آموزش عمومی قرآن در سطح جامعه وظیفه مهمی است که تمامی نهادها باید آن را سرلوحه برنامه‌های خود قرار دهند؛ چراکه ما به‌عنوان کشوری مسلمان بر این اعتقاد هستیم که تنها راه سعادت فرد و جامعه در گرو عمل به دستورات قرآن است.
دانشگاه‌ها یکی از مراکزی هستند که نقش مهمی در حوزه آموزش علوم قرآنی دارند، بر همین اساس در مقطع کارشناسی دروسی مثل تفسیر موضوعی قرآن کریم؛ حفظ جزء سی، تفسیر نهج‌البلاغه و سایر دروس ارائه می‌شود. دروسی که در بیشتر مواقع اختیاری است و فقط با هدف تأثیر بر معدل توسط دانشجو انتخاب می‌شود.
متأسفانه علی‌رغم اهمیت این دروس در بیشتر دانشگاه‌ها، کلاسی برای آن‌ها تشکیل نمی‌شود و دانشجویان به‌صورت خودخوان در زمان محدود آن را مطالعه و پاس می‌کنند این در حالی است که چنین درس‌هایی نقش بسزایی در زندگی و آخرت افراد دارند اما گزارش‌ها نشان می‌دهد که برخی از اساتید و امور آموزش دانشگاه‌ها با بی‌تفاوتی از کنار آن می‌گذرند تا جایی که استاد یکی از دانشگاه‌ها به دانشجویان خود می‌گوید که در کلاس شرکت نکنید نمره میان‌ترمتان کامل خواهد بود و در امتحان هم به آن‌ها کمک می‌کند اما اگر در کلاس شرکت کنند نمره آن‌ها بر اساس فعالیت کلاسی است که مسلماً انتخاب دانشجویان مورد نخست خواهد بود.
در همین راستا با توجه به اهمیت موضوع ابتدا با تعدادی از دانشجویان مقاطع مختلف و سپس یک کارشناس علوم قرآنی به گفت‌وگو نشسته که نتیجه را باهم می‌خوانیم:
دانشجوی مقطع ارشد روان‌شناسی اسلامی که به‌تازگی درس حفظ جزء 30 را انتخاب کرده است؛ گفت: چند روز دیگر امتحان این درس را دارم در حالی که تاکنون کلاسی برای آن تشکیل نشده و تمام دانشجویان به‌صورت خودخوان این درس را می‌خوانند.
سمیرا گمار با بیان اینکه در صورتی که نمره بالایی در این درس کسب کند در معدل کل تأثیر می‌گذارد و در غیر این صورت تأثیری ندارد؛ عنوان کرد: در واقع مختار به انتخاب این درس است.
*** کلاسی برای این درس تشکیل نمی‌شود
وی با بیان اینکه کلاسی برای این درس تشکیل نمی‌شود تا دانشجویان بتوانند با اصول حفظ، مفاهیم، قواعد و غیره آشنا شوند، عنوان کرد: این درس فقط برای بالا بردن معدل برای افرادی است که انگیزه و علاقه دارند، ارائه می‌شود و بعید می‌دانم که فردی صرفاً با هدف حفظ و درک مفاهیم قرآن به سمت آن برود.
این دانشجوی ارشد در واکنش به سؤال خبرنگار سپهرغرب مبنی بر اینکه یکی از اهداف ارائه دروس قرآنی، بهره‌مندی از مطالب آن در حوزه کاری و اجتماعی است، به نظر شما این امر محقق می‌شود؟ گفت: خیر؛ چراکه بیشتر دانشجویان فقط برای آنکه نمره این درس را بگیرند به‌صورت مروری آن را مطالعه و حفظ می‌کنند.
گمار اذعان کرد: بهتر است تفسیر موضوعی قرآن کریم و مفاهیم و انطباق آن در حوزه فرهنگی و اجتماعی زندگی فرد به جای درس حفظ جزء 30 ارائه شود.
این دانشجوی ارشد دانشگاه خواستار برگزاری کلاس‌های پرسش و پاسخ فعال دروس علوم قرآنی در دانشگاه‌ها شد و گفت: کلاس‌های استادمحور در این دروس تأثیرگذار نیست.
