سپهرغرب، گروه سلامت: طبق تحقیقات برخی از دانشمندان، خطر ابتلا به سرطان در افرادی که از فقر آهن رنج می‌برند، به‌طور قابل توجهی بالاتر از افرادی است که مشکل کم‌خونی ندارند؛ بنابراین تشخیص به‌موقع کم‌خونی، پیشگیری و درمان آن، بسیار اهمیت دارد.
«کم‌خونی» یک اختلال خونی شایع است که بسیاری از افراد در سنین مختلف با آن دست‌وپنجه نرم می‌کنند. برخی از افراد تصور می‌کنند که اختلال کم‌خونی عوارض جدی ندارد و در طولانی‌مدت مشکل خاصی برای بدن ایجاد نمی‌کند، اما طبق تحقیقات برخی از دانشمندان، خطر ابتلا به سرطان در افرادی که از فقر آهن رنج می‌برند، به‌طور قابل توجهی بالاتر از افرادی است که مشکل کم‌خونی ندارند. به گفته این محققان خطر ابتلا به سرطان پانکراس، کلیه، کبد و مثانه تا پنج سال پس از تشخیص کمبود آهن بسیار زیاد است.
بنابراین تشخیص به‌موقع کم‌خونی، پیشگیری و درمان آن بسیار اهمیت دارد؛ در این گزارش می‌خواهیم روش‌های خانگی درمان و پیشگیری از کم‌خونی را بررسی کنیم.
کم‌خونی چه زمانی اتفاق می‌افتد؟
کم‌خونی زمانی اتفاق می‌افتد که بدن گلبول‌های قرمز کافی نداشته و یا گلبول‌های قرمز خون آن‌طور که باید، عمل نکند. وظیفه گلبول‌های قرمز انتقال اکسیژن به سراسر بدن است. گلبول‌های قرمز با رساندن اکسیژن به سلول‌های بدن نیرو و انرژی می‌دهند. اگر گلبول‌های قرمز کار خود را به‌درستی انجام ندهند، بدن انرژی لازم را برای عملکرد دریافت نمی‌کند. برخی از انواع کم‌خونی کوتاه‌مدت و خفیف است و برخی دیگر می‌تواند تا پایان عمر ادامه داشته باشد. درصورت عدم درمان، کم‌خونی ممکن است تهدید جدی برای سلامتی افراد باشد.
علائم و نشانه‌های کم‌خونی چیست؟
درمان سریع کم‌خونی باید با مشاهده علائم آن آغاز شود. علائم و نشانه‌های متعددی در انواع کم‌خونی رخ می‌دهد که شایع‌ترین آن خستگی، تنگی نفس و احساس سرما است. اما سرگیجه یا ضعف، سردرد، درد زبان، پوست رنگ‌پریده «پوست خشک یا پوستی که به‌راحتی کبود می‌شود»، حرکت ناخواسته در ساق پا «سندرم پا‌های بی‌قرار»، ضربان قلب سریع، ریزش شدید مو، کمبود انرژی، تنگی نفس و همیشه بد خلق بودن، از دیگر علائم کم‌خونی بدن است.
کم‌خونی در دنیا چقدر شایع است؟
بیش از دو میلیارد نفر در سطح جهان به کم‌خونی مبتلا هستند که بیش از 30 درصد از جمعیت کل جهان را شامل می‌شود. این بیماری مخصوصاً در کشورهایی که منابع کمی دارند، شایع است، اما بسیاری از مردم کشورهای توسعه‌یافته و صنعتی نیز هم با آن درگیر هستند؛ مثلاً در ایالات متحده آمریکا، کم‌خونی شایع‌ترین بیماری خونی است و طبق آمار بیش از سه میلیون آمریکایی به آن مبتلا هستند.
چه افرادی بیشتر به کم‌خونی مبتلا می‌شوند؟
طبق تحقیقات، هر کسی ممکن است به کم‌خونی مبتلا شود، اما گروه‌های زیر بیشتر در معرض خطر هستند:
زنان: از دست دادن خون در دوران قاعدگی و زایمان می‌تواند منجر به کم‌خونی شود؛ اگر فردی قاعدگی شدید یا بیماری‌هایی مانند فیبروم داشته باشد، بیشتر در معرض اختلال کم‌خونی است.
کودکان در بازه سنین 1 تا 2 سال: بدن هنگام تجربه جهش رشد به آهن بیشتری نیاز دارد.
نوزادان: معمولاً وقتی کودک از شیر گرفته و شروع به غذا خوردن می‌کند، آهن کمتری دریافت می‌کند؛ زیرا آهن مورد نیاز خود را به اندازه کافی از غذاهای جامد دریافت نخواهد کرد.
افراد بالای 65 سال: این افراد به‌خاطر رژیم غذایی فاقد آهن و برخی بیماری‌های مزمن، دچار کم‌خونی می‌شوند.
افرادی که از داروهای رقیق‌کننده خون استفاده می‌کنند: مصرف‌کنندگان این داروها شامل آسپیرین، کلوپیدوگرل، وارفارین، محصولات هپارین و غیره بیشتر در معرض کم‌خونی قرار دارند.
چند نوع کم‌خونی وجود دارد؟
انواع مختلفی از کم‌خونی وجود دارد که هریک از آن‌ها باعث کاهش تعداد گلبول‌های قرمز در گردش خون می‌شود. سطح گلبول قرمز به دلایل هموگلوبین پایین یا کار نکردن هموگلیبین‌ها کاهش می‌یابد؛ همچنین در برخی از مواقع بدن گلبول‌های قرمز کافی تولید نمی‌کند یا خیلی سریع گلبول‌های قرمز خون را تجزیه می‌کند.
