شیردادن مادر به کودک یکی از طبیعی‌ترین چیزهاست اما به این معنی نیست که این اتفاق برای مادر و کودک خودبه‌خود می‌افتد. تغذیه درست کودک با شیر مادر نیاز به زمان و تمرین دارد و داستان شیردهی هر مادری متفاوت است. اما یک ویژگی مشترک و همیشگی در تمامشان وجود دارد: شیر مادر، سالم‌ترین شروع زندگی برای کودک است. شیر مادر، مواد مغذی، انرژی و ایمنی موردنیاز کودک برای رشد و قوی‌شدن و سالم و باهوش بودن را به کودک می‌دهد.

در این مطلب به بایدها و نبایدها در مورد شیر مادر می‌پردازیم:

  کودک باید طی نخستین ساعت بعد از تولد از شیر مادر تغذیه کند

شما چه در بیمارستان زایمان کنید و چه در خانه یا در هر جای دیگری، کودکتان باید در عرض اولین ساعت زندگی‌اش از شیر شما تغذیه کند تا از این طریق بهترین فرصت بقا و سلامت را دریافت کند.

شیر مادر نخستین واکسن کودک است که سیستم ایمنی کودک را در برابر بیماری‌ها شکل می‌دهد و حتی یک تأخیر یکی دوساعته می‌تواند پیامدهای ناخوشایندی برای نوزاد داشته باشد و حتی توانایی مادر برای شیردهی را محدود کند.

وقتی نوزادتان را برای نخستین‌بار در آغوش می‌گیرید می‌بینید که واکنش‌های او در حال حاضر بسیار قوی است و او آماده است مکیدن شیر از سینه مادر را به‌خوبی یاد بگیرد.

تماس پوست به پوست فوراً بعد از تولد نیز کمک می‌کند دمای بدن نوزاد تنظیم شده و در معرض باکتری‌های مفید روی پوستتان قرار بگیرد. این باکتری‌های خوب کمک می‌کنند سیستم ایمنی نوزاد تقویت شده و در برابر بیماری‌ها مقاوم شود.

اگر بعد از زایمان برای شیردادن به نوزاد به کمک نیاز دارید، از پرستار یا ماما یا یکی از دوستان و نزدیکانتان که در این کار تبحر دارد بخواهید تا به شما یاد بدهد و حمایتتان کند. اگر هم فوراً بعد از زایمان نمی‌توانید به کودکتان شیر بدهید، ناامید نشوید. به‌محض اینکه امکانش فراهم شد و توانستید دوباره تلاش کنید. تماس مکرر پوست به پوست و گذاشتن نوزاد زیر سینه کمک می‌کند این مهارت جدید را خیلی زود یاد بگیرید و فرایند شیردهی روال طبیعی‌اش را طی کند.

آیا می‌دانستید نخستین شیر مادر یا همان آغوز سرشار از آنتی‌بادی‌هاست و سیستم ایمنی درحال‌رشد کودک را قوی می‌کند؟

  کودک باید تا 6ماهگی فقط از شیر مادر تغذیه کند

از نخستین ساعت زندگی کودک تا 6ماهگی، نوزاد شما می‌تواند تمام مواد مغذی موردنیازش را از شیر مادر بگیرد و طی این 6 ماه به هیچ غذای دیگری نیاز نخواهد داشت، حتی آب. معرفی‌کردن غذاها یا مایعاتی غیر از شیر مادر پیش از 6ماهگی می‌تواند ریسک بیماری‌هایی مثل اسهال را بالا ببرد که باعث ضعیف و لاغرشدن کودک خواهد شد و حتی می‌تواند خطرناک باشد.

والدین می‌توانند بعد از 6ماهگی کودک، معرفی غذاهای نرم را به او شروع کنند و همچنان باید تا دوسالگی کودک تغذیه با شیر مادر را ادامه دهند.

