زنان اغلب در دوران بارداری سعی می‌کنند با مصرف ویتامین‌ها، تغذیه سالم و حتی ورزش کردن سلامت فرزندشان را تأمین کنند اما چیزی که به‌اندازه مراقبت از سلامت بدن در دوران بارداری اهمیت دارد، مراقبت از سلامت دهان و دندان است زیرا سلامت دهان و دندان یک زن باردار می‌تواند بر جنین او تأثیر بگذارد؛ چنانچه تحقیقات نشان می‌دهد که بیماری لثه، با وزن کم هنگام تولد و حتی زایمان زودرس مرتبط است. همچنین پوسیدگی دندان در دوران بارداری می‌تواند باعث انتقال باکتری به کودک و پوسیدگی دندان جنین در دوران کودکی شود. بنابراین، درمان هرگونه علائم بیماری لثه و پوسیدگی دندان در دوران بارداری از نکات مهمی است که زنان باردار برای حفظ سلامت خود و کودکشان باید به آن توجه کنند.

  سلامت دهان و دندان چه تأثیری بر بارداری دارد؟

یک مطالعه نشان داد که تقریباً 18 درصد از نوزادان نارس و کم‌وزن درنتیجه بیماری پریودنتال (بیماری لثه) در مادران خود به دنیا می‌آیند. تولد نارس و وزن کم هنگام تولد به‌نوبه خود با خطر مرگ‌ومیر بیشتر نوزادان و افزایش خطر ابتلا به برخی از مشکلات سلامتی طولانی‌مدت برای نوزاد مرتبط است.

مطالعات همچنین نشان می‌دهد که بیماری پریودنتال ممکن است شانس ابتلا به پره‌اکلامپسی را در زنان باردار افزایش دهد. پره‌اکلامپسی یک اختلال فشارخون جدی مرتبط با بارداری است که می‌تواند منجر به زایمان زودرس، مرده‌زایی و سکته شود. یک مطالعه نشان داد که زنان باردار مبتلا به پره‌اکلامپسی 3.5 برابر بیشتر از زنان غیر پره‌اکلامپسی در معرض ابتلا به بیماری پریودنتال هستند. علاوه بر این، تغییرات هورمونی در دوران بارداری می‌تواند لثه‌ها را تحت تأثیر قرار دهد و به‌طور بالقوه منجر به وضعیتی به نام ژنژیویت بارداری (التهاب و خونریزی لثه) شود. به گزارش مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌های ایالات‌متحده (CDC)، حدود 60 تا 75 درصد از زنان باردار از التهاب لثه رنج می‌برند.

  سلامت دندان مادر چه تأثیری بر جنین می‌گذارد؟

وجود حفره‌های درمان‌نشده یا پوسیدگی دندان در دهان مادر می‌تواند خطر پوسیدگی دندان نوزاد را در کودکی یا خردسالی افزایش دهد.

پوسیدگی دندان، یک بیماری عفونی و قابل‌انتقال است که تا حدودی ناشی از تجمع باکتری‌های پوسیدگی‌زا (حفره‌زا) در دهان است. این باکتری‌ها می‌توانند از طریق بزاق از فردی به فرد دیگر، ازجمله از مادر به نوزاد تازه متولدشده، سرایت کنند.

یکی از شناخته‌شده‌ترین انواع باکتری‌های پوسیدگی‌زا، استرپتوکوک موتانس (MS) است. سطح ام‌اس (MS) در داخل دهان به‌عنوان شاخصی برای میزان خطر پوسیدگی استفاده می‌شود، به‌گونه‌ای که ام‌اسِ بیشتر در داخل دهان به معنای خطر بالاتر ابتلا به پوسیدگی است.

ام‌اس می‌تواند درست از بدو تولد (حتی قبل از اینکه نوزاد دندانی داشته باشد) در دهان نوزاد ایجاد شود. هر چه سطح ام‌اس در دهان مادر بیشتر باشد، احتمال اینکه او باکتری را به نوزادش منتقل کند و ام‌اس در دهان نوزاد جمع شود، بیشتر می‌شود. اگر باکتری ام‌اس در دهان شیرخوار تجمع کند، پس از درآمدن دندان‌ها، احتمال پوسیدگی دندان نوزاد بیشتر می‌شود.

  آیا مراقبت از دندان در دوران بارداری بی‌خطر است؟

مراقبت‌های دندانی در دوران بارداری بی‌خطر است و نتایج سلامت دهان و دندان بهتری را برای جنین و همچنین مادر به همراه خواهد داشت. متأسفانه برخی از زنان باردار از روی بی‌توجهی یا ترس از مراجعه به دندان‌پزشک در این دوران، از سلامت دهان و دندانشان غافل می‌شوند؛ در حالی‌ که پوسیدگی و بیماری لثه درمان‌نشده می‌تواند منجر به عفونت شده و سلامت مادر و جنین را به خطر بیندازد.

