مصرف سیگارهای الکترونیک یا همان ویپ در حالی شایع شده که در بسیاری از کشورهای‌های طرفدار مصرف آزاد دخانیات استفاده از آن با موانع و محدودیت‌های قانونی جدی رو‌به‌رو شده است. کارشناسان پیشگیری از آسیب‌های اعتیاد می‌گویند با مصرف و اعتیاد به این نوع سیگار یک جوان 18 ساله ظرف مدت دو سال ریه یک پیرمرد 70 ساله را پیدا می‌کند.

افراد سیگاری خواه ناخواه حساب نخ‌هایی که در طول شبانه‌روز مصرف می‌کنند را به خاطر می‌سپارند. بعضی از آن‌ها چوب‌خطی برای همین مصرف ته ذهن‌شان گذاشته‌اند و از آن تعدی نمی‌کنند اما سیگار الکترونیک مصرف‌کننده را فریب می‌دهد. نمی‌سوزد. به فیلتر نمی‌رسد و بعد از چند پک تمام نمی‌شود. این همه آن چیزی است که ماهیت این کالای سرطان‌زا را تشکیل داده است. خیلی‌ها به بهانه ترک سیگار و یا برای فرار از اعتراض اطرافیان به مصرف دخانیات به ویپ رو می‌آورند در حالی که اعتیاد به این نوع از سیگارها ده‌ها برابر کشنده‌تر اعلام شده است.

*آمریکا و هند پیشگام ممنوع کردن ویپ

حدود سه سال حبس و جریمه 500 هزار روپیه معادل هفت هزار دلار تنها بخشی از اقدامات قانونی وزارت بهداشت هند برای مقابله با شیوع مصرف سیگارهای الکترونیک است. سال 2018 بود که اپیدمی مصرف این سیگارها بین افراد کم سن و سال در شهرهای بزرگ هند خبرساز شد. نخستین مرگ مرتبط با ویپ در سال 2019 در آمریکا رخ داد و عوارض جدی مصرف آن باعث شد تا کشورهایی مانند چین، برزیل، شیلی، سنگاپور، آمریکا و اسپانیا برای مصرف این ماده محدودیت‌ها و جریمه‌هایی را در نظر بگیرند.

*آسیب‌های نامرئی

ویپ‌ها به‌عنوان راهی برای دور زدن سیگار در جمع‌های دوستانه معرفی می‌شوند اما فاجعه مصرف این سیگارهای الکترونیک و عوارض آن یکی پس از دیگری در حال رسانه‌ای شدن هستند. برخلاف تصور شایع ویپ هم اعتیادآور است و تحریک‌پذیری آن کمتر از مصرف سیگارهای معمولی نیست. بسیاری از مصرف‌کنندگان همزمان با استفاده از این کالا که قرار بوده دلیلی برای ترک سیگار باشد به مصرف مواد مخدر رو آورده‌اند.

محسن نهاوندی؛ کارشناس پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی می‌گوید؛ عوارض استفاده از ویپ کمتر از سیگارهای معمولی نیست: کاهش توانایی باروری در مردان، تشکیل لخته خون و به تبع آن گرفتگی عروق از مهم‌ترین عوارض مصرف ویپ است. افزایش فشار خون، ضربان قلب، اضطراب، تحریک‌پذیری بالا، مشکلات مزمن تنفسی، بروز علائم آسم، التهاب و سرطان لثه، بروز بیماری‌های دهان و دندان و افزایش ریسک ابتلا به سرطان‌های پیشرفته به‌دلیل وجود برخی فلزات سنگین و نیکوتین از شناخته شده‌ترین عوارض اعتیاد به مصرف سیگارهای الکترونیک است.

تغییرات بیولوژیک به‌ویژه در مردان بعد از اعتیاد به مصرف ویپ در نتایج آزمایش‌ها قابل رؤیت است. نتایج مطالعات تازه نشان می‌دهد که اعتیاد به مصرف سیگارهای الکترونیکی رابطه مستقیم با میزان توانایی باروری در مردان دارد. ایجاد التهاب و ابتلا به بیماری‌های پروستات از دیگر عوارض جدی مصرف این سیگارها است. محققان دانشگاه کالیفرنیا نتایج تازه‌ترین مطالعات خود اعلام کردند مواد شیمیایی موجود در دود سیگار الکترونیکی به طور پایداری بر عملکرد سلول‌ها تأثیر می‌گذارد و ادامه این روند ظرف مدت دو سال می‌تواند باعث ایجاد اختلالات جدی در میزان توانایی جنسی افراد مصرف‌کننده شود.

*طعم‌دهنده با چاشنی حشیش

ویپ‌ها معمولاً با اسانس‌های طعم‌دهنده جذابی به مشتری‌ها ارائه می‌شوند. نعنا و دارچین اسانس‌های نیمه ثابت این محصول هستند اما همه‌چیز به همین جا ختم نمی‌شود. به‌تازگی برخی از واردکنندگان این محصول حشیش مایع را جایگزین این اسانس‌ها کرده‌اند. این محلول به‌شدت اعتیادآور است و در همان ساعات اولیه پس از مصرف سبب بروز واکنش‌ها نامتعارفی از طرف مصرف‌کننده می‌شود. بی‌قراری، رفتارهای دو قطبی، هیجانی که اوج می‌گیرد و زود فروکش می‌کند و همچنین افزایش فشار خون از نخستین پیامدهای مصرف این اسانس‌های آلوده به حشیش مایع است.

*این کالا به طور قاچاقی وارد کشور می‌شود

مرکز کنترل دخانیات دانشگاه شهید بهشتی اعلام کرده که ویپ‌ها به طور قاچاق به مرزهای کشور وارد می‌شود و خرید و فروش آن غیرقانونی است اما هنوز در قانون برای توزیع یا مصرف این کالا جریمه‌ای در نظر گرفته نشده است.

نهاوندی؛ کارشناس آسیب‌های اجتماعی با اشاره به این که بیشتر مصرف کنندگان از میزان اعتیاد و ضررهای این محصول بی‌اطلاع هستند، می‌گوید: حتی اگر در اسانس این محصول مواد مخدر جایگزین شده باشد مصرف‌کنندگان از آن ابراز بی‌اطلاعی می‌کنند و همین موضوع رسیدگی قانونی به این مسئله را با چالش‌هایی همراه کرده است. آموزش و اطلاع‌رسانی درست به خانواده‌ها و جوانان تا حدود زیادی می‌تواند اشتیاق به جایگزین کردن این سیگارها با سیگارهای معمولی را در جامعه امروزی مان کاهش دهد. در کشورهای پیشرفته عوارض ناگوار مصرف این ویپ‌ها در رسانه‌ها و شبکه‌های مجازی آموزش داده می‌شود و به این ترتیب نوجوانان از سنین کم با عوارض آن آشنا می‌شوند و قبل از اینکه به آن اعتیاد پیدا کنند، آن را برای همیشه کنار می‌گذارند.

*صبا صحاف