حاج‌محمد افتخاری‌صنایع از کودکی در کنار تحصیل در حجره پدرش حاج‌اسحاق افتخاری‌صنایع در راسته حلبی‌سازها به یک بازاری معتبر و صاحب نام بدل شده است؛ کسی که امروز پس از سال‌ها فعالیت عام‌المنفعه و نیز فعالیت سیاسی و اجتماعی، یکی از سرآمدان شهر همدان به‌شمار می‌آید.
بر این اساس بر آن شدیم تا در این خصوص گفت‌وگوهایی را با دو تن از دوستان و آشنایان وی ترتیب دهیم که در ادامه می‌خوانید:
یکی از دوستان قدیمی حاج‌محمد افتخاری‌صنایع با بیان اینکه آشنایی بنده با وی به پیش از پیروزی شکوهمند انقلاب اسلامی بازمی‌گردد، گفت: حاج‌محمد در یک خانواده مذهبی و متدین بزرگ شده، زیرا پدر او از بازاریان نامدار همدانی بوده که فعالیت‌های سیاسی و اجتماعی‌اش سال‌ها زبانزد خاص و عام است.
جلیل بوجار با تأکید بر اینکه درباره پدر حاج‌محمد باید بگویم که حاج‌اسحاق افتخاری‌صنایع سالیان سال جزء هیئت‌امنای مسجد جامع همدان و نیز مسجد ملاجلیل بود که در آن مقطع حاج‌آقا رضا فاضلیان به‌عنوان روحانی در آن فعالیت داشت، ابراز کرد: حاج‌اسحاق به مسائل دینی و به‌ویژه احکام شرعی مسلط بود؛ بنده به یاد دارم که در ایام نوجوانی به همراه حاج‌محمد به‌نوعی در کلاس درس وی شرکت کرده و از ایشان مطالب زیادی آموختیم.
این مبارز انقلابی با اشاره به اینکه حاج‌آقا محمد افتخاری‌صنایع از قبل انقلاب جزء مریدان آیت‌الله ملاعلی همدانی، حاج‌آقا تقی ایزدی، حاج‌رضا فاضلیان و به‌ویژه آیت‌الله مدنی بود، اذعان کرد: ارتباط و قرابت وی با آیت‌الله مدنی به حدی بود که حتی پیش از انقلاب در یک سفر خارجی به کشور عراق، با وی همراه شده بود و به‌دلیل هم‌گامی با آیت‌الله مدنی در فعالیت‌های سیاسی و مبارزاتی مدتی (چیزی حدود یکی تا دو ماه) هم در عراق زندانی شده است.
بوجار با بیان اینکه بزرگوار مذکور بسیار متواضع بوده و علاقه‌ای به بازگو کردن این‌گونه مسائل و فعالیت‌های سیاسی و مبارزاتی خود در پیش از انقلاب ندارد، تشریح کرد: این درحالی است که وی در جلسات شبانه تهیه اعلامیه‌های امام و نیز رساندن پیغام ایشان از طریق این اعلامیه‌ها به مردم، نقش بسیار فعالی را بازی می‌کرد.
این دوست چندین‌ساله حاج‌آقا محمد افتخاری‌صنایع با اشاره به اینکه ایشان در تمام تظاهرات‌های مردمی علیه رژیم ستم‌شاهی حضور داشت، ابراز کرد: علاوه‌بر آن در روزهای منتهی به پیروزی انقلاب اسلامی، در نقش بر آب کردن توطئه رژیم علیه شهیدمدنی نقش‌آفرینی کرد و به مدت 20 روز در منزل خود که در نزدیکی مسجد ملاجلیل قرار داشت، میزبان این حضرت بود.
این مبارز انقلابی با بیان اینکه پس از پیروزی انقلاب اسلامی نیز با وجود اینکه میلی برای ورود به کارهای اداری نداشت بنا به درخواست بزرگان استان و با توجه به تخصص و تجربه به‌عنوان مدیرکل بازرگانی همدان به مدت 10 سال خدمت‌رسانی کرد، افزود: وی دهه نخست پس از انقلاب، هم‌زمان با جنگ و در سخت‌ترین شرایط، مدیرکل بازرگانی همدان بود؛ پس به‌صورت شبانه‌روزی از هیچ تلاشی فروگذار نمی‌کرد، زیرا تمامی اقلام بنا به محدودیت‌ها، از طریق این اداره کل به دست مردم می‌رسید.
