دانشیار پژوهشکده مطالعات قرآنی در این نشست با موضوع «مطالعه تحول جایگاه فرهنگی، سیاسی و اقتصادی زن پس از اسلام» سخنرانی کرد و گفت: مسئله خشونت علیه زنان، در عصر ما که دوران مدرنیسم و پست مدرنیسم است همچنان وجود دارد.

او با اشاره به گزارشی از سازمان ملل اظهار کرد: در این گزارش عنوان شده بود بعد از سقوط شوروی در دهه نود میلادی، هزاران زن مسلمان به دست ناسیونالیست‌های صرب کشته شده یا مورد تجاوز قرار گرفتند. در افغانستان در دوران حکومت طالبان نیز مشاهده می‌کنیم که وحشیانه‌ترین حملات به حقوق زنان صورت می‌گیرد.

دانشیار پژوهشکده مطالعات قرآنی همچنین به حملات گسترده به زنان در فلسطین اشغالی اشاره کرد و گفت: این اتفاق بیش از پیش افکار عمومی را جریحه‌دار کرده است بنابراین تبعیض علیه زنان صرفاً متعلق به جهان باستان نیست بلکه الان که دوران طلایی هویت‌یابی زنان است و با اجماع جهانی برای احقاق حقوق زنان مواجه هستیم نیز شاهد خشونت علیه زنان هستیم.

پارسا با بیان اینکه تا پیش از این دوران با مسئله‌ای به عنوان «مطالبات زنان» مواجه نبودیم، ابراز عقیده کرد: جایگاه زنان در دو مرحله متحول شده است: یک مرحله پس از ظهور اسلام و مرحله بعد در دوران مدرن.

وی ادامه داد: در قرآن کریم با آموزه‌هایی مواجه هستیم که جایگاه فرهنگی و سیاسی و اجتماعی زن را به تصور کشیده و به‌صورت دقیق به ما می‌گوید که این حقوق برای زنان وجود دارد اما به اعتقاد بنده این تحولی که اسلام برای زنان پدید آورد در عصر ظهور به تحقق نپیوست بنابراین در 15 قرن گذشته، حقوقی که خدای متعال برای زنان قائل بوده در عرصه عملی مورد توجه قرار نگرفته است.

این محقق حوزه زنان با اشاره به اینکه قرآن کریم در چند حوزه تلاش کرد جایگاه زن را متحول کند، خاطرنشان کرد: حوزه نخست جایگاه فرهنگی بود. قرآن کریم تلاش دارد با انگاره فرودست بودن زن مقابله کند. در قرآن کریم سوره‌ای به نام زنان وجود دارد و بخش زیادی از مطالب سوره‌های دیگر مربوط به زنان ازجمله مادر حضرت موسی (ع)، بلقیس و زن فرعون و غیره است و با تصویر خاصی که از این زنان داده تلاش کرده جایگاه فرهنگی زنان را ارتقا دهد.

پارسا از معرفی همسر فرعون به‌عنوان الگوی ایمان در قرآن کریم تصریح کرد: خداوند در این باره می‌فرماید: «وَضَرَبَ اللَّهُ مَثَلًا لِلَّذِینَ آمَنُوا امْرَأَتَ فِرْعَوْنَ إِذْ قَالَتْ رَبِّ ابْنِ لِی عِنْدَکَ بَیْتًا فِی الْجَنَّةِ وَنَجِّنِی مِنْ فِرْعَوْنَ وَعَمَلِهِ وَنَجِّنِی مِنَ الْقَوْمِ الظَّالِمِینَ؛ و باز خدا برای مؤمنان (آسیه) زن فرعون را مَثَل آورد هنگامی که (از شوهر کافرش بیزاری جست) عرض کرد: بار الها (من از قصر فرعونی و عزت دنیایی او گذشتم) تو خانه‌ای برای من نزد خود در بهشت بنا کن و مرا از شرّ فرعون (کافر) و کردارش و از قوم ستمکار نجات بده.»

وی تصریح کرد: همچنین در سوره حجرات نیز به‌خوبی دردگاه‌ها در مورد مسئله خلقت زنان را مورد نقد قرار داده و می‌فرماید:‌ «یَا أَیُّهَا النَّاسُ إِنَّا خَلَقْنَاکُمْ مِنْ ذَکَرٍ وَأُنْثَیٰ وَجَعَلْنَاکُمْ شُعُوبًا وَقَبَائِلَ لِتَعَارَفُوا ۚ إِنَّ أَکْرَمَکُمْ عِنْدَ اللَّهِ أَتْقَاکُمْ ۚ إِنَّ اللَّهَ عَلِیمٌ خَبِیرٌ؛ ای مردم، ما همه شما را نخست از مرد و زنی آفریدیم و آن گاه شعبه‌های بسیار و فرق مختلف گردانیدیم تا یکدیگر را بشناسید، همانا بزرگوار و با افتخارترین شما نزد خدا با تقواترین شمایند، همانا خدا کاملا دانا و آگاه است.»