آیا می‌دانستید تغذیه با شیر مادر از کودک در برابر عفونت‌های گوش، اسهال، پنومونی و دیگر بیماری‌های اطفال محافظت می‌کند؟

تغذیه کودک با شیر مادر نه‌تنها برای کودک بلکه برای مادر هم خوب است! خانم‌هایی که به فرزند خود شیر می‌دهند کمتر ممکن است دچار سرطان پستان یا سرطان تخمدان شوند.

اگر نمی‌توانید به کودکتان شیر بدهید اشکالی ندارد؛ با مشورت پزشکتان می‌توانید بهترین راه برای کمک به سلامت خودتان و نوزادتان را پیدا کنید.

  مطمئن شوید که با وضعیت مناسبی به کودکتان شیر می‌دهید

خیلی مهم است که وضعیت شما و کودکتان حین شیردهی راحت و درست باشد و کودک خوب به شما بچسبد. زخم شدن و ترک‌خوردن نوک پستان اغلب علامت این است که کودک را در زمان شیردهی در وضعیت درستی قرار نمی‌دهید. اگر نوک یک یا هر دو پستان شروع به ترک‌خوردن و خونریزی کرد فوراً به پزشک مراجعه کنید تا جلوی بدترشدن آن را بگیرید. برای تسکین درد و سوزش نوک پستانتان می‌توانید بعد از هر بار شیردادن کمی از شیرتان را به نوک سینه‌هایتان بمالید. شیر شما خاصیت التیام‌بخشی شگفت‌انگیزی دارد.

بعد از زایمان از پرستار یا ماما بخواهید تا نحوه درست نگه‌داشتن کودک حین شیردادن را به شما آموزش دهد و ایرادهایتان را بگیرد. علامت‌های زیر یعنی اینکه وضعیت شیردهی‌تان درست است:

. تجربه‌ای راحت و خوب بدون درد

. هالهٔ پستانی که از بالای دهان کودک دیده می‌شود بیشتر از مقداری است که از زیر دهان کودک دیده می‌شود

. دهان کودکتان به‌صورت پهن باز است

. لب پایینی کودک به بیرون برگشته

. چانه کودک با سینه‌تان کاملاً یا تقریباً کامل در تماس است

  طبق نیاز کودک به او شیر بدهید

نیاز کودک شما به شیر و همین‌طور الگوهای گرسنگی‌اش مدام تغییر می‌کند. پس شما باید نسبت به علائم گرسنه بودن کودکتان دقت کنید. هر چقدر که کودک میل دارد و اعلام نیاز می‌کند به او شیر بدهید، چه در طول روز و چه طی شب. سعی کنید خودتان را محدود به یک برنامهٔ مشخص شیردهی نکنید. اجازه دهید کودکتان تصمیم بگیرد چه زمانی نیاز به تغذیه دارد و هر بار چه مدت زیر سینه‌تان باشد.

توجه‌کردن به علائم سیری و گرسنگی کودک و عمل‌کردن طبق همین علائم این اطمینان را به شما می‌دهد که کودکتان شیر کافی می‌خورد و ضمناً تولید شیر در سینه‌های شما طبق نیازهای بدن کودکتان صورت می‌گیرد.

نکته: سعی کنید در دورانی که کودک با شیر شما تغذیه می‌کند به او پستانک یا شیشه پستانک ندهید. هر چند پستانک برای آرام‌کردن کودک بسیار خوب است اما می‌تواند باعث شود کودک زودتر از موعد سینه را رها کند.

   کودک را حین شیردادن بیدار نگه دارید

طبیعی است که کودک زیر سینه‌تان به خواب برود، خصوصاً طی اولین هفته‌های زندگی‌اش. اما اگر بعدازاین مدت هم همچنان زیر سینه بخوابد، نمی‌توانید مقدار شیری را که نیاز دارد بمکد. بیدار نگه‌داشتن کودک حین شیر خوردن مطمئنتان می‌کند که کودک به‌اندازه کافی تغذیه شده است. ضمناً بدین ترتیب کودک عادت‌های درست خواب را فرامی‌گیرد و برایش نهادینه می‌شود که خوردن را به خوابیدن ربط ندهد.

