همدان کلان‌شهری با مشکلات عدیده و بسیار پیچیده است که گاهی به نظر حل‌نشدنی می‌رسند؛ آلودگی هوا، ترافیک، بافت فرسوده، حاشیه‌نشینی، آسیب‌های اجتماعی، کمبود فضای سبز و نبود عدالت در دسترسی به خدمات شهری و شهروندی، همدان را با ابرچالش‌های مختلفی روبه‌رو کرده است که مناطق و محلات کم‌برخوردار بیشترین تأثیر و تأثر را از این مشکلات دارند.
بررسی شاخص‌های اقتصادی- اجتماعی نشان می‌دهد محلات حاشیه‌ای و سکونتگاه‌های غیر رسمی در اطراف و به‌خصوص محلات موجود در محدوده‌ غربی شهر همچون منوچهری و چرمسازی، هیچ شباهتی با سایر محلات برخوردار همدان ندارند و بالطبع سطح برخورداری این محلات از خدمات عمومی شهری به نسبت بسیار پایین‌تر از سایر محلات است.
از سوی دیگر تراکم جمعیت و وجود آسیب‌های اجتماعی فراوان و درعین‌حال بافت فرسوده و ناکارآمد، باعث شده است هرازگاهی مدیران شهری به فکر مداخلات توسعه‌ای- فضایی در محلات کم‌برخوردار بیفتند که عملیاتی‌ شدن این برنامه‌ها به‌صورت ناقص بوده و هرگز به نتیجه صحیح نرسیده‌اند.
حال در استفاده از ظرفیت اماکن مذهبی، فعالان اجتماعی، روحانیون و ریش‌سفیدان محلات جهت اجرای برنامه‌های فرهنگی و پیشگیرانه در قالب طرح‌های محله‌محور، گویا طرح کرامت تاحدودی توانسته است در این منطقه مؤثر واقع شود؛ بنابراین بر آن شدیم تا با مصطفی بیات، مدیر طرح کرامت محله منوچهری گفت‌وگویی را ترتیب دهیم و به معرفی این تشکل و کارکرد‌های آن بپردازیم که در ادامه می‌خوانید:
مدیر طرح کرامت محله منوچهری با بیان اینکه حدود 12 سال است که در مجموعه فرهنگی مسجد حضرت ولی عصر به همراه دوستان کار فرهنگی و اجتماعی انجام می‌دهیم، گفت: از چیزی حدود دو سال پیش نیز طرحی به‌عنوان کرامت در محله درحال انجام بوده که مدیریت آن به بنده واگذار شده است.
مصطفی بیات با تأکید بر اینکه طرح کرامت با 11 کارگروه و جانشین محله و درمجموع 13 نفر در قالب کار تیمی فعالیت خود را در محله منوچهری در ابعاد مختلف دنبال می‌کند، اظهار کرد: در این طرح به همت مجموعه فرهنگی مسجد حضرت ولی عصر تشکل‌های مختلفی که در محله فعال بودند را در سایه مسجد، با یکدیگر هماهنگ کرده‌ایم.
وی ادامه داد: برای مثال خیریه حضرت ولی عصر، همیاران محله منوچهری، پایگاه مقاومت، کانون فرهنگی، هیئت متوسلین 14 معصوم با عنوان واحد طرح کرامت، کنار هم در مسجد فعال شده‌اند و به بیان و پیگیری مطالبات و مشکلات محله اعم از آسیب‌های اجتماعی از نهادها و ارگان‌های ذی‌ربط می‌پردازند.
بیات با تأکید بر اینکه در کارگروه‌ها مشکلات اهالی احصا و در دیدار و یا مکاتبه با مسئولان مطرح می‌شوند و مطالبه‌گری لازم صورت می‌پذیرد، خاطرنشان کرد: یکی از کمبودهایی که مردم طی سال‌ها در این محل مردم از آن رنج می‌برند، نبود فضای فرهنگی و ورزشی است.
وی با بیان اینکه تنها مکان ورزشی موجود در محله منوچهری زمین چمن ایجادشده در پارک شهیدنفیسی است که این زیرساخت نیز برای بانوان قابل استفاده نیست، اظهار کرد: البته اگر دقیق‌تر بخواهم عنوان کنم، از این زیرساخت آقایان نیز تنها نیمی از سال می‌توانند استفاده کنند؛ چراکه با سرد شدن هوا، امکان بهره‌برداری از آن دیگر میسر نیست.
مدیر طرح کرامت محله منوچهری با اشاره به جمعیت 19 هزار و 400 تا 500 نفری این محله به همراه محله چرمسازی، خاطرنشان کرد: محدوده درنظر گرفته‌شده شامل جمعیت خیابان ستاره، بلوار شهیدرجایی و بلوار آزادگان است.
بیات با اشاره به آسیب‌های اجتماعی بارز محلات عنوان‌شده، اظهار کرد: متأسفانه معضل مواد مخدر اصلی‌ترین مسئله اجتماعی محله ما است؛ به‌طوری که در این محلات هم با تعداد زیاد مصرف‌کنندگان و هم تعداد زیاد توزیع‌کنندگان مواد مخدر مواجه‌ایم.
