جواد نوری، شاعر طنزپرداز و منتقد شهرستان بهار همدان و متولد سال 1356 و دانشجوی مقطع دکترای زبان و ادبیات فارسی دانشگاه بوعلی‌‌سینا همدان است که آثاری همچون شاهنامه مدرن، گردآوری و تصحیح اشعار رضا بهاری، تاریخ فرهنگ عمومی و مشاهیر بهار، مجموعه اشعار ترکی عاشورایی، زندگینامه سردار شهید عیوضی، گزیده شعر آزاد همدان از دهه چهل تا امروز، مجموعه شعر طنز واترپولو با ماهی، مجموعه شعر طنز بی‌ادبیات و شیرین سوزلر (گردآوری و ترجمه ضرب‌المثل‌های رایج در بهار) را در کارنامه خود دارد.
سوابق کاری این هنرمند کارشناس واحد شعر و ادبیات حوزه هنری همدان به مدت 10 سال، رئیس انجمن ادبی بهار به مدت هفت سال، رئیس انجمن حافظ‌شناسی به مدت دو سال، عضو هیئت‌مدیره خانه شعر و ادب استان همدان، سردبیر ماهنامه نشاط بهار، برگزیده و داور چندین جشنواره ملی و استانی استان همدان، برگزیده دو دوره مسابقه ملی و طنز قندپهلو و دبیر بخش شعر فصلنامه فرهنگی ادبی پرنیان حوزه هنری استان همدان (12 شماره) بوده است.
حال به بهانه چاپ کتاب «شعله‌های سردسیری» در رابطه با هزار سال طنز همدان، اثر این شاعر و نویسنده سرزمین فرهنگ‌پرورمان، با وی مصاحبه‌ای برای این شماره از درهای دری روزنامه سپهرغرب ترتیب داده‌ایم که نتیجه را در ادامه می‌خوانید:
این محقق با اشاره به اینکه هزار سال طنز همدان با عنوان «شعله‌های سردسیری» توسط سوره مهر چاپ شده است، ابراز کرد: این کتاب مجموعه‌ای بوده که به دنبال طنز در تاریخ ادبیات استان همدان است؛ یعنی از چه زمانی شعرا و هنرمندان این سامان کهن در آثارشان طنز انتقادی بازتاب داده‌اند. در این ارتباط ریشه‌یابی کرده‌ایم و رسیده‌ایم به قرن چهارم، درواقع اواخر قرن سوم و اوایل قرن چهارم.
جواد نوری با بیان اینکه آن زمان شاعران همدانی بنا بر اینکه زبان دانش روز عربی بوده عموماً به این زبان شعر گفته‌اند و طنزهای عربی خلق کرده‌اند، افزود: موضوع کتاب هزار سال طنز همدان، از قرن چهار تا دوره معاصر را شامل می‌شود و چهار دوره تاریخی دارد؛ قرن سوم و چهارم تا هفتم، هفتم تا دهم، دهم تا مشروطه و مشروطه تا انقلاب اسلامی و به‌اصطلاح دوره خودمان.
* شناخت کم مردم از مفاخر ادبیات همدان
این نویسنده با اشاره به اینکه شاعران بسیار زیادی در این ارتباط در تاریخ ادبیات همدان یافتیم، اظهار کرد: به شاعران شهرستان‌های استان نیز پرداخته‌ایم و شعرهای آنان را نیز جمع کرده‌ایم؛ برای مثال شاعران بهار، ملایر، تویسرکان، رزن، اسدآباد، کبودراهنگ و غیره.
نوری با بیان اینکه این تاریخ بلند همدان شاعران بسیار زیادی دارد اما اگر اکنون به مردممان بگوییم 20 تن از آن‌ها را نام ببرید شاید بیشتر از چهار شاعر همچون باباطاهر، میرزاده‌عشقی، عین‌القضات و تعداد محدود دیگری را نشناسند، تشریح کرد: درصورتی که همان‌طور که اشاره شد، تعداد بسیار زیادی شاعر در همدان داشته‌ایم؛ حال یا از دیار خود رفته و مهاجرت کرده‌اند و یا در همدان مانده‌اند.