  با این روش‌ها کودک را حین شیر خوردن بیدار نگه دارید:

. دست‌ها و پاهایش را به‌آرامی لمس کنید

. وضعیت شیردهی را تغییر دهید یا به‌محض اینکه خوابش برد سینه را عوض کنید

. برایش آهسته آواز بخوانید یا با او حرف بزنید

. زیاد آب بنوشید و بدنتان را هیدراته نگه دارید

بدن شما حین شیردهی مایعات زیادی از دست می‌دهد و به همین دلیل مهم است که بیشتر مایعات بنوشید تا بدنتان کاملاً هیدراته باشد. هیدراته بودن بدن مادر به تولید شیر او نیز کمک می‌کند. توصیه می‌شود روزی هشت تا 10 لیوان آب بنوشید. هر چند آب بهترین مایع برای بدنتان است اما می‌توانید شیر و آبمیوه‌های تازه نیز بنوشید.

  شیرتان را بدوشید

شاید همیشه امکان شیردادن مستقیم به کودکتان را نداشته باشید. دوشیدن شیر که با دست یا ابزار شیردوشی انجام می‌دهید یک روش بی‌خطر و خوب برای جمع‌کردن و ذخیره شیرتان است تا بتوانید از این شیر هر وقت که لازم بود به کودکتان بدهید. مثلاً اگر از کودکتان دور هستید، به کارتان برگشته‌اید یا تحت هر شرایطی که نمی‌توانید مستقیماً از سینه‌تان به کودکتان شیر بدهید، دوشیدن شیر بهترین روش تغذیه کودک با شیر مادر است و ضمناً باعث می‌شود روند تولید شیر در سینه‌های شما تداوم داشته باشد. می‌توانید شیر دوشیده شده را با فنجان یا قاشق مرباخوری به کودک بدهید؛ اما از شیشه پستانک استفاده نکنید.

  نکاتی برای دوشیدن شیر:

. همیشه قبل از دوشیدن شیر دست‌هایتان را خوب بشویید.

. شیر را داخل یک ظرف تمیز بدوشید و درپوش بگذارید.

. شیر دوشیده شده را می‌توانید چهار تا 6 ساعت در دمای اتاق و 24 ساعت در یخچال نگه دارید.

  حمایت از مادران شیرده

شیردهی کودک یک کار یک‌نفره نیست و مادران شیرده نیاز به حمایت از جانب همسر و خانواده و اطرافیان دارند. اعضای خانواده می‌توانند با مراقبت از کودک مثلاً تعویض پوشک و حمام‌کردن کودک به مادر کمک کنند. انجام کارهای خانه مثل آشپزی و نظافت می‌تواند کمک بسیار بزرگی برای مادر باشد. به‌عنوان همسر یک مادر شیرده باید نسبت به احساسات و نیازهای همسرتان متوجه و مسئول باشید و با او مرتباً حرف بزنید. حتی یک کمک کوچک می‌تواند اثر بزرگی بگذارد. یک خانواده حامی و یک محیط امن و راحت واقعاً تفاوت چشمگیری ایجاد خواهد کرد.

  فواید شیردادن برای سلامت مادر

وقتی به کودک تازه متولد شده‌تان شیر می‌دهید خودتان هم عوارض زایمان را زودتر و بهتر پشت سر می‌گذارید. هورمون‌هایی که حین شیردهی در بدنتان ترشح می‌شوند کمک می‌کنند رحمتان زودتر به سایز نرمال خودش برگردد و خونریزی‌های ماهیانه‌تان شروع شود. شیردادن باعث می‌شود در برابر دیابت، فشارخون بالا، سرطان سینه و سرطان تخمدان مقاوم‌تر شوید. ضمناً استخوان‌هایتان قوی می‌شوند و کمتر احتمال دارد در سنین بالاتر دچار شکستگی استخوان شوید. ضمناً با شیردادن به کودک در بدنتان اوکسی‌توسین تولید می‌شود که هورمون عشق و محبت و همدلی و آرامش و ارتباط مثبت است و همهٔ اینها به شما کمک می‌کنند یک مادر مهربان و دلسوز باشید.