میراث جهانی یونسکو عهدنامه‌ای بین‌المللی است و برای حفظ و نگهداری آثار تاریخی، طبیعی و فرهنگی از اهمیت جهانی برخوردارند. ایران در زمینه ثبت آثار جهانی ملموس با ثبت 27 اثر رتبه نهم و در زمینه ثبت جهانی آثار ناملموس با 21 اثر رتبه ششم دنیا را دارد.‌

پرونده‌ محور ساسانی کرمانشاه از پرونده‌های پیشنهادی است که با مشارکت عراق برای ثبت جهانی در حال آماده شدن است که تأیید آن کرمانشاه را صاحب ثبت جهانی جدیدی می‌کند.

منظر تعریف شده اشکانی- ساسانی یکی از طولانی‌ترین مسیرهای تاریخی و فرهنگی از نگاه باستان‌شناسی و معماری به شمار می‌رود که در امتداد جاده ارتباطی تیسفون به هگمتانه که از میان کوه‌های زاگرس مرکزی عبور می‌کند، واقع شده است.

  پرونده ثبت جهانی محور ساسانی پروژه ای چند ملیتی است

مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی کرمانشاه، در این راستا گفت: در حال حاضر 2 پرونده ثبت جهانی را با اولویت در استان دنبال می‌کنیم که در صورت تحقق بخش مهمی از استان در یونسکو ثبت می‌شود.

«داریوش فرمانی» ادامه داد: ثبت جهانی محور ساسانی کنگاور - قصرشیرین با الحاق بخش‌هایی از کشور عراق به عنوان یک پرونده چند ملیتی در دستور کار قرار دارد که بتوانیم خارج از سهمیه ایران آن را به ثبت برسانیم.

وی با بیان اینکه در مسیر محور ساسانی کرمانشاه آثار شاخص بسیار ممتازی قرار دارد، ادامه داد: این پرونده با محوریت مجموعه تاریخی معبدآناهیتا و تاق بستان تهیه می‌شود.

فرمانی گفت: این محور و جایگاه بالای آن در تاریخ استان و تعدد آثار مربوط به ادوار مختلف که در جای جای این محور از کنگاور تا قصرشیرین وجود دارد، به شانس بالای این پرونده برای ثبت جهانی شدن کمک می‌کند.

این مسوول با بیان اینکه محور ساسانی کرمانشاه تا بخش‌هایی از کشور عراق نیز ادامه دارد، گفت: می‌توان از ظرفیت بین‌المللی بودن پرونده برای تسریع در فرایند ثبت جهانی پرونده استفاده کرد.

مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی کرمانشاه در ادامه افزود: همچنین پرونده ثبت جهانی اسب کُرد نیز به صورت مشارکتی با کشور عراق در برنامه ما قرار دارد.

پیش از این در استان کرمانشاه کتیبه بیستون، منظر فرهنگی هورامان / اورامانات و کاروانسرای شاه‌عباسی بیستون در فهرست میراث جهانی توسط یونسکو به ثبت رسیده است.

  جشن ثبت جهانی کاروانسرای بیستون برگزار می‌شود

مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی کرمانشاه در ادامه با اشاره به ثبت جهانی کاروانسرای بیستون در فهرست آثار جهانی یونسکو، اظهار کرد: امسال شاهد ثبت سومین میراث جهانی استان در چهارچوب پرونده کاروانسراهای ایرانی بودیم که افتخار بزرگی برای مردم استان کرمانشاه است.

فرمانی گفت: از زمان شکل‌گیری این اتفاق مهم به دنبال فرصتی برای برپایی یک مراسم در شان این اتفاق مهم با حضور مردم و مسئولان کشوری و استانی بودیم.

وی عنوان کرد: برنامه‌ریزی‌های لازم برای این انجام این اتفاق مهم در آینده نزدیک در دستور کار اداره‌ کل میراث فرهنگی استان قرار دارد.

فرمانی تصریح کرد: استان کرمانشاه به لحاظ داشته‌های تاریخی از جایگاه ویژه‌ای در کشور برخوردار است و وجود سه اثر جهانی در این استان نمودی از این جایگاه است.

او اضافه کرد: ثبت جهانی آثار تاریخی فرصت‌های خاصی به ویژه در حوزه معرفی این آثار در سطح بین‌المللی فراهم می‌کند که به افزایش جایگاه استان در سطح جهانی کمک می‌کند.

  تشریح آخرین پیگیری‌ها برای ثبت پرونده محور ساسانی در یونسکو

مسوول پیگیری ثبت جهانی پرونده محور ساسانی کرمانشاه نیز به تشریح آخرین جزییات این پرونده مهم پرداخت و با اشاره به برنامه‌ریزی‌هایی که از سال گذشته برای ثبت جهانی پرونده محور ساسانی انجام شده، اظهارکرد: عنوان این پرونده، "ثبت جهانی منظر اشکانی – ساسانی، از معبد آناهیتا تا ایوان مدائن" است که شامل آثار اشکانی و ساسانی از شرق تا غرب استان و سه اثر در کشور عراق است.

«مرتضی گراوند» افزود: در این مسیر سه اثر مهم تاریخی شامل معبد آناهیتا، تاق بستان و عمارت خسرو قرار دارد که هر سه آنها سال 2007 در فهرست موقت ثبت جهانی یونسکو قرار گرفته اند، اما در گذشته اهتمام و پیگیری چندانی برای ثبت جهانی آنها صورت نگرفته است.

