قاچاق کالا پدیده شومی است که منجر به نابه‌سامانی بازارها می‌شود؛ تفاوتی نمی‌کند قاچاق از داخل به خارج از کشوری باشد یا برعکس اتفاق افتد.
در حال حاضر ایران با هر دو نوع قاچاق درگیر بوده و گاهی ترنور مالی آن عدد قابل توجهی برای اقتصاد کشور محسوب می‌شود.
مهر گزارشی مفصل در خصوص قاچاق فقط یک محصول کشاورزی منتشر کرد که در آن اعلام شد حجم تولید و صادرات چقدر بوده است. متأسفانه چون قاچاق غیر رسمی و پنهانی انجام می‌شود نمی‌توان درباره آن آمار دقیقی اعلام کرد.
*آمار تولید داخلی
ایران تولیدکننده عمده زعفران جهان است به طوری که 85 تا 90 درصد نیاز بازار این محصول از سوی زعفران‌کاران ایرانی تولید و تأمین می‌شود. بنا به گفته مجری طرح گیاهان دارویی وزارت جهاد کشاورزی امسال 127 هزار هکتار از اراضی کشور به کشت زعفران اختصاص یافته و پیش‌بینی می‌شود حدود 350 تا 400 تن زعفران برداشت شود.
*آمار صادرات رسمی
صادرات زعفران در 6 ماهه نخست امسال 57 هزار و 101 کیلوگرم (57.1 تن) به ارزش 49 میلیون و 465 هزار و 960 دلار بوده است. این آمار نسبت به 6 ماهه نخست سال گذشته در وزن 41.5 درصد و در ارزش 52.2 درصد کاهش داشته است.
یکی از معضلات کشور در امر تجار عدم بسته‌بندی محصولات و صادرات فله‌ای بوده و این موضوع سبب می‌شود تا بخشی از تولیدات نیز با وجود صادرات رسمی در کشور مقصد بسته بندی شده و با نام کشور واردکننده مجدد به مقصد بعدی صادر شود.
امسال زعفران ایرانی حدود 45 درصد در قالب بسته‌بندی بین یک تا 30 گرم صادر شد و حدود 55 درصد هم در بسته‌بندی بالای 30 گرم و در قالب فله‌ای انجام شد.
*مقصد صادرات زعفران ایرانی
بیش از 93 درصد تولید زعفران ایران در خراسان بزرگ کشت می‌شود. همجواری این استان شرقی با افغانستان باعث شده تا حجم بالایی از این محصول در قالب سوغات و… از کشور خارج و در افغانستان به نام همان کشور به بازار جهانی صادر شود.
زعفران ایرانی به 50 کشور جهان صادر شد و افغانستان در این جدول بعد از امارات، اسپانیا و چین در رتبه چهارم قرار دارد. صادرات به این کشور 6 هزار و 908 کیلوگرم به شکل رسمی بوده که سه هزار و 641 کیلوگرم در قالب صادرات فله‌ای انجام شد.
*تولید و صادرات افغانستان
در ادامه نگاهی به آمار تولید و صادرات زعفران از افغانستان داشته باشیم.
بر اساس اعلام وزارت زراعت افغانستان، سال گذشته این کشور 21 تن زعفران تولید اما 67 تن صادر کرد.
اتحادیه زعفران افغانستان با اعلام اینکه سرمایه‌گذاری در بخش تولید زعفران افزایش یافته اعلام کرده بود امیدوارند میزان تولید به 30 تن افزایش یابد.‌
بزرگترین مصرف‌کننده زعفران، چین با سالانه 150 تن و کشور دیگر هند با حدود 50 تن است. همجواری افغانستان با بازار بزرگ هندوستان به اضافه تعرفه صفر صادرات سبب شده تا این کشور واردات زعفران از افغانستان را به ایران با تعرفه گمرکی 38 درصد ترجیح دهد.
*آمار بانک جهانی درباره حجم صادرات
آمار بانک جهانی نشان می‌دهد، فقط صادرات زعفران از افغانستان به هند 84.289 کیلو گرم به ارزش بیش از 34 میلیون دلار بوده است. این آمار نشان می‌دهد هند نیز بخشی از واردات را مجدد به مقصد دوم صادر می‌کند زیرا مصرف سالانه آن‌ها 50 تن گزارش می‌شود.