روز جهانی گردشگری از سال 1980 هرساله جشن گرفته می‌شود، چون هدف از بزرگداشت این روز افزایش آگاهی درباره اهمیت گردشگری و ارزش اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و اقتصادی است.
هرسال به‌مناسبت روز جهانی گردشگری مراسم بزرگی در یکی از کشورها توسط سازمان گردشگری ملل متحد برگزار می‌شود؛ این‌بار هم رویداد اصلی این روز در 27 سپتامبر 2024 توسط گرجستان برپا خواهد شد. امسال هم مانند سال‌های قبل شعاری برای گردشگری معرفی شده و سازمان گردشگری ملل متحد آن را گردشگری و صلح نامید؛ این عنوان به نقش حیاتی گردشگری در تقویت صلح و تفاهم جهانی می‌پردازد. چراکه گردشگری می‌تواند شکاف‌های فرهنگی را پُر کند، رشد اقتصادی را ترویج دهد و از هم‌زیستی مسالمت‌آمیز حمایت کند.
هدف از موضوع امسال تأکید بر این است که چگونه گردشگری می‌تواند به‌عنوان یک تسهیلگر برای تقویت صلح و تفاهم بین ملت‌ها و فرهنگ‌ها عمل کند.
* نقش گردشگری در ترویج صلح
اما یک گردشگر چطور می‌تواند به ایجاد صلح کمک کند؟ درواقع گردشگری چه نقشی در ترویج صلح ایفا خواهد کرد؟
احترام به فرهنگ‌ها و سنت‌های محلی: با احترام به فرهنگ‌ها، سنت‌ها و آداب و رسوم محلی، می‌توان به ایجاد تفاهم و احترام متقابل کمک کرد؛ این احترام می‌تواند به کاهش سوءتفاهم‌ها و تنش‌ها کمک کند.
حمایت از اقتصاد محلی: با خرید محصولات محلی، استفاده از خدمات محلی و اقامت در هتل‌ها و میهمان‌خانه‌های محلی، می‌توان به تقویت اقتصاد محلی کمک کرد. این حمایت اقتصادی می‌تواند به کاهش فقر و نابرابری‌ها کمک کند و زمینه‌ساز صلح و ثبات شود.
آموزش و آگاهی‌بخشی: با یادگیری درباره تاریخ، فرهنگ و مسائل اجتماعی کشورهای میزبان و به اشتراک‌گذاری این دانش با دیگران، می‌توان به افزایش آگاهی و درک جهانی کمک کرد؛ این آموزش و آگاهی‌بخشی می‌تواند به کاهش تنش‌ها و تقویت صلح کمک کند. آگاهی بخشی نیز می‌تواند به ارزش‌گذاری‌ها کمک کرده و زمینه‌ساز احترام و تفاهم بین ملت‌ها شود. حتی می‌توان در برنامه‌های آموزشی و فرهنگی در مقصد سفر شرکت کرد و از آن‌ها یاد گرفت.
حفظ محیط‌زیست: با رعایت اصول گردشگری پایدار و حفاظت از محیط‌زیست، می‌توان به حفظ منابع طبیعی و فرهنگی کمک کرد. این حفاظت می‌تواند به تقویت هویت فرهنگی و افتخار ملی کمک کند و زمینه‌ساز احترام و تفاهم بین ملت‌ها شود.
ترویج تعاملات مسالمت‌آمیز: با ایجاد روابط دوستانه و تعاملات مسالمت‌آمیز با مردم محلی و دیگر گردشگران، می‌توانید به ایجاد دوستی‌ها و روابط بین‌المللی کمک کنید که می‌توانند به تقویت صلح جهانی کمک کنند.
شرکت در برنامه‌های داوطلبانه: شرکت در برنامه‌های داوطلبانه و کمک به جوامع محلی می‌تواند به تقویت همبستگی و همکاری بین‌المللی کمک کند؛ این همکاری‌ها می‌توانند به کاهش تنش‌ها و تقویت صلح کمک کنند.
استفاده از رسانه‌های اجتماعی: با استفاده از رسانه‌های اجتماعی برای به اشتراک‌گذاری تجربیات مثبت سفر و ترویج پیام‌های صلح و تفاهم، می‌توانید به افزایش آگاهی و ترویج صلح کمک کنید.
نظریه‌های بسیاری پیرامون چگونگی ترویج صلح با استفاده از سفر وجود دارد. برخی جابه‌جایی افراد و اقامت در کنار غریبه‌ها را هم نوعی تلاش برای ایجاد صلح می‌دانند؛ چراکه یک گردشگر فارغ از تمام مسائل و تنش‌های سیاسی، به دنبال راهی برای شناخت مردم دیگر است. ازاین‌رو حتی می‌تواند خود را برای یک اقامت کوتاه‌مدت در کنار مردم کشورهای دیگر وفق دهد و این همان آغاز تلاش برای صلح است.
