سپهرغرب، گروه - شهره کرمی :

همدان یکی از شهرهایی است که در گذشته صنعت فرش در آن رونق داشته و مردم درآمد خوبی از این هنر به خود اختصاص داده بودند؛ به طوری که در برخی روستاها دار قالی یکی از ارکان هر خانه بود و هر خانه با هنر بافندگان آن با فرش‌های دستبافت و نفیس آراسته شده بود.

در گذشته هر شهرستان یا بهتر است بگوییم هر روستا نقشه منحصر به‌فرد خود را داشته به طوری که برخی از آن‌ها همچون هنر دست هنرمندان روستای «مهربان» از توابع بخش گل‌تپه شهرستان کبودرآهنگ، زبانزد بوده است.

اگر در گذشته به بازار زیبا و سنتی فرش همدان سری زده باشید، رونق خرید و فروش این محصول را از نزدیک دیده‌اید، البته قدیمی‌ترها به رونق صادرات به دیگر کشورها نیز اشاره می‌کنند.

با توجه به این موضوع ابتدا سری به بازار فرش همدان زدیم و پای صحبت چند نفر از قدیمی‌های این حوزه نشستیم و در ادامه با معاون هماهنگی امور اقتصادی استاندار همدان گفت‌و‌گو کردیم تا بدانیم برای توسعه و بهبود وضعیت این هنر- صنعت چه برنامه‌هایی در نظر گرفته شده؛ مشروح گفت‌وگو را در ادامه می‌خوانید:

هاشم وفاجو که حدود 50 سال است در این حوزه فعالیت می‎کند با بیان اینکه همه اجداد من در فروش فرش فعالیت داشته‌اند گفت: در گذشته رنگ‌آمیزی با استفاده از عناصر طبیعی مانند پوست پیاز بود اما امروزه به‌صورت شیمیایی است.

وی با بیان اینکه در حال حاضر گرانی‌ها در این عرصه نیز مؤثر بوده و مانع پیشرفت ما شده، اظهار کرد: در گذشته کار ما رونق بیشتری داشت اما امروزه به‌دلیل قیمت بالای فرش دستبافت مردم کمتر از این محصول استقبال می‌کنند.

* خرید و فروش فرش به‌دلیل به‌صرفه نبودن آن رونق ندارد

دیگر فعال حوزه فرش دستبافت با بیان اینکه از 6 سالگی به فرش‌بافی مشغولم اما امروزه این کار صرفه اقتصادی و رونق گذشته را ندارد اظهار کرد: در گذشته با فروش یک فرش دستبافت می‌شد 250 متر زمین خرید اما در حال حاضر چنین نیست و همین موجب کم‌رونقی این بازار شد.

یدالله نجفی با اشاره به اینکه در گذشته شرکت بافت وجود داشت و بافندگان از طریق این کار درآمد خوبی داشتند، تصریح کرد: در کاروانسراها افراد زیادی مشغول بافندگی بودند اما اکنون افراد برای سرگرمی فرش می‌بافند نه تجارت.

وی با بیان اینکه فرش دستبافت حتی با گذشت زمان برای افراد یک سرمایه محسوب می‌شود، اذعان کرد: استفاده از فرش دستبافت برای سلامت افراد نیز مفید است چراکه در زمستان گرم و در تابستان خنک است در حالی که فرش ماشینی بالعکس بوده و اغلب از جنس پلاستیک هستند.

وی افزود: خامه همه قالی‌های همدان در گذشته با مواد طبیعی همچون پوست گردو رنگ می‌شده است.

* فرش همدان در گذشته از سایر کشورها خریدار داشت

دیگر فعال این حوزه عنوان کرد: فرش همدان در گذشته خریدارانی از سایر کشورها همچون آلمان و آمریکا داشت، اما متأسفانه به‌مرور این امر کمتر شد.

وی افزود: بخش قابل توجهی از افراد از این طریق امرار معاش می‌کردند البته در صورتی که برای این حوزه تبلیغات گسترده انجام شود، این صنعت بهبود خواهد یافت.

