امروزه گردشگری به یک تجارت بزرگ و پُردرآمد در تمام کشورهای جهان تبدیل شده است و کشورها در حوزه‌های مختلف آن فعالیت می‌کنند. همه مردم جهان بخش بزرگی از اوقات فراغت خود را درسفر می‌گذرانند و اغلب دیدن اماکن تاریخی، مذهبی و طبیعی یک کشور مورد توجه و هدف گردشگران قرار می‌گیرد.

یکی از انواع گردشگری‌ها در جهان، گردشگری علمی بوده که جزء قدیمی‌ترین انواع در این حوزه است. با توجه به اهمیت ارتباطات علمی در توسعه و تولیدآن، می‌توان گفت گردشگری علمی می‌تواند یک سیاست‌گذاری علمی هم باشد؛ البته در این خصوص باید منابعی نیز به آن اختصاص داد، چراکه نوعی فرصت است.

 

در جهان امروز این موضوع نه‌تنها یک فرصت، بلکه یک ضرورت برای توسعه حوزه گردشگری است تا بتوان در کنار معرفی ظرفیت کشورها، توسعه و معرفی علم در کشورهای مختلف را نیز شاهد بود. در این گونه‌ گردشگری انگیزه اصلی گردشگران آموختن، کشف کردن، تجربه کردن و حتی مصرف کردن امور بدیع علمی و محصولات دانشگاهی و یا استفاده از فرصت‌های دانشگاهی در مقصد است.

 

در گردشگری علمی، هدف بیان و تقویت حوزه‌های تخصصی علمی، توسعه امکان‌های شغلی برای دانشگاهیان، توسعه آگاهی‌ها و تجربه‌های فرهنگی آنان و همچنین فرصتی برای رشد و توانمندسازی فردی است.

 

البته درخصوص گردشگری علمی باید تدابیری اندیشیده شود تا مردم کشور نیز نسبت به پیشرفت‌های علمی آن آگاهی داشته باشند. البته اخیراً مدیرکل دفتر سیاست‌گذاری امور فرهنگی وزارت علوم خبر از تدوین آیین‌نامه گردشگری علم‌ و فناوری داده است تا آشنایی با پیشرفت‌های علمی ایران در سبد گردشگری خانواده‌ها قرار بگیرد، بر این اساس با مدیر کارگروه ملی گردشگری پایدار و صنایع دستی بنیاد جهانی انرژی ایران گفت‌وگو کرده‌ایم که در ادامه می‌خوانید:

 

سیدرضا بهادری با اشاره به اینکه امروزه صنعت گردشگری بسیار وسیع شده است و گونه‌های متفاوت آن در دنیا شناسایی شده‌اند، اظهار کرد: بیش از 150 نوع گردشگری تاکنون در جهان شناسایی شده که یکی از این گونه‌ها که از قدیمی‌ترین آن‌ها بوده، گردشگری علمی-آموزشی است.

 

وی در تعریف گردشگری علمی– آموزشی عنوان کرد: نوعی از گردشگری است که افراد علاقه‌مند به حوزه علمی و آموزشی، به قصد یاد گرفتن مطالب جدید، به مقصدی سفر می‌کنند. این نوع گردشگری بعد از گردشگری معنوی- مذهبی، ازجمله قدیمی‌ترین انواع گردشگری در جهان است.

 

این مدرس دانشگاه گفت: نخستین‌بار در قرن 19 میلیادی آژانس مسافرتی توماس کوک در انگلستان سفرهای بین‌المللی را در قالب آژانس مسافرتی و به بهانه موضوع علمی- آموزشی، در اروپا رواج می‌دهد.

 

بهادری در ادامه عنوان کرد: این سفر برای شاهزادگان انگلیسی و بازدید از کشورهای مطرح آن دوره برگزار شد تا آثار برجسته تاریخی و فرهنگی آن کشورها را بازدید ‌کنند؛ این نخستین شکل تورها در جهان بود که نشان‌دهنده سابقه کهن این نوع گردشگری است.

