سپهرغرب، گروه - طاهره ترابی مهوش :این روزها در کوچه و خیابان، مراکز خرید و پارک‌ها بسیار بیشتر از گذشته شاهد حضور و تعامل بدون چارچوب دختران و پسران بیشتر نوجوان هستیم به نحویکه نوع رفتار و بیان آن‌ها به سمتی می‌رود که بیشتر آن‌ها در معرض خطر می‌بینیم تا یک ارتباط عادی، خطری که به راحتی می‌تواند آینده دختر یا پسر نوجوان را از بین ببرد آینده‌ای که والدین شب وروز و سرمایه عمر خود را می‌گذارند آن را روشن و به‌سامان کنند اما یک آشنایی و لبخند آغاز راهی می‌شود که بر بستر بلوغ و طغیان‌های نوجوانی سوار شده و بی‌مهابا فرد را تا لبه بی‌بازگشت‌ترین پرتگاه‌ها می‌برد کم‌آسیب‌ترین این دوستی‌هااگر به مواد مخدر صنعتی، مشروبات الکلی و خودکشی نینجامد بعد از مدتی نوجوان ما را که اکنون به جوان یا میانسالی تبدیل شده با کوله‌باری از خاطرات و رویاهای نافرجام با واقعیت زندگی مواجه خواهد کرد همان زندگی که قرار بود با یک نوجوانی درست و سرمایه‌گذاری به موقع به جوانی و میانسالی موفق و قابل قبول برساند

حال این سوال مطرح می‌شود آیا هر ارتباطی بین دختران و پسران بد است؟ آیا راهی برای تعامل سالم و به اندازه وجود ندارد؟ برای رسیدن به پاسخ این پرسش‌ها با روانشناس کودک و نوجوان گفت‌وگویی را ترتیب دهیم که در ادامه می‌خوانید:

دکتر داود فتحی با بیان اینکه متأسفانه وقتی که موضوع ارتباط نوجوان با جنس مخالف پیش می‌آید همه ذهن‌ها به‌دنبال آسیب‌شناسی این امر می‌رود، در این میان باید گفت: مسئله این است که چرا آسیب‌شناسی و آسیب؟ زیرا وقتی باید به‌دنبال آسیب گشت که رابطه از کنترل خارج شده باشد و ارتباط بدون آگاهی و شناخت شکل گرفته باشد.

وی ادامه داد: اصل ماجرا این است که هر موجودی وقتی به سن بلوغ می‌رسد در صورت برخورداری از سلامت تمایل خواهد داشت که با جنس مخالف ارتباط برقرار کند.

وی با بیان اینکه این تمایل بر مبنای غریزه اتفاق می‌افتد و هیچ‌چیز عجیبی نیست، افزود: درواقع اگر نوجوانی به جنس مخالف گرایش پیدا می‌کند کاملاً بر مبنای رشد غریزی است.

این روان‌شناس ادامه داد: برقراری روابط دختر و پسری در سنین بلوغ و پیش از آن همراه با مسئله خواهد بود درواقع آنچه بر آن ایراد و اشکالی وارد نیست تمایل است اما اینکه نوجوان بخواهد وارد چنین رابطه‌ای شود موضوعی مشکل‌دار خواهد بود.

فتحی با بیان اینکه مشکل‌دار بودن این ارتباط به این موضوع بازمی‌گردد که ما به فرزندانمان آموزش‌های لازم در این ارتباط را نداده‌ایم، اظهار کرد: متأسفانه ما حتی درخصوص این ارتباط و چگونگی آن با فرزندانمان حرف هم نمی‌زنیم.

وی با تأکید بر اینکه متأسفانه همواره در مواجهه با این موضوع بدون اینکه به آن بپردازیم از کنارش می‌گذریم، خاطرنشان کرد: به‌ندرت خانواده‌ای را می‌شناسم که در این ارتباط با فرزندانشان به‌صورت دقیق و منطقی صحبت کرده باشند.