بوجار با تأکید بر اینکه طی سال‌های مذکور حتی یک ریال به‌عنوان حقوق و یا مزایا دریافت نکرد، تشریح کرد: به یاد دارم در اوایل انقلاب برای تأمین مایحتاج کوپن در اختیار خانوارها قرار گرفته بود، اما وی حتی از این فرصت قانونی و شرعی نیز استفاده نمی‌کرد.
وی با اشاره به اینکه حتی از بیمه درمانی و اجتماعی این اداره کل هم استفاده نکرد، گفت: انصافاً این مهم قابل تحسین است که یک مدیرکل به مدت 10 سال از هیچ‌گونه مزیت و یا دستمزد و حقوقی برای کارهایش استفاده کند.
این دوست حاج‌آقا محمد افتخاری‌صنایع با اشاره به اینکه بزرگوار مذکور حتی از خودروی شخصی خود برای کارهای اداری استفاده می‌کرد، تشریح کرد: متأسفانه در دهه نخست انقلاب که رژیم بعث نسبت به بمباران مناطقی از شهر اقدام کرد، منزل وی در بلوار شهیدمدنی فعلی (بلوار موشک) در ابتدای خیابان 15 فروردین‌ماه مورد اصابت بمب قرار گرفت و سه تن از فرزندان او به شهادت رسیده و خود او نیز به همراه همسرش به‌شدت زخمی و در بیمارستان بستری شدند؛ در همان زمان وی از سوی کمیته امداد امام (ره) مسئولیت بازسازی مراکز تجاری و مسکونی را داشت، بنابراین به‌خاطر دارم که به همراه دوستان از کمیته امداد برای عیادتش به بیمارستان رفته بودیم که وی با وجود تألم باطنی به‌خاطر از دست دادن سه دختر خود در بمباران، در گفت‌وگو با بنده عنوان کرد چند روز بعد با بهتر شدن احوالم کارهای بازسازی را با جدیت پس از ساعات اداری دنبال می‌کنیم.
بوجار با تأکید بر اینکه حرفه او پیش از انقلاب ساخت درب و پنجره آلومینیوم بود و کارگاه آلومینیوم‌سازی داشت، تصریح کرد: این خدمت به‌صورت افتخاری در مناطق بمباران‌شده از سوی وی ارائه می‌شد.
این دوست حاج‌آقا محمد افتخاری‌صنایع با اشاره به اینکه کمتر کسی را می‌توان یافت که با وجود از دست دادن سه فرزند و تخریب کامل منزلش همچنان از روحیه جهادی برای خدمت به مردم برخوردار باشد، خاطرنشان کرد: من در خاطرم دارم حتی خودروی قدیمی او که یک بنز 180 بود نیز در این بمباران از دست رفت؛ درست در همان زمان وزیر بازرگانی وقت در چند مرحله نسبت به اعطای خودروی صفر کیلومتر (پیکان) به او اقدام کرده بود، اما از سوی وی مورد پذیرش قرار نگرفت.
این دوست خانوادگی حاج‌آقا محمد افتخاری‌صنایع با تأکید بر ساده‌زیستی این مدیر دهه نخست انقلاب اسلامی، اذعان کرد: شاید باورتان نشود، او هنوز هم تلفن همراه ندارد؛ بارها از او شنیده‌ام که در آن دهه (دهه نخست پس از انقلاب) با سختی گذران زندگی می‌کردم، چراکه اعتقاد دارم برای درک شرایط مردم باید با آن‌ها هم‌ردیف بود.
وی با بیان اینکه پس از آن سالها هیچ گاه نسبت به خرید خودرو اقدام نکرد و حتی برای ماموریتها نیز از خودروها عمومی مینی بوس و اتوبوس تاکسی استفاده میکرد، ابراز کرد: خانه او درحال حاضر در منطقه صدف است و همیشه بدون اینکه ادعایی داشته باشد، در بین مردم بوده و هست.
بوجار با اشاره به اینکه حل مشکل مردم همچنان اصلی‌ترین دغدغه او بوده و درحال حاضر جزء هیئت‌امنای مسجد جامع است و از این طریق با مردم از پایین‌ترین تا بالاترین سطح ارتباط می‌گیرد، تشریح کرد: مردم‌داری او زبانزد خاص و عام است.