 

مدیر کارگروه ملی گردشگری پایدار و صنایع دستی بنیاد جهانی انرژی ایران با اشاره به اینکه این نوع گردشگری ظرفیت بالایی دارد، افزود: امروزه و در قرن بیستم‌ویکم جهش علمی را شاهدیم و بسیاری از گردشگرها نوع انتخاب مقصدشان از طبیعت‌گردی به سمتی رفته که حتماً به مقصدی سفر می‌کنند که جنبه آموزشی و یادگیری نیز برای آن‌ها داشته باشد.

 

وی با عنوان اینکه بُعد آموزش امروزه برای گردشگران بسیار حائز اهمیت است، تأکید کرد: هدف گردشگران داخلی و خارجی تاکنون برای بازدید از اماکن تاریخی و سایر موارد بوده است، اما امروزه این موضوع به سمت گردشگری علمی رفته؛ البته باید برای گردشگران خارجی راهنماهای متخصص درنظر گرفت.

 

بهادری با اشاره به اینکه باید پیشرفت‌های علمی برای دانش‌آموزان بیان شود، تصریح کرد: این موضوع باید به‌طور ویژه بیان شود؛ مثلاً اخیراً ما برای مدارس یزد بسته‌هایی را پیشنهاد کردیم که دانش‌آموزان در قالب اردوی چندساعته از بافت تاریخی یزد بازدید کنند و در آن محل‌ها راهنمای مسلط درخصوص پیشینه غنی، فناوری، معماری، فناوری به‌کاررفته و سایر موارد علمی صحبت کند که نتیجه خیلی خوبی برای یزد به‌عنوان شهر میراث جهانی داشت.

 

این مدرس دانشگاه در ادامه افزود: سپس این برنامه برای سایر استان‌های دیگر برگزار شد تا دانش‌آموزان آن‌ها به یزد آمده و از این شهر بازدید کنند.

 

وی با عنوان اینکه امروزه جهاد تبیین که در بیانات مقام معظم رهبری نیز شاهد تأکید بر آن هستیم مطرح است، گفت: در دهه‌های اخیر ما با پیشرفت‌های زیادی در کشور مواجه بوده‌ایم و جزء رتبه‌های برتر دنیا هستیم که پیشرفت‌های علمی خوبی داشته‌ایم و خیلی از مردم از آن آگاه نیستند.

 

این کارشناس ادامه داد: یزد پارک علم و فناوری اقبال را دارد که محلی تاریخی است و به محلی برای شرکت‌های دانش‌بنیان و شرکت‌هایی که محصولات فناور و جدید را تولید کرده‌اند، تبدیل شده است؛ این موارد می‌تواند به‌طور ویژه برای دانش‌آموزان، دانشجویان و آحاد مردم مورد توجه قرار گیرد.

 

بهادری در ادامه گفت: می‌توان از این پیشرفت‌های علمی در کنار سایر موارد تاریخی و فرهنگی بازدید کرد؛ مثلاً در همدان جای معرفی پژوهشکده معروف ابن‌سینا که درخصوص گیاهان دارویی از دیرباز مشهور بوده، خالی است. ابن‌سینا چهره برجسته جهان بوده، اما ایرانیان نیز کمتر با او آشنا هستند.

 

وی افزود: ابن‌سینا فردی است که کتاب قانون و شفای او تا قرن 18 میلادی جزء کتاب‌های مرجع علم پزشکی دنیا بوده‌ و خود اروپایی‌ها به این امر اذعان دارند. پس ما باید به‌طور ویژه به آن نگاه کنیم؛ مثلاً یک نصف روز را به آن باغ گیاهان دارویی و پژوهشکده علمی ابن‌سینا اختصاص دهیم و درخصوص علوم پزشکی و پیشرفت‌هایی که در این زمینه شده است، صحبت کنیم.

 

مدیر کارگروه ملی گردشگری پایدار و صنایع دستی بنیاد جهانی انرژی ایران گفت: این موضوع می‌تواند بسیار ارزشمند باشد و مردم را امیدوار کند تا بدانند که با وجود همه مشکلات، شاهد چه پیشرفت‌هایی بوده‌ایم.