وی با اشاره به اینکه در دوره‌های مختلف ادبی و سبک‌های متفاوت همچون عراقی، هندی، مشروطه و غیره شاعر طنزسرا داشته‌ایم، گفت: کتاب هزار سال طنز همدان فهرستی از آنان ارائه داده و به‌نوعی احیای نام این شاعران فراموش‌شده اعماق تاریخ همدان است. به‌هرترتیب برای کسانی که آنان را نمی‌شناسند، به‌وسیله این کتاب راهی باز کرده‌ایم؛ در 365 صفحه آمده و یک مقدمه مفصل هم در تحلیل طنز همدان و ویژگی‌های استان دارد.
این طنزپرداز بهاری با بیان اینکه هر شاعری در طول دوران فعالیت خود طبیعتاً یک‌سری شوخ‌طبعی‌های هنرمندانه دارد و منظور ما پیگیری این خط سیر بوده است نه اینکه تنها به آوردن نام شاعران طنزپرداز اکتفا کرده باشیم، تصریح کرد: موضوع مورد بررسی بعدی این بوده است که برای مثال در قرن هفتم چه مسئله‌ای مد نظر شاعران طناز بوده؟ در قرن نهم چه؟ در قرن دهم چه؟ و در دوره معاصر چه؟
نوری با اشاره به اینکه آثار طنز شاعران موضوعات بسیار متعددی داشت و این مهم برای ما بسیار جالب و شگفت‌انگیز بود و بیشتر دنبال آن بودیم که این رگه را دنبال کنیم که به‌واقع مضمونی و محتوایی بررسی کردیم، ابراز کرد: همدان استانی است که در بلندای تاریخ خود زبان‌ها و گویش‌های زیادی داشته و دارد و اگر بخواهید آن را با اصفهان مقایسه کنید، می‌بینید اصفهان یک وحدت و یک زبان دارد، یا مشهد، تبریز و غیره، اما همدان از غرب همسایه با کردها بوده، از جنوب همسایه با لرها است، از شمال همسایه با زنجان و ترک‌زبان‌ها بوده و از شرق با فارس‌ها همسایه است؛ بنابراین می‌توان گفت همدان در یک ارتباط خوب و یک همایشی از زبان‌ها و گویش‌های گوناگون بوده که در تاریخ شکل گرفته است و در این سیر، شاعران فعالیت هنری داشته‌اند که بخش پایانی کتاب، این شاعران را دربرمی‌گیرد و یک فهرست بسیار بلندبالایی را شکل می‌دهد؛ برای مثال ملاپروین جزء شعرای بومی‌سرا بوده است.
وی با بیان اینکه بزرگانی همچون مرحوم دکتر اذکایی فهرست‌های زیادی از شعرا و هنرمندان را معرفی کرده‌اند و در کتب مختلف خودشان آورده‌اند و ما هم می‌توان گفت یک بازنشر‌‌ی در این زمینه داشته‌ایم، گفت: برای مثال در قرن سوم شاعران معروفی همچون مسعود سعد سلمان، فخرالدین عراقی، باباطاهر، منوچهر شصت‌کله و غیره را داشته‌ایم، در نهضت عربی‌سرایی بدیع‌الزمان همدانی و دیگران بوده‌اند و در دوره سبک هندی میرمغیث‌الدین محوی اسدآبادی، میرزا ابراهیم پرتو همدانی و شاعران زیادی دیگری را داشته‌ایم؛ به‌واقع در هر چهار دوره حداقل 15 الی 20 شاهد هست.
این محقق با اشاره به اینکه در دوره معاصر خصوصاً بعد از انقلاب در زمینه طنز تکامل یافته‌ایم، اظهار کرد: در دوره مشروطه شاعران خوبی همچون ابوالحسن روح‌القدس، مصطفی مداحی، خسرو فرشیدورد، آرام و دیگر شاعران را داشته‌ایم که برخی اشعار خود را در روزنامه توفیق نشر می‌دادند؛ در دوره معاصر نیز جوانانی مانند شروین سلیمانی، حبیب گلپور و دیگران فعالیت می‌کنند و طنز را قوام بخشیده‌اند که صورت خوب و مقبولی پیدا کرده است.
