ازدواج ازجمله اموری است که مسائل زیادی در به وقوع پیوستن آن دخیل و تک تک این مسائل به نوبه خود دارای اهمیت غیرقابل انکاری هستند، برخی از این مسائل مانند مسئولیت‌پذیری زوجین و رسیدن به بلوغ فکری، اجتماعی، روانی و عاطفی، به‌عنوان عامل تأثیرگذار اصلی ازدواج در ازدواج محسوب می‌شوند که وجود آن‌ها اساس یک زندگی را محکم می‌کند و برخی مسائل دیگر مانند تجمل‌گرایی و چشم و هم چشمی، به‌عنوان موانع ازدواج مطرح می‌شوند.
حمایت‌ها و راهنمایی‌های خانواده در تمام مراحل ازدواج ضروری است، اما گاهی اوقات به‌دلیل همراه نبودن خانواده یا همراهی نادرست و دلسوزی‌ها و شروط نابه‌جای آن‌ها، ازدواج فرزندان با موانعی مختلفی مواجه می‌شود؛ بر اساس نظر کارشناسان امر، در حال حاضر ازدواج با مشکلات زیادی همراه است که جوانان را در روند انتخاب همسری شایسته، دچار سردرگمی کرده است‌.
اطرافیان زوجین از عوامل تأثیرگذار در تحقق ازدواج آسان هستند و وجود هزینه‌های سنگین، تجمل‌گرایی، مشکلات مالی در آغاز زندگی و چشم و هم‌چشمی اطرافیان از موانع اصلی در رابطه با تحقق ازدواج آسان است و آگاهی و آمادگی جوانان با ویژگی‌ها و واقعیت‌های ازدواج و معیارهای زندگی، مهم‌ترین مسئله‌ای است که باید توسط خانواده و نهادها مورد توجه قرار بگیرد.
*انتخاب سخت‌تر شریک زندگی با افزایش سن ازدواج
رئیس انجمن مددکاری اجتماعی ایران با اشاره به اینکه دلایل مختلفی ازجمله تغییر سبک زندگی، تغییر نقش‌های اجتماعی و وضعیت اقتصادی طی دهه‌های اخیر منجر به کاهش آمار ازدواج شده است، اظهار کرد: موارد دیگری نیز مانند ترس از مسئولیت، آمار ازدواج را کاهش داده است.
سیدحسن موسوی چلک، با بیان اینکه نمی‌توان منکر تأثیر حوزه اقتصاد بر ازدواج شد، افزود: افزایش بازاریابی تولیدات جوانان و بسیاری از موارد دیگر می‌تواند منجر به افزایش انگیزه افراد برای ازدواج شود؛ همچنین افزایش پدیده شهرنشینی یکی از عواملی است که ازدواج را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
وی تصریح کرد: در واقع با افزایش پدیده شهرنشینی، ساختار خانواده و روابط اجتماعی دچار تغییر می‌شود و در دهه‌های اخیر شاهد افزایش میانگین سن ازدواج هستیم و این موضوع در صورتی است که هرچه سن ازدواج افراد بالاتر رود، انتخاب شریک زندگی برای آن‌ها سخت‌تر می‌شود.
رئیس انجمن مددکاری اجتماعی ایران با اشاره به تأثیرات اجتماعی کاهش نرخ ازدواج و با بیان اینکه نیروی انسانی عامل مهمی برای توسعه جوامع و پیشرفت کشورها محسوب می‌شود که تحت تأثیر دوری از ازدواج و کاهش جمعیت قرار می‌گیرد، تصریح کرد: با توجه به نگرانی‌های موجود در خصوص کاهش نرخ ازدواج، شاهد سیاست‌گذاری‌های کلان در حوزه‌های مختلف ازجمله جمعیت، سلامت، خانواده و قوانین مختلفی مانند قوانین تسهیل ازدواج جوانان و جوانی جمعیت هستیم.
*سرایت ملاک‌های غیرواقعی والدین به جوانان
کارشناس ارشد جامعه‌شناسی، مشاور و روان‌شناس خانواده با بیان اینکه ازدواج یکی از مهم‌ترین مراحل زندگی هر فرد به‌شمار می‌رود و تصمیمی چندجانبه محسوب می‌شود، اظهار کرد: بخشی از علل مؤثر در دوری جوانان از ازدواج مربوط به عوامل اقتصادی است و دیگر عوامل شامل عوامل خانوادگی، اجتماعی، فرهنگی و روانی می‌شود.