* نظر فعالان گردشگری درباره تأثیر گردشگری در ایجاد صلح
دراین‌باره حسن تقی‌زاده انصاری، از فعالان صنعت گردشگری نیز معتقد است که اگر اسناد مختلف untourism ازجمله «اعلامیه گردشگری جهانی»، «منشور حقوق گردشگری»، «کدهای اخلاقی گردشگری» و غیره را بررسی و تحلیل کنیم، به این نتیجه خواهیم رسید که با «افزایش ارتباطات مردم»، «تقویت همکاری‌های بین‌المللی، فرهنگی و ارتباطات جهانی و گسترش دوستی و تفاهم بین مردم جهان»، گردشگری می‌تواند یک «نیروی حیاتی» برای ترویج صلح و تفاهم بین‌المللی باشد.
جهان ما اکنون از بحران‌های مختلف، تنش‌های قومی و مذهبی، جنگ، بیماری و غیره رنج می‌برد؛ بنابراین نیاز مبرم به ایجاد یک الگوی جدید از مذاکرات بین‌المللی برای از بین بردن یا کاهش ناآرامی‌ها و منازعات مختلف سیاسی و غیره بین ملت‌ها وجود دارد. درواقع این پیش‌فرض که گردشگری می‌تواند درک و تساهل بین فرهنگی را ارتقا دهد، مدت‌ها است که به‌عنوان زیربنای گفتمان دیپلماسی گردشگری و راهی به سوی صلح، مطرح است.
احمد دیناری، رئیس اداره سرمایه‌گذاری و توسعه زیرساخت‌های اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان رضوی نیز در یادداشتی نوشت: در سال 2018 میلادی، با توجه به کاهش تنش‌ها بین دو کشور، سفرهایی تحت عنوان «سفرهای دوستی» ترتیب داده شد که هدف آن ایجاد ارتباطات انسانی و فرهنگی بین دو کشور بود. در این تورها گردشگران کره جنوبی از مکان‌های تاریخی، فرهنگی و طبیعی کره شمالی بازدید کرده و با زندگی روزمره مردم آن کشور آشنا می‌شدند. آنچه مسلم است، گردشگری و تبادل گردشگر بین کشورها به‌تدریج باعث کاهش تنش‌ها بین آن‌ها می‌شود و زمینه‌ساز گفت‌وگوهای بیشتر و صلح پایدار خواهد بود. در دنیای معاصری که در آن با چالش‌های متعددی ازجمله جنگ‌، بحران‌های انسانی و نابرابری‌های اجتماعی مواجهیم، اهمیت گردشگری به‌عنوان یک عنصر مولد صلح و دوستی بیشتر نمایان می‌شود و این قدرت پیدا و پنهان گردشگری است که می‌تواند جهان را به مکانی آرام‌تر، زیباتر و سرشار از هم‌زیستی مسالمت‌آمیز تبدیل کند و دولت‌ها نباید از نقش مهم و حیاتی این معجزه‌گر صلح و دوستی غافل شوند.
دبیرکل سازمان ملل متحد نیز در روزهای اخیر با توجه به فرا رسیدن روز جهانی گردشگری گفته است که گردشگری می‌تواند جوامع را با ایجاد شغل و تقویت اقتصادهای محلی، متحول کند و با ارزش‌گذاری و حفظ میراث فرهنگی و طبیعی، می‌تواند به کاهش تنش‌ها و پرورش هم‌زیستی مسالمت‌آمیز نیز کمک کند.
* در روز جهانی گردشگری چه خبر است؟
هم‌زمان با فرا رسیدن روز جهانی گردشگری، قرار است در شهر تفلیس درباره گردشگری پایدار و نقش آن در ایجاد صلح سخنرانی‌های متعددی شود و رهبران دولتی، سیاست‌گذاران و کارشناسان صنعت گردشگری گِرد هم آیند تا درباره استراتژی‌های استفاده از گردشگری برای صلح صحبت کنند و به راهکار برسند.
در این میان اداره ملی گردشگری گرجستان تورهای گردشگری را برای نمایش میراث فرهنگی این کشور برگزار خواهد کرد و در حاشیه برنامه، موضوعاتی مانند گردشگری کسب‌وکار، سرمایه‌گذاری در گرجستان، نقش بخش خصوصی در ترویج معاملات مسالمت‌آمیز و توسعه پایدار، مورد بحث قرار می‌گیرد.
بیشتر مردم در این روز در پویش‌ها و حرکت‌های دسته‌جمعی شرکت می‌کنند؛ ازجمله استفاده از هشتگ‌های اجتماعی مخصوص روز جهانی. امسال هم قرار است افراد تجربیات سفرهای خود را به اشتراک بگذارند، به‌خصوص سفرهایی که منجر به صلح می‌شود. رویدادهای محلی نیز در کشورهای مختلف با موضوع گردشگری و صلح برگزار خواهد شد.
در ایران نیز قرار است مراسمی با موضوع گردشگری و صلح برگزار شود؛ منتها از آنجا که دولت چهاردهم به‌تازگی روی کار آمده، وزیر میراث فرهنگی هنوز روی صندلی خود به‌درستی ننشسته و معاون گردشگری جدید را معرفی نکرده، گویا قرار است برنامه‌های هفته گردشگری مانند قبل به برگزاری جلسات سخنرانی و برنامه‌های آیینی خلاصه شود؛ البته که هنوز درباره برنامه‌های هفته گردشگری در ایران صحبتی نشده است!