در ادامه معاون هماهنگی امور اقتصادی استاندار همدان با اشاره به اینکه از دغدغه‌مندی روزنامه‌سپهرغرب در پیگیری مطالبات مردمی تشکر می‌کنیم، اظهار کرد: هنر- صنعت فرش در همدان با توجه به قدمت دیرینه‌ای که دارد، یکی از منابع درآمدی مردم و صنعت‌های پرطرفدار و اصلی همدان درگذشته به‌شمار می‌آمده است.

*تغییر ذائقه مردم یکی از دلایل ضعف رونق بازار فرش همدان

سیدمجتبی حسینی افزود: به‌مرور زمان به‌دلیل تغییر ذائقه رفتاری مردم و تصمیماتی که در خرید فرش متناسب با نوع نیاز خود دارند، باعث شده تا صنعت فرش همدان بازار خود را از دست بدهد و ضعیف‌تر شود.

* برگزاری نمایشگاه فرش تحت عنوان «المپیاد ملی فرش» در بهار 1403 در همدان با حضور میهمانان داخلی و خارجی

وی با بیان اینکه جلسه‌ای در این خصوص برگزار و تصمیمات متعددی برای این حوزه گرفته شد، اظهار کرد: ازجمله این تصمیمات برگزاری نمایشگاه فرش تحت عنوان «المپیاد ملی فرش» در بهار 1403 در همدان برگزار خواهد شد.

این مقام مسئول با اشاره به اینکه میهمانان داخلی و خارجی در این نمایشگاه حضور خواهند داشت و فعالان این صنعت باید بتوانند محصولات خود و توانمندی‌های استان را ارائه داده و به نمایش بگذارند گفت: ما نیز بستر لازم رابرای این کار فراهم خواهیم کرد.

*بیمه قالی‌بافان فعال همدانی مورد توجه قرار دارد

وی ادامه داد: منابع جدیدی برای بیمه‌شدگان و افزایش آن‌ها در کشور وجود ندارد، بنابراین اگر افراد بیمه‌شده قبلی در این صنعت فعالیت نکنند، تأمین اجتماعی مکلف شده تا سریعاً بافندگان فاقد بیمه را جایگزین آن‌ها کند.

* آموزش‌ به‌صورت علمی منجر به توسعه صنعت فرش همدان خواهد شد

معاون هماهنگی امور اقتصادی استاندار همدان دیگر راهکار برای حفظ این صنعت را توسعه آموزش‌های حلقه‌های مختلف هنر- صنعت فرش عنوان کرد و افزود: طراحی، رنگرزی و بافت در آموزشگاه‌ها و هنرستان‌ها و رشته تحصیلی که در دانشگاه وجود دارد باید توسعه پیدا کند. بنا شد در خانه کارگر با فراخوان مجدد و ایجاد انگیزه دانشجوهای بیشتری را در این حوزه جذب و بتوان به‌صورت علمی به توسعه این صنعت در استان کمک کرد.

*به‌دنبال راه‌اندازی خانه خلاق فرش همدان هستیم

حسینی از راه‌اندازی خانه خلاق فرش خبر داد و گفت: با چند دستگاه رایزنی‌هایی برای تخصیص مکان انجام شده که در صورت محقق شدن آن خانه خلاق صنعت فرش را در استان ایجاد خواهیم کرد.

*پشم‌چینی در استان زین‌پس به‌صورت مکانیزه و قبل از کشتار دام

وی در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به پشم‌چینی که در گذشته به‌صورت سنتی انجام می‌شده، تصریح کرد: این موضوع در حال ساماندهی است و از این به بعد قرار است قبل از کشتار دام به‌صورت مکانیزه انجام شود.

*رفع مشکلات ورود و خروج فرش برای رفوگران همدانی در حال پیگیری است

وی با بیان اینکه رفوی فرش‌های آسیب‌دیده در منطقه، در استان همدان و توسط روفوگران همدانی انجام می‌شود، افزود: این محصولات برای ورود به کشور با مشکلاتی مواجه بودند، این موضوع را در شورای گفت‌و‌گو با حضور استاندار همدان، مطرح کردیم و یکی از مصوباتی بود که در سطح کشور در حال پیگیری آن هستیم تا ورود فرش به استان برای تعمیر و رفو و مجدداً ارسال آن، به‌راحتی انجام شود.