مسوول پیگیری ثبت جهانی محور اشکانی ساسانی کرمانشاه تصریح کرد: امروز هم دیگر شرایط بگونه ای است که اگر بخواهیم تک تک این سه آثار را به ثبت جهانی برسانیم، با مشکلات و دشواری‌های زیادی مواجه خواهیم بود، چرا که هم زمانبر است و هم اینکه هر کشور در سال تنها یک سهمیه برای ثبت جهانی دارد.

وی خاطرنشان کرد: بنابراین ثبت جهانی یک محور که هرسه این آثار به همراه تعدادی دیگر از آثار تاریخی استان در آن واقع شده باشد و نیز تعدادی از آثار تاریخی کشور عراق را در بربگیرد در دستور کار قرار گرفته تا بتوانیم پرونده را بصورت بین‌المللی برای ثبت جهانی آماده کنیم.

  ایوان مدائن ثبت جهانی می‌شود؟

گراوند در ادامه با اشاره به بازدیدهای خود از اثرهای اشکانی - ساسانی در کشور عراق، گفت: در کشور عراق 2 اثر تاریخی مهم قرار دارد که یکی از آنها بنای "حوش کوری" در 10 کیلومتری شهر گرمیان اقلیم کردستان و بنای دیگر ایوان مدائن در استان دیالی و در 30 کیلومتری شرق بغداد است که از مراکز مهم دوره اشکانی و ساسانی بوده است.

مدیر پایگاه ملی معبد آناهیتا کرمانشاه تصریح کرد: کشور عراق طی سال‌های گذشته برای ثبت جهانی این اثر اقدامی انجام نداده، بنابراین تصمیم گرفتیم بنای حوش کوری و ایوان مدائن هم در ثبت جهانی محور اشکانی ساسانی کرمانشاه قرار گرفته و پرونده را به شکل بین‌المللی به ثبت جهانی برسانیم.

گراوند باتاکید براینکه پرونده ثبت جهانی محور اشکانی ساسانی معبد آناهیتا تا ایوان مدائن پرونده سنگین و حجیمی است، عنوان کرد: جمعا از کنگاور تا ایوائن مدائن، 50 تا 60 اثر تاریخی اشکانی ساسانی در این مسیر قرار گرفته، اما تنها روی آثار شاخص آنها کار خواهیم کرد.

وی ادامه داد: معبد آناهیتا در کنگاور، کاخ خسرو در بیستون، تاق بستان در کرمانشاه، قلعه یزگرد در دالاهو، تاق گرا، زیج منیژه و قلعه گبری در سرپل‌ذهاب، عمارت خسرو در قصرشیرین، حوش کوری در گرمیان و ایوان مدائن در دیالی عراق آثار مهم تاریخی مهم این مسیر هستند.

وی با بیان اینکه برای تکمیل این پرونده به اعتبار 12 تا 15 میلیارد تومانی نیاز داریم، تصریح کرد: برای تک تک آثار شاخص این محور، باید مطالعات مردم شناسی، زمین شناسی، بروزرسانی ضوابط تعیین عرصه و حریم، گردآوری مستندات شامل نوشته ها، فیلم و عکس، جمع آوری مطالعات انجام شده و از همه مهمتر توسعه زیرساخت‌ها بر اساس استانداردها و معیارهای جهانی مورد تائیرا اجرایی کنیم.

گراوند ادامه داد: باتوجه به اینکه این پرونده به شکل بین‌المللی تدوین می‌شود، باید همکاری طرف عراقی را هم داشته باشیم که تاکنون طی سفری که به اقلیم کردستان داشته ایم و ضمن بازدید از بنای حوش کوری با مسوولان استان گرمیان رایزنی‌هایی برای آماده سازی آن به منظور قرار گرفتن در پرونده ثبت جهانی داشته ایم که آنها نیز موافقت کرده اند.

به گفته این مسوول، بنای حوش کوری استان گرمیان عراق، بنایی شبیه عمارت خسرو در قصرشیرین کرمانشاه، اما در ابعاد کوچک‌تر است.

وی اضافه کرد: به زودی نشست هم‌اندیشی با حضور استاندار، فرمانداران شهرستان‌های مسیر محور ساسانی، مدیرکل پایگاه‌های ملی و جهانی وزارت میراث، مدیرکل ثبت آثار وزارتخانه، مسوولان عراقی و مسوولان استان به میزبانی کرمانشاه در خصوص این پرونده برگزار می‌شود.

گراوند در ادامه با اشاره به اهمیت ثبت جهانی آثار اشکانی ساسانی واقع شده در این محور، اعلام کرد: این آثار به شکل یک زنجیره، سیر تحول معماری تاریخی ایران را نشان می‌دهند، به گونه ای که معماری تراش خورده بلوک‌های سنگی را در معبد آناهیتا، هنر سنگ تراشی صخره ای را در تاق بستان، معماری قلوه سنگی را در عمارت خسرو قصرشیرین و اوج هنر معماری آجری را در ایوان مدائن می‌بینیم و حتی می‌توان این محور را "دانشگاه معماری تاریخی" ایران نامید.

وی در بخش پایانی سخنان خود با تاکید براینکه ثبت جهانی محور اشکانی ساسانی کرمانشاه نیازمند همکاری همه دستگاه‌های ذی‌ربط است، اظهار کرد: برای تحقق این هدف باید کار جهادی را در استان انجام دهیم، لابی‌گری‌های سیاسی داشته باشیم، رفت و آمدهای بین کرمانشاه به نمایندگی از ایران و استان‌های عراق به ایران انجام گیرد و اعتبارات مورد نیاز پروژه به موقع تامین شود.

به گفته این مسوول، در صورت همکاری سایر نهادها و تامین منابع مالی، تلاش می‌شود ظرف 14 تا 15 ماه آینده این پرونده تدوین و آماده ارسال به یونسکو شود.