دانشیار پژوهشکده مطالعات قرآنی همچنین به سنت ننگین زنده به‌گور کردن دختران در سوره مبارکه تکویر اشاره کرد و گفت: با دقت در آیات قرآن متوجه می‌شویم که زنان در امور معنوی در کنار مردان هستند. در آیه 35 سوره احزاب و آیه 21 سوره روم به خوبی به این مسئله اشاره شده است، بنابراین پاداش‌های اخروی زن و مرد از نظر قرآن کریم کاملاً برابر هستند.

پارسا به بیعت پیامبر (ص) با زنان اشاره کرد و گفت: این موضوع نیز در سوره ممتحنه مورد توجه قرار گرفته است.

وی تصریح کرد: دقت نظر و توجه اسلام به زنان جامعه تحولات بسیاری در جایگاه سیاسی، فرهنگی و اقتصادی زنان ایجاد کرده است. اگر این موارد را با منشورهای جهانی و قوانین بین‌المللی مقایسه کنیم متوجه اهمیت و پیشرو بودن آموزه‌های قرآنی می‌شویم زیرا برخی مواردی که امروزه در جامعه جهانی در رابطه با حقوق و جایگاه زنان مطرح می‌شود، 15 قرن قبل در قرآن کریم مورد اشاره قرار گرفته‌اند.

همبستگی و تعامل زن و مرد در نهاد خانواده از منظر اسلام

در ادامه این نشست استادیار پژوهشکده مطالعات علوم قرآنی، طی سخنانی با موضوع «روابط قدرت و مالکیت در خانواده؛ نگاهی به فضای گفت‌وگو از حقوق زنان در قرآن کریم» اظهار کرد: در ذهن و زبان ما سخن از حقوق زنان است اما گمان می‌کنیم در وحی محمدی (ص) نیز باید سخن از زن به مثابه جزء مستقلی در جامعه باشد. اما وقتی با تأمل بیشتر سراغ قرآن می‌رویم سخن قرآن را دیگرگون می‌یابیم.

هادی رهنما، تصریح کرد: در وحی محمدی سخن از زنان و مردان به‌مثابه اجزای مستقل و رقیب در جامعه نیست بلکه سخن از همبستگی و تعامل زن و مرد در نهاد خانواده است.

وی با بیان اینکه سخن اصلی خداوند در قرآن کریم درباره قسط در روابط زن و شوهر برای حفظ خانواده است، خاطرنشان کرد: این موضوع به واسطه تنظیم روابط قدرت و حقوق مالکیت بیان شده است. در قرآن کریم 27 بار کلمه نساء به کار رفته است و اغلب کاربردها در مباحث حقوقی زنان است.

استادیار پژوهشکده مطالعات علوم قرآنی با اشاره به بسامد عبارت‌پردازی‌ها در قرآن کریم خاطرنشان کرد: محور آن‌ها درباره روابط قدرت زن و مرد و مالکیت است. یعنی هر کسی مالک چه چیزی است. در جهان مدرن، انقلاب صنعتی زمینه را برای توجه به حقوق زنان فراهم کرد در حالی که قرآن کریم هزار و 400 سال قبل به حقوق زنان توجه کرده است.

رهنما با بیان اینکه خداوند در آیه 228 سوره بقره به حسن معاشرت میان زن و مرد تأکید دارد، گفت: شاه کلید مباحث قرآن در زمینه خانواده نیز آیه اول سوره نساء است که خداوند می‌فرماید: «یَا أَیُّهَا النَّاسُ اتَّقُوا رَبَّکُمُ الَّذِی خَلَقَکُمْ مِنْ نَفْسٍ وَاحِدَةٍ وَخَلَقَ مِنْهَا زَوْجَهَا وَبَثَّ مِنْهُمَا رِجَالًا کَثِیرًا وَنِسَاءً ۚ وَاتَّقُوا اللَّهَ الَّذِی تَسَاءَلُونَ بِهِ وَالْأَرْحَامَ ۚ إِنَّ اللَّهَ کَانَ عَلَیْکُمْ رَقِیبا؛ ای مردم، بترسید از پروردگار خود، آن خدایی که همه شما را از یک تن آفرید و هم از آن، جفت او را خلق کرد و از آن دو تن خلقی بسیار در اطراف عالم از مرد و زن پراکند، و بترسید از آن خدایی که به نام او از یکدیگر مسئلت و درخواست می‌کنید و درباره ارحام کوتاهی نکنید، که خدا مراقب اعمال شماست.»

وی در پایان سخنان خود تصریح کرد: لازم است کلیت قرآن کریم و روابط آن را مورد بررسی قرار دهیم، نه اینکه تنها یک آیه همانند «اَلرِّ‌جَالُ قَوَّامُونَ عَلَی النِّسَاءِ» را مورد اشاره قرار داده و با دنیای مدرن تطبیق دهیم که در نهایت ما را دچار سوء تفاهم می‌کند.