سمیه طاهری، افزود: برخی از خانواده‌ها در جامعه کنونی به تشریفاتی در امر ازدواج پایبند هستند که این تشریفات تنها منجر به سخت‌تر شدن تشکیل زندگی برای جوانان می‌شود، همچنین برخی خانواده‌ها ملاک‌ها و معیارهای غیرواقعی و غیرمنطقی برای همسر فرزند خود در نظر می‌گیرند که این موضوع می‌تواند منجر به سرکوب جوانان و ترس از مواجه شدن با والدین شود.
وی با بیان اینکه ملاک‌های غیرواقعی والدین می‌تواند پدید آمدن ملاک‌های غیرواقعی‌تری را برای فرزندان به همراه داشته باشد و در نتیجه منجر به سخت‌تر شدن انتخاب شریک زندگی شود، تصریح کرد: برخی از خانواده‌ها با داشتن تفکری سختگیرانه حاضر به همراهی و همدلی با فرزندان خود نیستند و تنها تصمیم خود را برای ازدواج قبول دارند، در صورتی که بخش زیادی از تصمیم ازدواج جوانان به خود آن‌ها مرتبط می‌شود و والدین باید به‌عنوان مشاور، فرزندان خود را در امر ازدواج همراهی کنند، نه اینکه به جای آن‌ها تصمیم بگیرند.
*شناخت کافی و صحیح لازمه ازدواج است
مشاور و روانشناس خانواده ادامه داد: کم‌رنگ شدن احساس مسئولیت‌پذیری افراد از دیگر عواملی به شمار می‌رود که می‌تواند منجر به کاهش میل به ازدواج و تشکیل زندگی مشترک شود که بخش زیادی از این نداشتن احساس مسئولیت‌پذیری، به سبک زندگی و تربیت افراد باز می‌گردد و در این میان بعضی از خانواده‌ها نیز چنان فرزند خود را درگیر مسئولیت‌های خانواده می‌کنند که استقلال فکری و عملی را از آن‌ها می‌گیرند و تمام دغدغه فرزندان به جای تمرکز بر آینده خود، به رفع نیازهای خانواده اختصاص می‌یابد.
طاهری با تأکید بر اینکه تأثیر خانواده‌ها بر ازدواج فرزندان غیرقابل انکار است، گفت: خانواده در عین حال که می‌تواند پشتوانه و مشاور صحیحی برای جوانان در امر ازدواج باشد، می‌تواند منجر به انتخاب همسری ناهمسان و نامناسب شود، چراکه گاهی اوقات همسر انتخاب شده برای فرزندان با خانواده همسان است، اما از نظر شخصیتی با خود فرد هم‌خوانی و تناسب ندارد.
وی با بیان اینکه شناخت کافی و صحیح لازمه ازدواج است، اضافه کرد: خانواده‌ها باید همراه با مراقبت، زمان لازم را در اختیار فرزندان خود برای شناخت فرد مقابل اختصاص دهند، از عجله در این امر پرهیز کنند و بدانند که حمایت آن‌ها از فرزندان، در طی شدن هموار مسیر تشکیل زندگی مشترک تأثیر بسیار زیادی دارد.
*نگرانی والدین از آینده جوانان منطقی است / ‏‬نظر خود را تحمیل نکنید
روانشناس اجتماعی با اشاره به تأثیر خانواده‌ها بر فرایند ازدواج جوانان اظهار کرد: تمام خانواده‌ها نگرانی‌های خاصی از آینده فرزندان خود دارند که منطقی است، از همین رو ممکن است گاهی اوقات دخالت‌های بی‌جایی در این روند داشته باشند و نظر خود را به فرزندان، به نوعی تحمیل کنند که نسبت به این موضوع باید توجه ویژه‌ای وجود داشته باشد.
سیاوش صادقی، با اشاره به اینکه والدین باید در روند تربیت کودک، مسئولیت‌پذیری را به فرزندان خود بیاموزند و مهارت‌های آن‌ها را تقویت کنند تا بابت آینده آن‌ها نگرانی کمتری داشته باشند، افزود: در این میان برخی از خانواده‌ها نیز با سهل‌انگاری از کمک، حمایت و راهنمایی کردن فرزندان خود دست می‌کشند که این موضوع می‌تواند زمینه‌ساز شکست برای فرزندان شود.