در ادامه یکی دیگر از دوستان حاج‌محمد افتخاری‌صنایع با تأیید سخنان آقای بوجار، با اشاره به اینکه آشنایی بنده با ایشان به نخستین بمباران همدان یعنی زمانی که استادیوم قدس، سه‌راهی ششصددستگاه و سبدبافان و باباطاهر هدف قرار گرفته بود بازمی‌گردد، گفت: وی به‌لحاظ تخصصی که در ساخت درب و پنجره داشت، از سوی کمیته امداد در ستاد بازسازی به‌صورت کاملاً افتخاری مأمور شده بود و بنده نیز با ایشان به‌عنوان کارشناس ستاد بازسای مناطق بمب‌زده مشغول به کار بودم.
محسن صادقیان با بیان اینکه او هم‌زمان با این کار کاملاً عام‌المنفعه مدیریت اداره کل بازرگانی استان را نیز برعهده داشت، عنوان کرد: جالب است بدانید کار او در ستاد بازسازی مناطق بمباران‌شده پس از کار اداری‌اش آغاز می‌شد؛ یعنی شب‌هنگام! حال درنظر بگیرید در برخی موارد در مناطقی که بمب زده شده بود، علاوه‌بر تخریب عمده، به‌صورت نقطه‌ای در فاصله دورتر تنها به‌علت قدرت موج انفجار، شاهد تخریب درب و پنجره منازل بودیم. پس برای اینکه مالکان این خانه‌ها از خانه و کاشانه خود آواره نشوند، گاهی شبانه به همت وی برای دو هزار خانه درب و پنجره می‌ساختیم.
وی با تأکید بر اینکه در بمباران بلوار مدنی علاوه‌بر شهید شدن سه فرزند و مجروح شدن خودش و همسرش خانه آن‌ها نیز تخریب شد اما او مدعی هیچ‌گونه خسارتی نشد، گفت: بعد از این اتفاق وی با خرید خانه‌ای به‌مراتب کوچک‌تر، در محله صدف ساکن شد و همچنان در آن محله زندگی ساده‌ای دارد.
صادقیان با اشاره به روحیه مردمی حاج‌محمد افتخاری‌صنایع و با بیان اینکه پدر وی حاج‌اسحاق در بازار حلبی‌سازهای همدان جزء بازاریان معتمد مردم بود، افزود: این خصیصه در پسر او یعنی حاج‌محمد نیز نمود پیدا کرده بود و همچنان نیز نمود دارد.
وی با تأکید بر اینکه همواره حاج‌محمد افتخاری‌صنایع خود را در قِبال شهر و شهروندان مسئول می‌دانست و همچنان این شاخصه در او بروز و ظهور دارد، گفت: درحال حاضر نیز وی جزء هیئت‌امنای مسجد جامع همدان است و از این طریق ضمن ارتباط با مدیران، مشکلات شهر را در راستای خدمات‌رسانی مطلوب، دنبال می‌کند.
این دوست صمیمی حاج‌محمد با تأکید بر اینکه ایشان همچنان از محل کارگاه کوچک درب و پنجره‌سازی خود واقع در میدان امام حسین (ع) به ساده‌ترین شکل ممکن ارتزاق کرده و می‌کند، اذعان کرد: تا آنجا که بنده اطلاع دارم، منبع درآمد دیگری ندارد.
مع‌الوصف؛ همواره بازار و بازاریان و نقش آنان در سیر تحولات اجتماعی و فرهنگی در همدان به‌ویژه در سال‌های پیش انقلاب و نیز در سال‌های جنگ تحمیلی، یکی از مسائل قابل توجه بوده است. درواقع اهمیت و اعتبار سرنوشت‌ساز بازاریانی همچون محمد افتخاری‌صنایع نه‌فقط به‌خاطر این است که اساس و ستون فقرات سازه اجتماعی و اقتصادی جامعه همدان را تشکیل می‌دهند، بلکه به جهت داشتن ارتباط تنگاتنگ با مراکز و مؤسسات مذهبی همچون مساجد، هیئت‌های مذهبی و تعامل با مردم در محلات بوده که یک سرمایه اجتماعی هستند.