چگونه از ابتلا به کم‌خونی جلوگیری کنیم؟
کم‌خونی شیوع بسیار بالایی دارد، اما افراد غیر درگیر می‌توانند با داشتن یک رژیم غذایی سالم و فاقد غذاهای فرآوری‌نشده، از کم‌خونی پیشگیری کنند؛ برخی از مواد غذایی مورد نیاز در این رژیم غذایی عبات‌اند از:
1- جگر: جگر گاو و گوسفند یکی از منابع مهم سرشار از آهن، ویتامین B12 و انواع مواد معدنی دیگر است؛ مصرف جگر می‌تواند به کاهش علائم کم‌خونی و درمان آن کمک کند.
2- غذاهای سرشار از ویتامین C: اگر منابع غذایی سرشار از آهن را مصرف کنید اما این ماده در بدن جذب نشود، می‌توان گفت مصرف این غذاها هیچ تأثیری در کاهش علائم کم‌خونی نداشته است. ویتامین C یکی از مواد مهمی است که به بدن برای جذب آهن کمک می‌کند؛ اگر یک غذای سرشار از آهن مثل جگر می‌خورید، سعی کنید در همان وعده غذایی از منابع سرشار از ویتامین C مانند گوجه فرنگی، فلفل یا توت فرنگی استفاده کنید تا آهن به‌صورت حداکثری جذب بدن شود.
3- استفاده از شیرین‌کننده‌های طبیعی «در مقدار کم»: انواع مختلف شیرین‌کننده‌های طبیعی مثل شیره انگور، توت و خرما و همچنین عسل جایگزین بسیار خوبی برای شکر در افراد دارای کم‌خونی است. همان‌طور که می‌دانید شکر و قندهای مصنوعی باعث اختلال جذب آهن می‌شوند، درنتیجه با جایگزین کردن این قندها با شیرین‌کننده‌های طبیعی می‌توان به جذب آهن بدن بسیار کمک کرد. البته توجه کنید که باید از مصرف بیش‌ازحد این مواد خودداری کنید.
4- سبزیجات سبز و برگ‌دار: سبزیجات سبز و دارای برگ، مقدار قابل توجهی آهن و اسیدفولیک دارند؛ البته توجه کنید که برخی از این سبزیجات مثل اسفناج خام حاوی اسید اگزالیک هستند که باعث کاهش جذب آهن بدن می‌شود؛ به‌این‌ترتیب باید این سبزیجات را به‌صورت پخته‌شده استفاده کنید.
مهم‌ترین وعده غذایی برای مبتلایان به کم‌خونی
وعده صبحانه یکی از مهم‌ترین وعده‌های غذایی است که باید همه افراد خصوصاً افراد مبتلا به کم‌خونی به این وعده توجه کنند. درواقع می‌توانید با خوردن یک صبحانه سرشار از آهن، از کم‌خونی و کمبود آهن در بدن خود جلوگیری کنید. البته توجه داشته باشید که گنجاندن مواد غذایی سرشار از آهن در تمام وعده‌های غذایی سطح آهن بدن را افزایش می‌دهد. توصیه می‌شود قهوه یا چای را چند ساعت قبل و یا بعد از مصرف صبحانه مصرف کنید تا در جذب آهن اختلال ایجاد نکند.
بهترین غذا برای پیشگیری و درمان کم‌خونی
اگر می‌خواهید با کم‌خونی مقابله کنید، به نکات زیر توجه کنید:
1- از مصرف غذاهای غنی از آهن با غذاها یا نوشیدنی‌هایی که مانع از جذب آهن می‌شوند، خودداری کنید. برخی از این نوشیدنی‌ها و غذاها عبارت‌اند از قهوه، چای، تخم مرغ، غذاهای سرشار از اگزالات و غذاهای سرشار از کلسیم
2- برای بهبود جذب آهن، غذاهای غنی از آهن را با غذاهای سرشار از ویتامین C مانند پرتقال، گوجه فرنگی یا توت فرنگی مصرف کنید
3- برای بهبود جذب آهن می‌توانید غذاهای غنی از آهن را همراه با غذاهای دارای بتاکاروتن مانند زردآلو، فلفل قرمز و چغندر بخورید
4- سعی کنید در طول روز انواع غذاهای دارای آهن را مصرف کنید تا میزان آهن دریافتی خود را افزایش دهید
5- برای افزایش جذب آهن بدن تا حد امکان سعی کنید غذاهای دارای آهن هِم و غیرهِم را همراه با هم مصرف کنید
6- برای تقویت تولید گلبول قرمز در بدن، غذاهای غنی از فولات و ویتامین B12 را به رژیم غذایی خود اضافه کنید
بهترین آجیل برای پیشگیری و درمان کم‌خونی
آجیل و مغزها یکی دیگر از منابع مهم سرشار از آهن هستند و پزشکان توصیه می‌کنند افراد مبتلا به کم‌خونی آجیل‌ها را در تغذیه خود جای دهند. سعی کنید در روز دو تا سه عدد از مغز پسته خام، بادام، گردو، بادام هندی و فندق مصرف کنید.
البته توجه کنید که آجیل‌ها منابعی عالی و سرشار از پروتئین، فیبر، چربی‌های خوب، ویتامین‌ها، مواد معدنی و همچنین آنتی‌اکسیدان‌ها و دیگر ترکیبات گیاهی مفید هستند. به‌خاطر داشته باشید که برشته کردن این آجیل‌ها ممکن است به مواد مغذی موجود در آن‌ها آسیب برساند، بنابراین بهتر است برای درمان کم‌خونی از آجیل‌های خام استفاده کنید.
شناسه خبر 73307
