با بروز تحولات گسترده و شکل گیری پدیده‌ها و فناوری‌های نو در عرصه ارتباطات اجتماعی در دهه گذشته و بسط و تعمیق دامنه فعالیت‌های رسانه‌ای بویژه در بستر فضای مجازی و ظهور رسانه‌های خرد و انسان‌رسانه‌ها، اهمیت تعامل، هم‌افزایی و به‌روزرسانی تجربه‌ها و دانش رسانه‌ای دوچندان شده است. یکی از مهمترین پیامدها و تأثیرات تحول اخیر در ساحت رسانه، پیچیدگی تشخیص اخبار واقعی از اخبار جعلی برای مخاطب است. چاره این چالش بزرگ، بازگشت مرجعیت به رسانه‌های حرفه‌ای با حفظ ملزومات رسانه‌های مدرن است که این مهم جز با همدلی و هم افزایی همه رسانه‌های کشور امکان‌پذیر نخواهد بود.
در رقابت گسترده‌ای که میان انواع رسانه‌ها با کارکردهای متنوع در ایران امروز وجود دارد، رسانه‌ای که عمیق ببیند، ظریف روایت کند و در مرز واقعیت حرکت کند، می‌تواند اثرگذار و جریان‌ساز باشد. این نقطه عطفی است که رسانه‌های حرفه‌ای را از انبوه رسانه‌های خرد و بی‌نام و نشان متمایز می‌کند.
دبیرخانه بیست و یکمین جشنواره ملی رسانه‌های ایران با مشارکت نهادهای تخصصی، صنفی و دانشگاهی در حوزه رسانه، این رویداد بزرگ را با درنظر گرفتن تحولات فوق‌الذکر و پس از یک وقفه 10 ساله برگزار می‌کند.
همه روزنامه‌نگاران فرهیخته و اصحاب رسانه، مطبوعات، خبرگزاری‌ها، پایگاه‌های خبری و فعالان رسانه‌های اجتماعی می‌توانند آثار خود را که از تاریخ یکم فروردین 1401 تا پایان مهلت فراخوان هفتم تیرماه سال 1402 تولید و منتشر کرده‌اند، براساس قالب‌ها، بخش‌ها و موضوعات ذیل به دبیرخانه جشنواره از طریق سامانه ارسال کنند.
اهداف جشنواره شامل ارج نهادن به تلاش‌ها و فعالیت‌های اصحاب رسانه در مواجه با جنگ ترکیبی، تشویق حرفه‌ای‌گری در رسانه‌های سراسری، استانی و منطقه‌ای، هم‌افرایی و همدلی در خانواده بزرگ رسانه‌های ایران، ایجاد رقابت سالم به منظور ارتقای استانداردهای رسانه نگاری، شناسایی و معرفی استعدادهای رسانه‌ای، تقویت مرجعیت رسانه‌های داخلی و تقویت جریان نقد مصلحانه در رسانه‌ها است.
رسانه‌های واجد شرایط شامل رسانه‌های چاپی (روزنامه، هفته نامه، ماهنامه، فصلنامه، سالنامه)؛ رسانه‌های برخط (خبرگزاری‌ها، پایگاه‌های خبری)، رسانه‌های اجتماعی (اطلاعات و اخبار منتشر شده در بسترهای مختلف رسانه‌های اجتماعی اعم از کانال، صفحه مجازی (بلاگ‌ها و میکروبلاگ و…) و رسانه‌های کاربرمحور است.
سطح جشنواره به دو سطح رسانه‌های سراسری و رسانه‌های استانی است و قالب‌های جشنواره برای رسانه‌های برخط و چاپی شامل سرمقاله، مقاله و یادداشت
خبر، مصاحبه، گزارش، تیتر، طنز، عکس (تک عکس، گزارش تصویری)، گرافیک (صفحه آرایی، جلد، صفحه اول، تصویرسازی و نقاشی دیجیتال، طرح، اینفوگرافیک، داستان مصور، کاریکاتور)؛ چند رسانه‌ای (گزارش ویدئویی، محتوای صوتی، انیمیشن (پویا نمایی)، موشن گرافیک) و ترجمه آثار (از فارسی به سایر زبان‌ها و بالعکس) است.
قالب‌های جشنواره برای رسانه‌های اجتماعی شامل متن بر بستر رسانه‌های اجتماعی، صوت بر بستر رسانه‌های اجتماعی و تصویر بر بستر رسانه‌های اجتماعی است. همچنین بخش ویژه شامل نقد مصلحانه (جایزه مرحوم دکتر عماد افروغ)، تبیین و روشنگری ماهیت اخبار جعلی و جایزه ویژه شامل انسان رسانه و خبرنگار تحقیقی است.
تمام رسانه‌های فعال و محتواهای رسانه‌ای منتشر شده در بسترهای مختلف اعم از چاپی، بر خط و رسانه‌های اجتماعی در چارچوب مقررات کشور می‌توانند در این جشنواره شرکت کنند.
آثاری که در بازه زمانی یکم فروردین 1401 تا هفتم تیر 1402 در رسانه‌های فوق الذکر منتشر شده‌اند، می‌توانند در جشنواره شرکت کنند. همچنین هر شرکت کننده می‌تواند تنها در 2 بخش و در هر بخش 2 اثر را ارائه کند. در بخش تیتر، ارائه متن کامل اثر الزامی است.
آثار می‌بایست دارای شناسنامه (لگوی نشریه، تاریخ انتشار / و در خبرگزاری‌ها دارای آدرس اینترنتی و تاریخ باشد)
برگزیدگان جشنواره ملزم به ارائه اصل اثر منتشر شده به دبیرخانه جشنواره هستند (آثار فاقد نام نویسنده یا دارای نام نویسنده مستعار در صورت راهیابی به مرحله نهایی باید تاییدیه کتبی (مهر و امضا) مدیر مسئول نشریه یا خبرگزاری و پایگاه خبری ارائه کنند. همچنین آثار باید با فونت خوانا ارائه شود و آثار ناخوانا از رقابت حذف خواهند شد و البته جشنواره حق استفاده تبلیغاتی و هنری؛ اعم از چاپ در نمایشگاه جانبی، تبلیغات شهری و رسانه‌ای از آثار ارسالی را دارد.
علاقه‌مندان برای ثبت نام می‌توانند از طریق سامانه rasaneh.pressfestival.ir اقدام کنند. همچنین آخرین مهلت ارسال آثار به جشنواره هفتم تیرماه است و روز 17 مرداد مصادف با روز خبرنگار، نتایج جشنواره معرفی می‌شود.