با فرا رسیدن روزهای پایانی سال، بازار میوه و تره‌بار مورد توجه مصرف‌کنندگان و فعالان این حوزه قرار گرفته، رصد بازار نشان می‌دهد که میوه‌های شب عید همچون پرتقال، سیب، موز، نارنگی و کیوی جزو اقلام پرتقاضایی هستند که هرساله با نوسانات قیمتی مواجه می‌شوند اما امسال این نوسان قیمت بسیار فراتر از انتظار بود؛ بنابراین یقینا تأثیر مستقیمی بر قدرت خرید خانواده‌ها گذاشته و نگرانی خانواده‌های ایرانی را برانگیخته است.
این در حالی است که طی چند سال اخیر وظیفه تأمین و توزیع میوه شب عید بر عهده سازمان تعاون روستایی نهاده شده و امسال نیز دولت به‌عنوان متولی، کمک‌کننده و تنظیم‌کننده بازار مشارکت دارد و به دستور وزیر جهاد کشاورزی، مباشرت خرید سیب، پرتقال و خرما، به‌دلیل مقارن شدن ایام نوروز و ماه رمضان، به سازمان تعاون روستایی واگذار شده است.
بر این اساس چند روز گذشته مرتضی معتمد؛ معاون فنی و بازرگانی سازمان مرکزی تعاون روستایی از تثبیت قیمت میوه ایام نوروز به‌دلیل ازدیاد عرضه در برابر تقاضا خبر داد و گفت: کیفیت میوه‌های تنظیم بازار مطلوب است و بر اساس استاندارد ابلاغی وزیر جهاد کشاورزی تهیه شده، امسال دو نوع پرتقال تامسون شمال و والنسیا جنوب و سیب قرمز و زرد تأمین و تدارک دیده شده اما قیمت این میوه‌ها بین 10 تا 15 درصد پایین‌تر از قیمت معمول در بازار خواهد بود.
حال این پرسش مطرح می‌شود که مگر این فرایند به‌منظور دسترسی بهتر و ارزان‌تر به میوه و تعدیل قیمت در بازار نیست، پس چرا میوه‌ای که چندماه قبل یقیناً با قیمتی به‌مراتب پایین‌تر، ازسوی این تعاونی خریداری شده، امروز به قیمت کذایی و با ادعای 15 تا 20 درصد زیر قیمت بازار قیمت‌گذاری شده این در حالی است که محمدرضا طلایی، مدیرعامل سازمان مرکزی تعاون روستایی در گفت‌وگویی که 25 بهمن‌ماه با باشگاه خبرنگاران جوان داشته عنوان کرده که این سازمان از مهرماه، همراه با سیاست‌های وزارت جهاد کشاورزی، جلسات متعددی برای تأمین، تدارک و توزیع این اقلام برگزار و نسبت به خرید محصول اقدام کرده است.
بر این اساس با توجه به اهمیت موضوع برآن شدیم تا در این باره با رئیس اتحادیه صنف بارفروشان تهران گفت‌وگویی ترتیب دهیم که در ادامه می‌خوانید:
اکبر یاوری با بیان اینکه ما اعتقادی به ذخیره‌سازی و تنظیم بازار به این شکل نداریم گفت: این اعتقاد بدان جهت است که تنظیم بازار و ذخیره‌سازی یعنی وقتی کمبودی در بازار وجود دارد، باید محصول مورد نظر را از خارج کشور وارد کنیم؛ اینکه بخواهیم جای سردخانه را تغییر داده و بار داخل کشور را از یک سردخانه به سردخانه دیگر منتقل کنیم، این تنظیم بازار نیست چراکه چیزی به بازار تزریق نشده است.
وی ادامه داد: ضمن اینکه مباشرانی که برای تعاونی‌های روستایی خرید می‌کنند، اصولاً کارشناس نیستند به طوری که در خرید محصول، کیفیت لازم را مورد توجه قرار نمی‌دهند.
وی با بیان اینکه در حال حاضر همین سیب‌هایی که توسط سازمان تعاون روستایی خریداری و قیمت‌گذاری شده، در میدان تره‌بار بین 35 تا 40 هزار تومان به فروش می‌رسد، در صورتی که قیمت‌گذاری روی این سیب بالای 50 هزار تومان است یا پرتقالی که طبق قیمت‌گذاری قرار است کیلویی 42 هزار تومان عرضه شود، محصولی است که در میدان بار به قیمت 35 هزار تومان فروخته می‌شود؛ اظهار کرد: می‌توان گفت این ذخیره‌سازی و تنظیم بازار نیست بلکه این فریب مردم است.
این مسئول با بیان اینکه من با اصل ذخیره‌سازی مخالفم، اگر هم قرار است ذخیره‌سازی انجام شود و بازار را تنظیم کنند، باید از متخصصان امر بهره ببرند ابراز کرد: در نظر بگیرید که بنده حدود 40 سال و پدرم بیش از 60 سال است در این زمینه سابقه داریم که در کل شامل یک قرن تجربه است اما تاکنون در این تصمیم‌سازی‌ها از نظرات منِ نوعی و دیگر همکارانم استفاده نشده این در حالی است که این روش از زمان احمدی‌نژاد انجام می‌شود و هیچ‌وقت نتیجه‌بخش نبوده است.