 

وی با عنوان اینکه برنامه‌هایی در قالب گردشگری علمی برای کشور درنظر گرفته شود تا این پیشرفت‌ها را به گردشگران خارجی نیز نشان دهیم، اظهار کرد: در قالب تابلوهای زیبا در محل‌هایی مانند فرودگاه‌ها پیشرفت‌های علمی کشور آن‌هم به چند زبان دنیا توضیح داده شوند تا با توجه به ایران‌هراسی‌ که در جهان به راه افتاده است، بتوان پیشرفت‌های کشور را به آن‌ها نشان داد.

 

بهادری با اشاره به اینکه عنوان پیشرفت در دید گردشگران بسیار تأثیرگذار خواهد بود، گفت: گردشگری خارجی در این خصوص به روابط ایران و مسائل سیاسی کشور بازمی‌گردد؛ امروزه بازار اروپا بیشتر به سمت چین و روسیه تمایل دارد.

 

وی افزود: البته می‌توان ازنظر گردشگری علمی به سمت گروه‌های دانشجویی رفت؛ مثلاً اروپایی‌ها به معماری سنتی ما در ایران علاقه‌مندند که می‌توان بسترهایی را آماده کرد و ارتباطات علمی بین دانشگاه‌های معروف ایران و خارج از کشور ایجاد شود و تعدادی دانشجو به ایران بیایند و بازدید علمی آموزشی داشته باشند.

 

بهادری با عنوان اینکه امر مذکور می‌تواند برکات زیادی برای کشور داشته باشد، اظهار کرد: وقتی ارتباط ما با دیگر کشورها در این حوزه بیشتر شود، قطعاً پارک‌های علم و فناوری و شرکت‌های فناور نیز رونق خواهند گرفت.

 

وی با تأکید بر استفاده از ظرفیت دانش‌آموزی و دانشجویی کشور در این خصوص، گفت: برای تحقق این موضوع با برنامه‌ریزی برای افراد مد نظر، آن‌ها در قالب یک تور علمی- پژوهشی و علمی- آموزشی به مقاصد گردشگری مراجعه کنند و راهنمای تور مسلط همراه آن‌ها باشد تا موضوعات را به‌خوبی برایشان بیان کند.

 

این مدرس دانشگاه در پایان با اشاره به اینکه بازدید از پارک‌های علم و فناوری باعث ایجاد انگیزه در دانش‌آموزان خواهد شد، خاطرنشان کرد: این بازدیدها باعث خواهد شد تا دانش‌آموزان به موضوعات علمی- پژوهشی اهمیت داده و در راستای آن حرکت کنند که این موضوع برکات زیادی خواهد داشت. منتها باید بسته‌های ارزان سفر را برای آن‌ها درنظر داشت؛ مثلاً در یزد اردوگاه‌هایی برای این موضوع وجود دارد.

 

گردشگری دارای ابعاد و موضوعات مختلفی است که در همدان شاهد مجموعه‌ای از انواع آن هستیم؛ اما آن‌طور که باید از این ظرفیت‌ها استفاده نمی‌شود. این شهر ازنظر گردشگری علمی دارای مشاهیر بزرگی همچون بوعلی‌سینا، باباطاهر،‌ میررضی‌الدین آرتمانی، عین‌القضات، آیت‌الله آخوند ملاعلی و پروفسور توفیق موسیوند، سازنده نخستین قلب مصنوعی جهان است که در حوزه‌های مختلف سرآمد بوده و هستند.

 

تبلیغ و بیان ظرفیت‌های مختلف گردشگری همدان ازجمله مواردی است که نیاز به نگاه ویژه دارد تا بتوان حوزه‌های مختلف گردشگری همدان را در سطوح مختلف ملی، منطقه‌ای و جهانی معرفی کرد. ساخت کلیپ‌های مختلف، تهیه بروشور و بیلبورد نیز درخصوص ظرفیت‌های متفاوت گردشگری همدان، برای کشور و شهر همدان آورده اقتصادی دارد.