  در خصوص کلاس‌های عمومی مثل تفسیر موضوعی قرآن و حفظ جز 30 ساده‌انگاری از سمت آموزش صورت می‌گیرد
یکی از دانشجویان مقطع کارشناسی رشته فیزیک نیز عنوان کرد: کلاس درس تفسیر موضوعی با یکی از دروس تخصصی‌ام تداخل داشت، با تغییر ساعت یکی از کلاس‌ها بارها به آموزش مراجعه کردم اما مدیر آموزش به من گفت به کلاس تخصصی برو برای عمومی فقط جزوه را بخوان.
احسانی با بیان اینکه استاد تفسیر موضوعی فرد متخصص و با دانشی بود اما کلاس آن با درس فیزیک 2 تداخل داشت و بیشتر دانشجویان نتوانستند سر کلاس حاضر شوند، خاطرنشان کرد: حتی امتحان آن نیز با یکی از دروس تخصصی همزمان بود و ما به‌ناچار به خواندن یک جزوه اکتفا کردیم.
وی با بیان اینکه در خصوص شرکت در کلاس‌های عمومی مثل تفسیر موضوعی قرآن و حفظ جزء 30 یک ساده‌انگاری از سمت واحد آموزش صورت می‌گیرد، عنوان کرد: با این روش نمی‌توان انتظار داشت که افراد از مفاهیم قرآنی در زندگی خود بهره‌مند شوند.
  همزمانی این کلاس با دروس تخصصی مانع حضور بسیاری از دانشجویان بر سر کلاس است
دیگر دانشجوی مقطع کارشناسی رشته محیط زیست، گفت: کلاس تفسیر موضوعی قرآن و تفسیر نهج‌البلاغه بسیار سودمند بود اما تعداد زیادی از دانشجویان به دلیل همزمانی این کلاس‌ها با دروس تخصصی نمی‌توانستند حاضر شوند.
قادری با بیان اینکه به‌دلیل همزمانی امتحان درس تفسیر موضوعی قرآن با یکی از دروس تخصصی استاد سؤالات پایان ترم را به من داد، عنوان کرد: به همین دلیل بیشتر دانشجویان حتی نگاهی به خود کتاب نکردند به نظر من امور آموزش دانشگاه باعث به وجود آمدن این وضع شده است.
در ادامه کارشناس و استاد علوم قرآنی با بیان اینکه مفاهیم قرآنی را باید به گونه‌ای به دانشجویان آموزش دهیم که در زندگی روزمره او کاربرد داشته باشد، ابراز کرد: بهتر است به جای تفسیر موضوعی قرآن و یا حفظ جزء 30 که دانشجویان در بیشتر مواقع برای بالا بردن معدل خود آن واحد را برمی‌دارند درسی تحت عنوان قرآن و مهارت‌های زندگی به قرآن‌آموزان دانشجو تدریس شود.
   مفاهیم قرآنی که در دانشگاه‌ها تدریس می‌شود، گره‌گشای مشکلات و چالش‌های زندگی است؟
سعید درکلام با بیان اینکه باید بررسی کرد که مفاهیم قرآنی که در دانشگاه‌ها تدریس می‌شود آیا گره‌گشای مشکلات و چالش‌های زندگی است؟ آیا کاربردی در زندگی فرد دارد یا دانشجو فقط با هدف قبول شدن و به اجبار آن درس را می‌خواند، گفت: در صورتی که نیازِ به قرآن‌آموزی برای کسب مهارت‌های زندگی به دانشجویان القا شود این افراد مشتاقانه سر کلاس‌های این درس شرکت می‌کنند.
وی با بیان اینکه باید بررسی کرد که تفسیر موضوعی قرآن که در دانشگاه‌ها تدریس می‌شود به قلم چه کسی و از چه منبعی نوشته شده؟ تصریح کرد: برخی از تفاسیر برای دانشجویان سنگین است و به همین دلیل قادر به برقراری ارتباط با آن نیستند؛ بنابراین در حد قبول شدن برای این درس وقت می‌گذارند.