یاوری با ابراز اینکه بعد از سال‌ها خدمت، می‌بینیم که محصولات ذخیره‌شده، به‌دلیل نداشتن کیفیت مطلوب و عدم تمایل خرید از سوی مردم بارها معدوم شده و به معنای واقعی در این فرایند پول بیت‌المال هدر می‌رود عنوان کرد: اگر هم به این میوه‌ها بازار بخورد که به‌ندرت این اتفاق افتاده، این فروش توسط دلالان انجام شده و نتیجه مثبتی برای مردم ندارد.
وی با بیان اینکه این فرایند کارشناسی‌شده نیست خاطرنشان کرد: این خریدها حداقل از دو ماه قبل که مثلاً قیمت هر کیلو پرتقال در بازار 25 هزار تومان بود، انجام شده و در همان موقع شوکی را به بازار وارد کرده به طوری که با عرضه کمتر محصول به بازار، قیمت‌ها برای چندماه افزایش پیدا می‌کند با این هدف که تنها پنج روز ابتدای سال قیمت‌ها پایین بیاید زیرا از هفته دوم سال جدید میوه نوبرانه‌ به بازار آمده و سیب و پرتقال دیگر طرفدار ندارد.
وی افزود: در پی این روند، این بارها روی دستشان می‌ماند که یا باید آن را معدوم کنند، یا اگر در بهترین حالت تصور کنیم که این محصولات خریداری شوند، به لحاظ قیمتی اثر مثبتی بر سفره مردم نخواهند داشت؛ ضمن اینکه تعاون روستایی با برخی مباشران همکاری می‌کند که اصلاً مورد وثوق بازاری‌ها میوه و تره‌بار نیستند به طوری که حتی بارها دیده شده که پرتقالی با جنس دیگر را به‌عنوان پرتقال تامسون به تعاونی روستایی داده و آن‌ها را فریب می‌دهند.
این کارشناس بازار میوه و تره‌بار ادامه داد: از طرفی بنده به‌صراحت اعلام می‌کنم که خود کارشناسان تعاونی روستایی هم کارشناس نیستند زیرا کارشناس کسی است که چکمه پوشیده و داخل مزارع کار کند چراکه در این زمینه داشتن تحصیلات آکادمیک آن هم به‌تنهایی کفایت نمی‌کند.
یاوری با ابراز تأسف از اینکه وزارتخانه از اطلاعات افراد خبره و بازاری در این زمینه استفاده نمی‌کند و یک‌شبه تصمیم‌سازی و تعرفه‌گذاری می‌کند، عنوان کرد: مصداق این بی‌تدبیری را در سیب زمینی نیز مشاهد کردیم، به طوری که در شهریور ماه بود که به وزارتخانه نامه زده و اعلام کردیم که صادرات بی‌رویه در حال انجام است.
وی ادامه داد: ما با صادرات مخالف نیستیم چراکه برای کشور ارزآوری دارد، اما با صادرات بی‌رویه مخالفیم، سال گذشته حجم تولید سیب زمینی ما در کشور 5.5 میلیون تن بود اما با این حجم از تولید، در مقطعی که باید مجوز صادرات داده می‌شد، جلوی صادرات را گرفته و انگیزه کشاورز را کاهش دادند.
وی افزود: از طرفی چون در برخی ارقام قیمت بذر به کیلویی 25 هزار تومان رسید و هر هکتار بالغ بر 5.5 تا هفت تن بذر لازم داشت، کشاورز برای هر هکتار می‌بایست نزدیک 200 میلیون تومان هزینه می‌کرد که با احتساب هزینه 150 میلیون تومانی اجاره زمین، ترجیح داد از تولید دست بکشد، پس سطح زیرکشت این محصول پایین آمد و به 4.5 میلیون تن رسید.
رئیس اتحادیه بارفروشان تهران، ادامه داد: از طرفی انبارهای ما در کرمانشاه، همدان، چهارمحال و بختیاری، لرستان و اصفهان، بدون مدیریت سیب‌زمینی‌ها را با خاک صادر کردند به طوری که یک مرتبه چشم‌هایشان را باز کرده و دیدند که 70 درصد انبارها خالی شده است.
یاوری، افزود: بعد اعلام کردند که یک میلیون و 200 هزار تن سیب‌زمینی داخل انبار است اما نمی‌دانم این آمار را از کجا آورده بودند من حتی به وزیر جهاد کشاورزی گفتم، شما این یک میلیون و 200 هزار تن را به من نشان دهید چراکه نهایت آنچه در انبارها باقی مانده بود 700 هزار تن سیب‌زمینی آ‌ن‌هم از نوع سیب‌زمینی تازه‌خوری و سیب‌زمینی بذری بود.
وی با تأکید بر اینکه اجرای چنین برنامه‌هایی در هیچ‌جای دنیا مرسوم نیست، عنوان کرد: اجرای این طرح در شب عید منجر به افزایش یا کاهش قیمت میوه نخواهد شد زیرا تولید مرکبات در کشور بالغ بر هفت میلیون تن و میزان سیب‌مان چهار میلیون تن بوده؛ بنابراین در این فرایند محصولی از خارج وارد نشده که بخواهد تأثیری بر بازار بگذارد بلکه آنچه ذخیره‌سازی شده، از همین محصولات است.

طاهره ترابی مهوش