نگرانی‌های رایج در مورد درمان دندان در دوران بارداری شامل بی‌حس‌کننده موضعی، یا عوامل بی‌حس‌کننده و اشعه ایکس دندان است اما این موارد در دوران بارداری بی‌خطر هستند. بااین‌حال، توصیه می‌شود با دندان‌پزشک خود صحبت کنید تا از کم‌خطرترین مواد بی‌حسی استفاده نماید. برای درمان و پر کردن دندان‌های پوسیده نیز باید توجه داشت که حفره‌ها حتماً با مواد پرکننده بدون جیوه پر شوند زیرا پرکننده‌های آمالگام یا نقره ممکن است باعث مشکلات سلامتی شما یا کودکتان شود. آمالگام ترکیبی از مواد مختلف، معمولاً مواد شیمیایی و فلزات است. آمالگام دارای مقدار زیادی جیوه است که سمی می‌باشد.

استفاده از پرکننده آمالگام در دندان مادر باعث می‌شود که جیوه از طریق جفت یا هنگام شیر دادن به کودک منتقل شود. مطالعات نشان داده زنان بارداری که در معرض پر کردن مواد حاوی جیوه قرارگرفته‌اند نسبت به زنان بارداری که در معرض جیوه قرار نگرفته‌اند بیشتر در معرض خطر سقط‌جنین، پره‌اکلامپسی و نوزادان کم‌وزن قرار داشتند. جیوه همچنین می‌تواند به مغز، کلیه‌ها و سایر اندام‌ها آسیب برساند.

به گفته سازمان غذا و داروی ایالات‌متحده (FDA) اگر باردار هستید یا حتی قصد بارداری دارید، نباید از پرکننده آمالگام دندان استفاده کنید. اگر نیاز به پر کردن حفره دارید، از دندان‌پزشک خود بخواهید از یک پرکننده رزین کامپوزیت بدون جیوه استفاده کند. پرکننده‌های رزین کامپوزیت شامل فلزات سمی مانند جیوه نیستند و برای شما و کودکتان بی‌خطر هستند.

FDA توصیه نمی‌کند که پرکننده‌های آمالگام دندانی را که قبلاً داشته‌اید بردارید، مگر اینکه دندان‌پزشک شما بگوید که مشکلی در پر کردن وجود دارد.

  نکاتی برای سلامت دندان در دوران بارداری

بیماری پریودنتال (التهاب لثه) و تجمع باکتری‌های پوسیدگی‌زا مانند ام‌اس اغلب قابل‌اجتناب هستند. برای کاهش خطر ابتلا به بیماری پریودنتال و پوسیدگی دندان، کافی است تا با رعایت نکات زیر در دوران بارداری از سلامت خود و کودکتان محافظت کنید:

  دو بار در روز مسواک بزنید و روزانه از نخ دندان استفاده کنید

مسواک زدن منظم و نخ دندان کشیدن برای از بین بردن ذرات غذا و باکتری‌های پوسیدگی‌زا از دندان‌ها حیاتی است. اگر رفلکس شدید مربوط به بارداری مسواک زدن دندان‌هایتان را برایتان دشوار می‌کند، سعی کنید به سراغ طعم دیگری از خمیردندان بروید.

  یک ساعت بعد از استفراغ مسواک بزنید

استفراغ، دندان‌های شما را با اسیدهای معده می‌پوشاند که مانند سایر اسیدها می‌تواند با ایجاد دمینرالیزاسیون به دندان‌های شما آسیب برساند. برای ‌به حداقل رساندن این آسیب، سعی کنید بعد از استفراغ ابتدا دهان خود را با یک فنجان آب مخلوط با یک قاشق چای‌خوری جوش‌شیرین بشویید تا اسید را خنثی کنید و حداقل یک ساعت بعد از استفراغ مسواک بزنید.

  مصرف کربوهیدرات‌های ساده را به حداقل برسانید

مواد قندی، باکتری‌های بد را جذب می‌کند و pH دهان را کاهش می‌دهد. شیرینی‌جات مانند آهنربا برای باکتری‌های بد هستند. خوردن غذاهای شیرین یا نشاسته‌ای باعث می‌شود تا باکتری‌های پوسیدگی‌زا (حفره زا) داخل دهان شما از این قندها تغذیه کنند و از آن‌ها برای رشد و تکثیر استفاده نمایند. این باکتری‌ها می‌توانند باعث پوسیدگی دندان و بیماری پریودنتال شوند. میوه‌ها و سبزیجات تازه، آجیل، پنیر، گوشت، ماهی و غلات کامل گزینه‌های بهتری هستند.

  بعد از غذا آدامس بدون قند بجوید

نشان داده‌شده است که جویدن آدامس بدون قند به جلوگیری از پوسیدگی دندان کمک می‌کند.

  به‌طور منظم به دندان‌پزشکی مراجعه کنید

هر 6 تا 12 ماه یک‌بار به دندان‌پزشک مراجعه کنید. دندان‌پزشک می‌تواند به شناسایی و درمان بیماری پریودنتال و پوسیدگی دندان قبل از بدتر شدن آن‌ها کمک کند. معاینات منظم دندانپزشکی جزء مهم مراقبت‌های دوران بارداری است. بااین‌حال، بهتر آن است که قبل از بارداری به دندان‌پزشک مراجعه و نسبت به درمان دندان‌های خود اقدام کنید. اگر در دوران بارداری نیاز به درمان دندانپزشکی داشتید، اغلب می‌توان بعد از سه‌ماهه اول، روش‌های غیر فوری را انجام داد.

هدی‌سادات پاک‌نهاد