وی ادامه داد: متعاقب وجود این معضل آسیب‌های ناشی از آن همچون اختلافات خانوادگی، طلاق و بیکاری نیز در محله بیداد می‌کند.
این فعال اجتماعی و فرهنگی محله منوچهری افزود: علاوه‌بر این با توجه به اینکه اکثر اهالی این مناطق کارگران فصلی هستند، بیکاری و به‌ویژه بیکاری فصلی، جزء مشکلات شایع محله ما است.
بیات با بیان اینکه کمبود مراکز تفریحی و رفاهی نیز از دیگر مشکلات این محله است، تصریح کرد: متأسفانه چه جوان، چه نوجوان، چه میانسال و چه پیر ما در این محله جایی برای تفریح و استراحت ندارند.
وی با بیان اینکه خوشبختانه مطالبه‌گری ما در بحث آسفالت معابر و کوچه‌ها و در مقوله پیاده‌روسازی از طریق بستر طرح کرامت طی یکی دو سال اخیر نتیجه مطلوبی برای محله داشته است، اذعان کرد: از دیگر مشکلات محل، تاریکی معابر بود؛ بر این اساس تعویض لامپ‌های فرسوده یا بعضاً سوخته تیر‌های چراغ برق کوچه‌ها در دستور کار مطالبه‌گری قرار گرفت و با همکاری اداره برق شهرستان در اوایل سال حدود 100 لامپ جدید ال‌ای‌دی تعویض شد.
بیات از پیگیری دیگر مطالبه اهالی مبنی بر بازگشایی راه دسترسی از شهرک الوند به منوچهری خبر داد و افزود: خوشبختانه مقدمات کار فراهم شده و به‌زودی شاهد بازگشایی این معبر 30 متری خواهیم بود.
وی با بیان اینکه از فضای مدرسه‌های محله در شیفت‌های مختلف برای برگزاری کلاس‌های فرهنگی و هنری مثل خوشنویسی، نقاشی، عروسک‌بافی، سبک زندگی و غیره برای بانوان، دختران و پسران محله استفاده می‌کنیم، اذعان کرد: کرامت طرحی سراسری در کل کشور است که سازمان بسیج مستضعفان و معاونت اجتماعی آن متولی طرح هستند؛ در طرح کرامت در محلات دارای آسیب‌های اجتماعی زیاد به کمک اهالی تیم‌هایی تشکیل داده می‌شود که آن‌ها مطالبه‌گری‌ لازم را انجام می‌دهند.
این فعال اجتماعی با اشاره به نبود کتابخانه، فرهنگ‌سرا و فضای ورزشی در این محله، عنوان کرد: مسئله این است که بانوان محله هم به‌لحاظ جسمی و هم ازنظر روحی، نیازمند وجود مراکز این‌چنینی و به‌ویژه فضاهای ورزشی هستند، اما دریغ از یک متر فضا!
وی افزود: این مهم درحالی است که انتهای خیابان ستاره پارکی به‌نام مادر وجود دارد که از آن استفاده نمی‌شود و حتی به محلی برای اسکان معتادان بدل شده! حال آنکه می‌توان در آن فضای ورزشی سرپوشیده برای خانم‌ها ایجاد کرد که دختران و بانوان محله بتوانند استفاده کنند.
بیات در بیان بخش دیگری از خدمات فعالان فرهنگی و اجتماعی این محله گفت: از طریق خیریه 110 خانواده نیازمند این محله زیر پوشش قرار گرفته‌اند و غذای گرم با هماهنگی چند دستگاه‌ دولتی، تقریباً به‌صورت روزانه بین این خانوارها توزیع می‌شود.
مدیر طرح کرامت محله منوچهری در پاسخ به این سؤال که در راستای کاهش آسیب‌های اجتماعی از طریق این طرح چه رویکردی را دنبال کرده‌اید؟ خاطرنشان کرد: در این راستا کلاس‌های آموزشی و آگاه‌سازی برای خانواده‌های آسیب‌دیده و نیز در معرض آسیب درحال برگزاری است.
وی ادامه داد: علاوه‌بر این در راستای کاهش آسیب اعتیاد، هماهنگی لازم برای جذب و نگهداری از معتادان در کمپ‌های ترک اعتیاد سازمان بسیج با هماهنگی خانواده‌های این عزیزان به‌صورت رایگان در دستور کار است و طی مدت ترک نیازهای خانواده آن‌ها را نیز برطرف می‌کنیم.
مع‌الوصف، با توجه به آنچه گفته شد، به نظر می‌رسد دایر بودن طرح‌هایی همچون کرامت محله در مناطق حاشیه‌ای شهرهایی همچون همدان را می‌توان یک نقطه قوت در راستای جلب مشارکت اهالی در رفع مشکلات دانست؛ چراکه در این فرایند افرادی از دل محله و با شناخت از واقعیت‌های موجود در آن، مطالبه‌گری کرده و بنا بر دلسوزی، یقیناً تا رسیدن به نتیجه مطلوب، دست از تلاش برنمی‌دارند.

طاهره ترابی مهوش