این روان‌شناس کودک و نوجوان با بیان اینکه حتی اگر هم بخواهند صحبت کنند نمی‌دانند که چگونه و راجع به چه اصولی باید حرف بزنند، خاطرنشان کرد: متأسفانه همه این موارد از آن دست موضوعاتی است که هیچ‌وقت راجع به آن در خانواده و جامعه صحبت نمی‌شود و غالباً والدین هم ترجیح می‌دهند راجع به این گونه مسائل حرفی در خانواده زده نشود چون معتقدند فرزندشان این گونه مسائل را نمی‌فهمند.

فتحی، با بیان اینکه متأسفانه این تعبیر و تفسیر‌های غلط از سوی والدین نتیجه نوعی ناآگاهی است، تشریح کرد: حتی بخشی از این ناآگاهی به فراموشی والدین از تجربه نوجوانی خودشان درخصوص این تمایل بازمی‌گردد. سؤال من این است که این والدین فراموش کرده‌اند که چگونه به سختی با دغدغه دوره نوجوانی خود را مواجه شدند؟

وی با اشاره به اینکه تنها تفاوت ما با نوجوان امروز این است که مسئله برای من دهه 50 و 60 و حتی 70 تابو بود و از آن به‌عنوان یک امر قبیح یاد می‌شد خاطرنشان کرد: اما در حال حاضر جامعه در لایه‌های مختلف خود نسبت به این موضوع تغییر نگرش داده‌است حتی در برخی موارد افراطی در تایید این تعامل عمل می‌کنیم

این روان‌شناس کودک و نوجوان با بیان اینکه تحولات اجتماعی جامعه را به جایی رسانده که برخی این موضوع را به‌عنوان یک ویژگی و توانمندی می‌شناسند، اظهار کرد: اما نکته اساسی این است که در دنیای امروز اگر کسی بتواند با جنس مخالف رابطه برقرار کند و حرف زده و احساساتش را بشناسد جزو مزیت‌ها فردی اوست ولی اینکه نتواند این رابطه و احساسات را کنترل و حتی این رابطه بدون آگاهی را جزو توانمندی‌هایش محسوب کند خطرساز خواهد بود.

فتحی با اشاره به افرادی که برای مشاوره به او مراجعه و در تعامل‌ با جنس مخالف در دوران نوجوانی بی مهابا عمل کرده‌اند گفت: درواقع این‌گونه افراد در آینده زندگی نابه‌سامان و آشفته‌ای را تجربه می‌کنند.

وی با بیان اینکه قطعاً اصلاح رابطه با جنس مخالف و آموزش آن برای نوجوان امر ضروری است، اظهار کرد: راهکار پیش‌رو این است که والدین بتوانند با فرزندانشان صحبت کنند تا در درون خانواده فرزندان نوجوان احساس امنیت کرده و با والدینش در رابطه با احساسش حرف بزند.

این کارشناس متخصص روان‌شناسی با اشاره به اینکه چگونگی مواجهه والدین در ارتباط فرزندشان با جنس مخالف چند مرحله دارد، اظهار کرد: نخستین بحث به این موضوع بازمی‌گردد که والدین باید سالم باشند یعنی از نظر روانی مشکل خاصی نداشته باشند زیرا والدین اضطرابی، آن‌هایی که باهم برخورد‌های بدی دارند و یا دچار افسردگی و یا وسواس هستند حتماً و یقیناً در ایجاد رابطه با فرزندانشان دچار مشکل خواهند بود.

فتحی ادامه داد: مسئله بعدی مؤثر در بهبود رابطه والدفرزندی زوجیت درست والدین با یکدیگر است زیرا شما به‌عنوان والدین نمی‌توانید یک رابطه زناشویی فَشل داشته اما از فرزند نوجوانتان انتظار داشته باشید که ارزش‌های خانوادگی را گرامی بردارد.