  نیازسنجی و یا ایجاد نیاز در بین دانشجویان به علوم قرآن به‌عنوان یک اصل، فراموش شده است
وی با بیان اینکه نیازسنجی و یا ایجاد نیاز در بین دانشجویان به علوم قرآن به‌ یک اصل فراموش‌شده در جامعه دانشگاهی بدل شده، عنوان کرد: در واقع لازم است منبعی که متناسب با مهارت‌های زندگی است با قلم سبک و قابل فهم در دانشگاه‌ها تدریس شود.
این استاد علوم قرآنی عنوان کرد: به طور مثال احتمال دارد تفسیر موضوعی با قلم آقای جوادی آملی در دانشگاه‌ها ارائه شود که بسیار سنگین است و حتی افرادی که به‌صورت تخصصی در این حوزه فعالیت دارند چندین دور آن را بخوانند تا متوجه شوند، این امر سبب می‌شود که دانشجو وقتی برای این درس نگذارد.
درکلام با بیان اینکه اساتید دانشگاه‌ها با توجه به قابلیت‌ها و روابط خود انتخاب می‌شوند، اظهار کرد: مدرسی که باتوجه به قابلیت و توانایی‌هایش انتخاب می‌شود می‌تواند تأثیرگذار باشد و مفاهیم قرآنی را به‌خوبی منتقل کند اما استادی که بر اساس رابطه و آشناگری انتخاب می‌شود نمی‌تواند و قادر نخواهد بود کلاس را اداره کند و یا به‌صورت تخصصی به آموزش بپردازد.
   چه تعداد از اساتید دانشگاه مسلط به حوزه و مفاهیم روان‌شناسی جوان و نوجوان هستند؟
وی گفت: باید بررسی کرد که چه تعداد از اساتید دانشگاه مسلط به حوزه و مفاهیم روان‌شناسی جوان و نوجوان هستند؟ چه تعداد فن بیانی خوب دارند؟ چند نفر می‌توانند کلاس را مدیریت کنند؟ این مؤلفه‌ها در علاقه‌مند کردن جوانان به درس تأثیرگذار و بسیار مهم است.
وی با بیان اینکه تحقق هدف مفاهیم علوم قرآنی در دانشگاه‌ها در سطح جامعه، نیاز به مؤلفه و قوانین دارد، عنوان کرد: فرض کنید دانشجویی در صدد استفاده از مفاهیم قرآنی در سر کار خود باشد اما با قوانین و مقرراتی بر خلاف موضوعاتی که آموزش دیده مواجه می‌شود؛ بنابراین برای تحقق اهداف آموزش قرآن و مهارت‌های آن نیازمند زیرساخت و برقراری ارتباط طولی با مفاهیم قرآنی در ارگان‌های مختلف دولتی و خصوصی هستیم.
حال با توجه به آنچه گفته شد در حال حاضر در دانشگاه‌ها با مشکلات و چالش‌های بی‌شمار فرهنگی، اجتماعی و... مختلفی مواجه هستیم، مشکلاتی که می‌توان زیر سایه قرآن آن‌ها را حل کرد، علیرغم آنکه دروس مختلف قرآنی در دانشگاه‌ها آموزش و ارائه می‌شود اما گویی هدف از ارائه آن‌ها فقط کسب معدل بالاتر دانشجویان است چراکه در بیشتر دانشگاه‌ها یا کلاس تشکیل نمی‌شود یا به علت همزمانی با دروس دیگر دانشجویانی که علاقه و انگیزه دارند هم نمی‌توانند در کلاس حاضر شوند. علت این وضع کم‌توجهی و بی‌برنامه برخی از اساتید و کارمندان آموزش به این دروس است تا جایی که دانشجویان این دروس را با خواندن یک جزو و صرفاً با هدف قبول شدن می‌خوانند.
از طرفی در حوزه علوم قرآنی نیازمند یک انقلاب و تحولی در دانشگاه‌ها هستیم، در واقع بهتر است شیوه ارائه دروس تغییر کند و این درس‌های تئوری به سبک زندگی اثرگذار و کاربردی در زندگی افراد تبدیل شوند. از طرف دیگر برای محقق کردن مفاهیم قرآن در جامعه نیاز به اصلاح قوانین و زیرساخت داریم که امیدواریم هرچه زودتر این انقلاب در دانشگاه‌ها شکل بگیرد.

عطیه صفی‌زاده