* طراحی و تولید باکیفیت بافت، مهم‎ترین مؤلفه‌های رونق صنعت فرش همدان

معاون هماهنگی امور اقتصادی استاندار همدان تصریح کرد: مهم‎ترین موضوعی که به توسعه بازار و بازارسازی صنعت فرش کمک می‌کند، طراحی و تولید باکیفیت بافت است، تحقق این موارد عمدتاً در دست بخش خصوصی قرار دارد که به آن‌ها در سطح کلان ایده‎هایی ارائه شده؛ در این خصوص تشکل‌هایی وجود دارند که قرار است با انسجام بیشتر آن‎ها شاهد پیشرفت در این حوزه باشیم.

*نقشه‌های فرش همدان نیاز به به‌روزرسانی دارند

حسینی به‌روزرسانی نقشه‌های فرش در این عرصه را مهم برشمرد و گفت: این موضوع از اهمیت بالایی برخوردار است، در گذشته در خصوص فرش همدان آنگونه که باید به این موضوع توجه نداشته‌ایم و باعث شده تا فرش همدان رفته‌رفته در بازار کشور و منطقه جایگاه خود را از دست بدهد.

وی ادامه داد: مقرر شده تا طرح‌ها و رنگ‌ها به‌روزرسانی شده و مطابق سلایق خریداران کشور و منطقه باشد تا این صنعت وارد بازاریابی‌های نوین شود، با این کار بازارسازی اتفاق خواهد افتاد و این حوزه توسعه خواهد یافت.

وی در خصوص صادرات صنعت فرش همدان توضیح داد: صادرات متأثر از نیاز خریداران است، نیاز است تا فرش ما مورد پسند خریدار خارجی قرار بگیرد البته قیمت و کیفیت دیگر مؤلفه‌هایی هستند که در صادرات این محصول تأثیرگذارند.

این مسئول با ابراز اینکه ما نه‌تنها در صنعت فرش بلکه در همه حوزه‌ها باید کالاهایی تولید کنیم که مناسب صادرات و سلیقه خریداران خارجی نیز باشد، افزود: در خصوص فرش‌هایی که در خارج از کشور مشتری دارند مشکلی نداریم و نیاز است آن بخشی که در صادرات سهمی ندارند تغییراتی در آن‌ها ایجاد شود.

حسینی تصریح کرد: مشکلاتی که در حوزه صادرات فرش وجود داشت در شورای گفت‌و‌گو بررسی و مصوباتی برای تسهیلگری آن در نظر گرفته شد، همچنین مقرر شده در این خصوص توسط اداره کل صنعت، معدن و تجارت و مرکز فرش استان پیگیری‌هایی لازم صورت گیرد تا به‌طور کلان موانعی که باعث کند شدن صادرات فرش شده را مرتفع کرد.

وی در بخش پایانی سخنان خود عنوان کرد: برای بازار داخلی نیز باید بگویم قیمت بالای تمام‌شده فرش تنها به همدان اختصاص ندارد و برای همه بافنده‌ها بالاست، بنابراین با این سطح قیمت در کشور رقابت وجود دارد، نیاز است تا تولیدکنندگان همدانی با در نظر گرفتن سلیقه خریداران در طرح، رنگ، کیفیت محصول و بازاریابی مطلوب بتوانند بازار خوبی را به خود اختصاص دهند.

یکی از مهم‌ترین مؤلفه‌ها در رونق هر صنعت، ذائقه‌سنجی مخاطب و کیفیت قابل قبول محصولات است که منجر خواهد شد تا یک محصول بتواند در بازار جای خود را باز کند بنابراین همه افرادی که در عرصه تولید فعالیت دارند باید همواره اطلاعات خود را به‌روز کرده و تغییر سلایق را در نظر بگیرند.

دیگر موضوع مهم در عرصه بازاریابی، تبلیغات است که با توجه به افزایش فروشگاه‌های برخط (آنلاین‌شاپ‌ها) بهتر است تا فعالان عرصه فرش نیز محصولات خود را از طریق سایت‌ به نمایش عموم بگذارند و بتوانند فروش غیرحضوری نیز داشته باشند.

شهره کرمی