بنیادی‌ترین مقوله‌ای که حداقل تا پایان عمر دنیوی همراه انسان بوده و از ابتدای حیات تا جاودانگی پرونده هر کسی را به‌گونه‌ای رقم می‌زند، مسئله تربیت است؛ عامل بی‌بدیلی که در اکثر موارد مورد غفلت قرار گرفته و عده زیادی از اولیا، مسئولین اجتماعی و به‌ویژه خود نوجوانان و جوانان را گرفتار می‌کند؛ از طرفی یکی از عادات معمولاً اشتباهی که در میان عده زیادی به‌خصوص در بین مردم وجود دارد، رسیدگی و توجه به مسائل و ضرورت‌ها در دقیقه نود است و کمتر دیده شده که اولویت‌ها مد نظر جدی قرار گیرد.

مسئله تربیت هم مستثنا از این عادت نیست، غافل از اینکه این مهم اساساً دقیقه نود را برنمی‌تابد؛ درست شبیه گچی که برای استفاده با آب مخلوط شده و اگر در زمان مناسب برای جا و شکلی که می‌خواهیم به‌کار نگیریم، به‌سرعت شکل گرفته و به‌اصطلاح می‌میرد و دیگر به کاری که پاسخگوی خواست ماست، نمی‌آید.

برخی از مادران و پدران هم این مهم را درصورت یادآوری به دلایلی به تأخیر می‌اندازند و بعضاً مرسوم است که می‌گویند حالا زود است یا بگذارید بچگی‌اش را بکند؛ درحالی که تربیت به‌هنگام هیچ تعارضی با فعالیت‌های بهجت‌زای کودکی و نوجوانی که بهترین دوران تربیت است، ندارد، بلکه می‌توان با برخی فعالیت‌ها و بازی‌های شادی‌آفرین، تربیت به معنای درستش را هم محقق کرد. تربیت به‌هنگام در قالب‌های مختلف که هنری خاص را طلب می‌کند، از لوازمی است که باید قبل از ازدواج در دستور کار دختران و پسران مجرد قرار گیرد.

جای تأسف است که بگوییم تعداد زیادی از جوانان در آستانه ازدواج بیشتر به اموری می‌پردازند که اگر مضر نباشد، هیچ‌گونه اولویتی برای زندگی اجتماعی به‌خصوص تشکیل خانواده به‌عنوان بنیادی‌ترین نهاد اجتماعی، ندارد؛ همین می‌شود که یا ازدواج را به تأخیر می‌اندازند و یا اگر تشکیل خانواده دهند، به‌راحتی یا به‌طور طبیعی حاضر به فرزند داشتن و یا فرزندآوری نمی‌شوند. حاصلش نیز می‌شود آنچه شاهدیم که یا آمار ازدواج کم است، یا حاضر به بچه‌داری نمی‌شوند و یا تک‌فرزندی اختیار می‌کنند که این هم در جای خود معضلی شده است.

درنتیجه افراد، خانواده‌ها و جامعه گرفتار چالشی می‌شود که جبران و ترمیم آن صعب و دشوار می‌شود.

تربیت فرزندان مانند مهارت‌آموزی، زمان و سن خودش را طلب می‌کند؛ بررسی کنید برخی از افراد که در اوایل جوانی برای شغل در رشته‌ای مهارت‌آموزی کرده‌اند، گذشته از درس خواندن، توانسته‌اند تولید و درآمدزایی کنند؛ اینان هم در درس و ادامه تحصیل موفق بوده‌اند و هم در تشکیل خانواده که به‌نوعی می‌توان آنان را افرادی جهشی به حساب آورد.

با این وصف لازم است به‌طور چرخشی همه اولیای تربیتی اعم از پدران، مادران، معلمین و مسئولین اجتماعی به هم یادآور شویم که تا دیر نشده برای تربیت سازنده اقدام کنیم و این کار به معنای اعمال فشار منفی نیست و فکر نکنیم با ساده‌انگاری مسئله تربیت می‌توانیم جوانانی تحویل جامعه بدهیم که موجب تحول شوند. این درحالی است که کشور ما نیازمند افراد پُرتوان و فعال بیشتری است؛ اگر دقت کرده باشید امروزه که تحولات متعددی را در عرصه‌های علم و فناوری شاهد هستیم، این مهم عمدتاً حاصل تلاش عده‌ای جوان و میانسال است که میانگین سنی 27 سال دارند و این‌ها غالباً همان افرادی هستند که تربیتشان دقیقه نودی نبوده، چون تحقیقاً دقیقه نود تربیت کارساز را برنمی‌تابد.