نوری با بیان اینکه اکنون در کل کشور مضمون شعر شاعران جوان فضایی جدید دارد که 30 سال پیش این‌گونه نبود، افزود: زیرا فضا بازتر شده و دیدگاه‌ها تغییر کرده است.
این پژوهشگر با بیان اینکه قرار است برای کتاب هزار سال طنز همدان با عنوان «شعله‌های سردسیری» مراسم رونمایی برگزار شود، اذعان کرد: البته کتاب در بازار در دسترس مخاطب قرار گرفته است، اما برای معرفی بیشتر دانشگاه بوعلی‌سینا، حوزه هنری، انجمن میلاد همدان و نهاد کتابخانه‌ها گفته‌اند که می‌خواهند برای آن مراسم رونمایی بگیرند.
* همدان باید یکی از آزمونه‌های شعر طنز باشد، اما مسئولان عنایتی به آن ندارند
وی با اشاره به اینکه همدان مانند بسیاری از شهرها و استان‌ها باید صاحب برند طنز باشد که تاکنون در این ارتباط کاری انجام نشده است، تشریح کرد: حتی در شبکه استانی هم به دنبال ساخت برنامه‌ طنز نیستند و دیدگاه هنری ندارند؛ درصورتی که مخاطب تلویزیون به دنبال لذت بردن بوده و واقعاً چقدر باید اخبار مأیوس‌کننده و جنگ بشنود؟ این موارد دیگر خیلی خریدار ندارند؛ مردم به دنبال آرامش روحی و روانی هستند. همدان ظرفیت بی‌نظیری دارد و باید یکی از آزمونه‌های (پایلوت‌) شعر طنز باشد، اما مسئولان عنایتی به این مهم ندارند و به‌طور کلی همدان در این حوزه فقیر است.
این نویسنده و شاعر با اشاره به اینکه اوضاع ادبیات امروز همدان درمجموع خوب نیست، ابراز کرد: وضعیت فرهنگ استان هم همین‌طور است؛ همه گلایه دارند، هیچکس راضی نیست. اختلافات بین هنرمندان از یک‌طرف، اختلاف رشته‌های هنری از یک‌طرف، اختلاف هنرمندان با مسئولین از یک‌طرف و بی‌توجهی مسئولین از یک‌طرف دیگر که همه این‌ها شکل بد و ناهنجاری از همدان ارائه می‌دهد، درصورتی که همدان باید در کشور نمونه باشد. استان ما این‌قدر ظرفیت دارد که بتواند در کشور شاخص باشد، اما به آن توجه نمی‌شود، کسی دغدغه این اقلیم، این تمدن، این فرهنگ و این عظمت را ندارد...
* هزار سال طنز همدان 7 سال زیر چاپ بود!
نوری در پایان سخنانش با اشاره به اینکه یک سفرنامه فردی نیز دارم که کنایه‌ای به سفرنامه ناصرخسرو بوده و قرار است چاپ شود اما فعلاً خبری از ناشرش نیست و چندسالی است منتظر چاپ آن هستم، گفت: همین کتاب هزار سال طنز همدان که اکنون چاپ شده است، هفت سال زیر چاپ بود! اینکه چه دلیلی دارد را هم نمی‌دانم؛ شاید اوضاع نشر خوب نیست، شاید کاغذ گران است و شاید کسی کتاب نمی‌خرد و استقبال نمی‌شود.
وی با بیان اینکه کتاب دیگر بنده انشاالله همین روزها وارد بازار می‌شود که اسم آن «شیوه شهرآشوبی» است، اظهار کرد: در این کتاب به بررسی شگردهای طنز کل کشور در سه دهه اخیر پرداخته‌ام که شاعران کل کشور را در بر می‌گیرد.

فاطمه فراقیان