وی با بیان اینکه سومین مسئله به موضوع مهارت‌های والدین در فرزندپروری بازمی‌گردد، تصریح کرد: این مهارت‌ها شامل آن می‌شود که والدین چگونه درباره این مسئله با فرزندش حرف بزنند و چه بگویند؟

وی با اشاره به اینکه موضوع بعدی اصلاح رابطه نوجوان است، اذعان کرد: اهمیت این مسئله بدان جهت است که در رابطه نوجوانی ما با این مشکل مواجهیم که او به این رابطه بسیار حساس است پس مجبوریم بسیار دقیق و با رعایت الزامات این دوران برای تعامل با فرزندمان برنامه‌ریزی کنیم درواقع ما در رابطه با نوجوان باید دوبرابر حالت‌های عاطفی را در سایر دوره زندگی او هزینه کنیم تا او آسیب نبیند.

این روان‌شناس کودک و نوجوان با بیان اینکه باید با هزینه‌کرد عاطفی بیشتر، به او در اصلاح روابطش کمک کنیم تا در ادامه بتواند با ما درباره احساساتش حرف بزند، گفت: نکته بعدی حائز اهمیت به مدیریت روابط خانوادگی و دوستانه بازمی‌گردد.

فتحی خاطرنشان کرد: والدین باید بدانند در دوران نوجوانی فرزندشان، با هرکسی نمی‌توانند رفت و آمد خانوادگی داشته باشند، آن‌ها باید به این نکته توجه داشته باشند که ارزش‌های خانوادگی برای آن‌ها کدامند؟ پس حتی در روابط دوستانه و خانوادگی باید در راستای این ارزش‌ها حرکت کنند.

وی با بیان اینکه لازم است والدین دوستان فرزندان خود را شناخته و رابطه با آن‌ها را مدیریت کنند اذعان کرد: از طرفی حتماً در ارتباط با ارزش‌های خانوادگی با فرزندانتان صحبت کنید.

مع‌الوصف با توجه به آنچه گفته شد گرچه تمایل داشتن به ارتباط با جنس مخالف در سنین نوجوانی چنانکه گفته شد برحسب سلامت رشد جنسی و غریزی امری طبیعی است اما مسئله این است که در نبود کنترل بر این تمایل و تبدیل شدن آن به روابط جنسی نامشروع یقیناً در سطح جامعه، جاذبه‌های جنسی رواج یافته و دختر و پسر روابطی آزاد را طلب می‌کنند، به گونه‌ای که در چنین جامعه آشفته‌ای جلوه‌گری‌های موجود در حالات دختران موجب جلب ‌توجه پسران شده و درنهایت انحراف اذهان و آشفتگی فکر و نابه‌سامانی و عدم امنیت در جامعه را در پی دارد.

هر جامعه‌ای با توجه به فرهنگ و دین خود دارای مجموعه‌ای از هنجارها، قوانین، عرف و ارزش‌هاست بنابراین اگر در فرآیند پرورش و اجتماعی کردن کودکان، نوجوانان و جوانان، فرهنگ جامعه در حد مطلوب از نسلی به نسل دیگر به خوبی منتقل شود، اشتراک فرهنگی بین دو نسل بالا رفته و اختلاف فاحشی بین دو نسل به وجود نمی‌آید اما متأسفانه مسئله این است که امروز پدر و مادرها جوانان را برای جبران زندگیِ به‌اصطلاح نزیسته خود و به بهانه استقلال‌بخشی به فرزندان و به اینکه ما در گذشته از همه‌چیز محروم بودیم، به‌نوعی خود مروج بی‌بند و باری در بین فرزندانشان هستند و درنتیجه جامعه‌پذیر کردن فرزندان در دل خانواده به‌عنوان نخستین رکن تربیتی با مشکل جدی روبرو می‌شود. این تربیت و پرورش ناقص یقیناً در مواجهه با کوچک‌ترین عامل خارجی تحریک‌کننده، همچون وجود فضای مجازی و دوستان ناباب یقیناً در مسیر نادرست حرکت خود را ادامه داده که نتایج اسف‌باری را به‌دنبال خواهد داشت.