مادر کتابخوان، فرزند کتابباز تربیت میکند
در این گزارش چند راهکار را باهم مرور میکنیم تا بدانیم مادران در تربیت فرزندان کتابخوان چه میکنند؟
بچه که بود هفتهای یکی دو بار، مادر دستش را میگرفت و به کتابفروشی میبرد تا چند کتاب داستان برایش بخرد. هنوز مدرسه نمیرفت. سواد خواندن و نوشتن نداشت اما مادرش خودش را ملزم کرده بود که حتماً کتابهای کودکانه برایش بخرد و بخواند. هر بار هم که به کتابفروشی میرفتند مادر بادقت، تمام کتابها را نگاه میکرد که داستانش کوتاه باشد تا حوصله دخترش سر نرود و نقاشیهای آن هم جذاب باشد. برای خودش هم چند کتاب میخرید. بعدش هم با چند کتاب قطور و چند کتاب داستان کوچک به خانه برمیگشتند. یککمی که استراحت میکردند، مادر خوراکیهای دخترش را میآورد و آن را روی پایش مینشاند و شروع میکرد داستان را برایش خواندن. یکی بود یکی نبود... وقتی کتاب داستان تمام میشد، کتاب را دست دخترش میداد تا نقاشیهای آن را یکییکی ببیند. حالا مادر رمان خودش را دستش میگرفت. این روایت از فاطمه 28ساله است که حالا یک کتابباز حرفهای شده و یکی از بزرگترین و مهمترین تفریحاتش کتابخواندن، چرخیدن و گشتزدن بین کتابها و کتابفروشیهاست.
تأثیر خانواده بهخصوص مادر بر کتابخوان شدن فرزندان بهقدری زیاد است که از نظر برخی کارشناسان تربیتی، مثل ژنتیک به فرزند منتقل میشود. قطعاً همه مادرها، چه کتابخوان و چه کتاب نخوان دوست دارند فرزندشان عاشق کتاب باشد و بهجای وقتگذرانی با گوشی، دست به کتاب باشد. حالا اگر شما هم مادری هستید که دوست دارید فرزندتان یک عشق کتاب و کتابباز حرفهای شود تا پایان این گزارش با ما همراه باشید.
*کتابخوانی مثل ژنتیک منتقل میشود
به گفته مریم سادات ظهوریان؛ جامعهشناس و ناشر، وقتی خانوادهها اولویت اولشان تفریح است و در خوشبینانهترین حالت آخرین بودجهشان به کتاب تعلق میگیرد، طبیعتاً هیچوقت کودک احساس نیاز به کتاب نمیکند. اگرچه در سالهای اخیر تااندازهای فرهنگ کتاب و کتابخوانی میان پدران و مادران نسل جوان پررنگتر شده است اما هنوز اصلیترین هدف خانوادهها و خیلی از مادران نیست.
از دوران جنینی کودکتان را کتابخوان کنید
برای تربیت یک فرزند کتابخوان نخستین قدم را باید در همان دوران جنینی بردارید. از همان موقعها باید بچه را با کتاب آشنا کنید. یعنی وقتی جنسیت فرزندتان مشخص شد، در کنار مایحتاجی که برایش تهیه میکنید حتماً کتاب و کتابخانه را هم در نظر بگیرید و یک بخش از سیسمونی و وسایلش سبد فرهنگی و کتاب باشد.ظهوریان میگوید: کتاب در فرهنگ سیسمونی جایگاهی ندارد. حتی شاید تا چند سال نخست زندگی فرزند وسایل سرگرمی و حتی اسباببازیهایی برای او تهیه شود اما به طور حتم کتاب جزو این وسایل نیست. این رفتار باعث میشود تا کودک در آینده فکر کند کتاب جزو نیازهای اصلی و ضروری او نیست؛ بنابراین نمیتوان از کودک انتظار مطالعه داشت.
به گفته روانشناسان، کودکی که در مواجه دائم با کتاب است، عمیقتر میاندیشد. جهان را سطحی نمیبیند. دایره واژگانش گستردهتر میشود و این واژههای زیاد کمک میکند تا احساساتش را بهتر بیان کند. از نظر رشد زبانی بهتر و زودتر میشود که همین در ارتباطگیری با همسالانش بسیار مؤثر است. قاعدتاً وقتی چیزی بهتدریج در یک دوره زمانی انجام شود، تبدیل به عادت میشود.
حالا با هم چند راهکار ساده از زبان کارشناسان تربیتی میخوانیم که به خانوادهها علیالخصوص مادران کمک میکند تا کودک کتابباز تربیت کنند.
1. اول از خودتان شروع کنید. شما آینه تمامنمای فرزندتان هستید. درست و غلط کارها را بر اساس رفتار شما انجام میدهد. به همین خاطر اگر دوست دارید فرزندتان کتابخوان بشود خودتان دستبهکار بشوید و مطالعه را جدی شروع کنید. از کتابهایی که دوست دارید و متن روانی دارد شروع کنید.
2. خانه را پر از کتاب کنید. فضای اتاق کودکتان را پر از کتاب کنید. مخصوصاً جاهایی که در معرض دید و در دسترس کودک است.
3. در هنگام بارداری حتماً با صدای بلند کتاب و شعر بخوانید. طبق تحقیقات، خواندن کتابهای کودکانه با لحن آرام و دلنشین باعث آرامش جنین در رحم مادر شده و به صدای مادرش وابسته میشود.
4. وقتی هم که به دنیا آمد تا زمانی که خودش خواندن یاد بگیرد، کتابهای مناسب سنش را برایش تهیه کنید و با لحن کودکانه بخوانید. حتی اگر شیطنت فرزندتان گل کرد و پابهپای شما ننشست تا کتاب را گوش دهد، باز هم برایش کتاب بخوانید. چون کودک بهسرعت عادت میکند به این کار.
5. لازم نیست حتماً هر روز سر یک ساعت مشخص این کار انجام دهید. خودتان را اسیر زمان نکنید. در طی روز و شب، موقع بازی، قبل خواب و... در زمانهای مختلف امتحان کنید تا کمکم فرزندتان با کتاب انس بگیرد.
6. شما بنشینید و کودکتان برایتان کتاب بخواند. وقتی فرزندتان خواندن یاد گرفت و مسلط شد، زمانی را اختصاص بدهید که شما شنونده باشید و او برایتان کتاب بخواند. ولی شرط رسیدن به این مرحله این است که حتماً ذهنش با مطالعه و کتاب عجین شده باشد.
7. اگر کودکان در مرحله خواندن جایی را اشتباه خواندند یا کلمهای را اشتباه بیان کرد، همان لحظه از او غلط نگیرید. چون هم اعتماد بهنفسش کم میشود و هم از این کار زده میشود.
8. بعد از خواندن تشویقش کنید که چقدر خوب و با لحن خوبی خواند.
9. چند روز در هفته این کار را انجام دهید. اگر فرزندتان دوست داشت بیشتر برایتان کتاب بخواند؛ مثلاً هر شب بخواند، مانعش نشوید.
10. هدیه و جایزه برای فرزندتان کتاب بخرید.
11.هرچند وقت یکبار کتابهایش را مرتب کنید. اینطور به او میفهمانید که چقدر کتاب ارزشمند است.
12.کودکان بیشتر به کتابهای مصور، نقاشی، عکس و... علاقه دارند. سعی کنید کتابهایی که طرحهای زیادی دارد و داستانش ساده اما عمیق است برایش انتخاب کنید. از داستانهای علمی_ تخیلی هم غافل نشوید.