وی تصریح کرد: والدین باید به طور منطقی صحبت‌های فرزندان خود را بشنوند و در صورتی که نیاز به راهنمایی داشته باشند، آن‌ها را به‌صورت منطقی و با دلیل راهنمایی کنند، همچنین سعی والدین باید بر درک فرزندان و کم کردن فاصله دیدگاه‌ها نسبت به یک موضوع یا یک معیار برای ازدواج باشد.
*تفاوت‌های فردی و خانوادگی دو نفر ترسناک نیست
وی با بیان اینکه والدین باید مدنظر داشته باشند که تصمیم فرزندان آن‌ها نهایی‌ترین تصمیم ازدواج است، ادامه داد: در واقع والدین تصمیم‌گیرنده اصلی برای ازدواج نیستند و تنها می‌توانند با درک کردن، همدلی و حمایت، جوانان را برای رسیدن به یک تصمیم‌گیری صحیح یاری کنند و در صورتی که گفتمان سازنده میان فرزندان و والدین آن‌ها در جریان باشد، فرزندان نیز با استفاده از تجربه‌ها و نظرات والدین بهترین تصمیم را می‌گیرند.
این روان‌شناس با اشاره به اینکه هر فرد در خانواده متفاوتی با ویژگی‌های شخصیتی خاص خود رشد پیدا می‌کند و والدین و فرزندان باید متوجه این موضوع باشند که تفاوت میان دو نفر موضوع ترسناکی نیست و باید با آگاهی میزان تفاوت‌ها را سنجید و نسبت به آن‌ها واکنش نشان داد، گفت: خانواده‌ها علاوه بر حمایت جوانان باید آن‌ها را از تفکرهای غیرمنطقی و به نوعی فانتزی‌گونه دور کنند.
صادقی خاطرنشان کرد: ترویج ازدواج آسان و سرایت آن به جوانان، موضوعی است که در جامعه امروز کمتر به آن توجه می‌شود و در این خصوص والدین و خانواده‌ها می‌توانند با از سر راه برداشتن موانع تشریفاتی، میل جوانان به ازدواج را بیشتر و مسیر را برای آنها هموارتر کنند، همچنین گاهی اوقات خود جوانان درگیر تشریفاتی رویایی برای تشکیل زندگی خود می‌شوند که والدین می‌توانند با ارائه نظرهای منطقی، آن‌ها را از تجملات و تشریفات دور و به سمت سبک زندگی ساده سوق دهند.
در نهایت و بنابر اظهارات کارشناسان؛ نخستین نقش والدین و خانواده در ازدواج فرزند مربوط به دوران پیش از ازدواج است و والدین با تربیت صحیح خود می‌توانند فرزند توانمند و صالحی تربیت کنند که آمادگی لازم برای ازدواج کردن داشته باشد، والدین در گام بعدی باید بدانند که نقش آن‌ها به‌عنوان دیده‌بان اصلی و رصدکننده دقیق جریان ازدواج فرزندان بسیار مهم و ضروری است و باید همواره در نظر داشته باشند که نسبت به نواقص غیراساسی و غیرحیاتی طرف مقابل تا حدودی چشم‌پوشی، از خوب و بد کردن‌های بی‌پایه و اساس خودداری و به‌عنوان حامی آگاه و بصیر از فرزندان پشتیبانی کنند.
همچنین نقش خانواده برای بعد از ازدواج بسیار مهم است و والدین تأثیر سازنده و بسیار مهمی در تداوم و پایداری ازدواج جوانان دارند و حضور والدین و همیاری و راهنمایی آنان کمک فراوانی به زوج‌ها می‌کند و مسیری را برای آن‌ها مهیا می‌سازد تا آجرهای زندگی آن‌ها تا انتها درست و صحیح چیدمان شود، به عبارت دیگر در ابتدای زندگی مشترک زوجین، مادر و پدر و در بازه وسیع‌تر خانواده باید از فرزندان خود حمایت کنند، این حمایت گاهی به‌صورت مالی است و خانواده با توجه به توانایی مالی خود، فرزند را حمایت می‌کند و گاهی به صورت غیرمالی و از طرق مختلف دیگر است.
یکی دیگر از مواردی که در پایداری و تداوم ازدواج جوانان می‌تواند تأثیر سازنده‌ای داشته باشد، ایجاد و تحکیم ارتباط صحیح بین دو خانواده و زوجین و احترام متقابل آن‌ها است، در واقع پیوند عاطفی اولیه در ازدواج باید به پیوند عاطفی و ایجاد شبکه‌های اجتماعی بین دو خانواده منجر شود تا با همدلی و همراهی هر دو خانواده، زندگی زوجین تداوم یابد.