قره‌سو رودخانه‌ای است که در دشت کرمانشاه جریان دارد و از درون شهر می‌گذرد، این رود از سرآب روانسر در شمال‌غرب کرمانشاه سرچشمه گرفته و پس از عبور از این شهر در منطقه فرامان به رود گاماسیاب می‌پیوندد اما مسئله این است که رودخانه قره‌سو به‌دلیل ورود فاضلاب شهر کرمانشاه و همچنین زباله و نخاله در اطراف آن، به‌شدت آلوده و با سیمایی اسفناک تبدیل شده و از آن به‌عنوان رودخانه‌ای مُرده و آلوده‌ترین رودخانه کرمانشاه و حتی منطقه غرب کشور یاد می‌شود. حال آنکه این رود می‌توانست دلیل حال خوب همه کرمانشاهی‌ها باشد اما امروز به‌گونه‌ای متعفن شده که هیچ‌کس نمی‌تواند به آن نزدیک شود.

به دیگر سخن قره‌سو این روزها شرایط خوبی ندارد، حجم زیادی فاضلاب که هر روز وارد این رودخانه می‌شود، آن را متأثر از خشک‌سالی به یک کانال فاضلابی بدل کرده به طوری که بوی تعفن و آزاردهنده آن و محوطه اطراف آن، سال‌ها است سبب گله‌مندی شهروندان شده است.

این در حالی است که بنا به نظرات کارشناسی، بهترین راهکار، جداسازی فاضلاب از این رودخانه و ایجاد مدول دوم تصفیه‌خانه فاضلاب کرمانشاه است اما طی سال‌های گذشته نبود اعتبار کافی بهانه‌ای برای مسئولان برای عدم اجرای کار بوده و اکنون این رودخانه که می‌توانست به یک تفرجگاه تبدیل شود به یک تهدید و معضل زیست‌محیطی و شهری بدل شده است.

اما گویی طی سال جاری اراده‌ای جدی برای جداسازی فاضلاب شکل گرفته به طوری که در پی سفر رئیس جمهور و هیئت دولت به استان کرمانشاه سرانجام با پیگیری‌های بسیار و مطالبات صورت‌گرفته احمد وحیدی؛ وزیر کشور به این مسئله پرداخت و پیگیری اداره آبفا و سایر دستگاه‌های متولی برای رفع مشکلات رودخانه قره‌سو را با قید فوریت در دستور کار استان قرار داد.

پس از گذشت مدتی در بهمن‌ماه سال گذشته استاندار کرمانشاه در نشستی با مدیریت منابع، ظرفیت‌ها و چالش‌های آبی استان کرمانشاه پس از تأکید بر اهمیت رودخانه قره‌سو به‌عنوان یک ظرفیت مغفول‌مانده در حوزه گردشگری از اجرای طرح جامع ساماندهی این رودخانه خبر داد و به تلاش شبانه‌روزی مسئولان متولی برای پاکسازی، ساماندهی و زیباسازی تأکید کرد و تبدیل آن به یک فرصت و مزیت ویژه گردشگری را ضروری دانست.

در همین راستا بالأخره ساماندهی رودخانه قره‌سو پس از سال‌ها وعده و وعید به طور جدی دنبال شد و هم‌اکنون با اعلام مسئولان رودخانه قره‌سو در مسیر ساماندهی و عملیات پاکسازی قرار گرفته و به‌زودی این رودخانه شاهد روزهای خوش و جریان آبی تمیز خواهد بود.

با توجه به اهمیت موضوع برآن شدیم تا با احد جلیلیان؛ مدیرکل محیط زیست استان کرمانشاه و محمدرضا آمویی؛ فرماندار کرمانشاه در خصوص آخرین وضعیت ساماندهی و جداسازی فاضلاب از رودخانه گفت‌وگویی ترتیب دهیم که در ادامه می‌خوانید:

احد جلیلیان با اشاره به اینکه نخستین معضل و چالش زیست‌محیطی شهر کرمانشاه رودخانه قره‌سو است گفت: این رودخانه قبل از ورود فاضلاب خام و پساب برخی صنایع، در وضعیت مناسبی قرار داشت و حتی بعد از ورود فاضلاب نیز چون دبی آب بالا بوده به‌دلیل خاصیت خودپالایی رودخانه، مشکلی وجود نداشت.

وی با اشاره به افزایش فاضلاب ورودی به رودخانه و کاهش بارندگی در چند سال گذشته عنوان کرد: در پی خشک‌سالی‌های اخیر، کمبود بارش باران و ورود فاضلاب، این رودخانه به چالشی برای مردم و محیط زیست تبدیل شده است.

وی با بیان اینکه واقعیت این است که در حال حاضر این رودخانه دیگر رودخانه نیست و دبی آب آن به حدی بود که به یک کانال فاضلاب تبدیل شده بود گفت: این شرایط به لحاظ زیست‌محیطی جای نگرانی دارد.

مدیرکل محیط زیست استان کرمانشاه با بیان اینکه این اداره به‌عنوان دستگاه نظارتی بر فعالیت دستگاه‌های مربوطه در ساماندهی رودخانه نظارت دارد، افزود: متأسفانه در حال حاضر بالغ بر 70 درصد فاضلاب شهر کرمانشاه به این رودخانه ریخته می‌شود.

جلیلیان با بیان اینکه در کل دنیا با توجه به بحران آب، از فاضلاب به‌عنوان یک فرصت یاد می‌شود اما در ایران به تهدید محیط زیستی بدل شده، اذعان کرد: خوشبختانه طی چندماه اخیر مدیریت ارشد استان در این راستا خوب ورود کرده است.

وی با اشاره به اینکه در بازدید اخیر مدیرکل بحران استانداری کرمانشاه از این رودخانه عنوان شد که گویا شرکت آب و فاضلاب پذیرفته که به‌صورت موقت فاضلاب را به طریقی هدایت کند تا وارد رودخانه نشود اذعان کرد: نکته این است که طبق برنامه میان‌مدت و بلندمدت در ساماندهی فاضلاب شهر کرمانشاه، منطبق با مصوبه جلسه سازگاری با کم‌آبی و مدیریت بحران استانداری، به‌دلیل اینکه حدود 70 درصد فاضلاب شهر یعنی سالانه حجمی بالغ بر 750 میلیارد مترمکعب به این رودخانه ریخته می‌شود، شرکت آب و فاضلاب مکلف است پس از عقد قرارداد با نیروگاه حرارتی، این حجم فاضلاب را در شهرک صنعتی تصفیه کرده و پساب مورد نیاز را به این واحد نیروگاهی انتقال دهد.

وی با تأکید بر لزوم عملیاتی شدن این برنامه‌ها در پی پیگیری دستگاه‌های متولی، ابراز کرد: خطاهای لازم به شهرداری، شرکت آب و فاضلاب و آب منطقه‌ای داده شده تا نسبت به وظایف محوله در این موضوع جدیت بیشتری به کار گیرند تا دیگر برای صنایع آب‌بر نیاز به برداشت از آب‌های تحت‌الارضی نداشته و بتوانیم از فاضلاب با بازچرخانی به‌عنوان یک فرصت بهره ببریم.

فرماندار کرمانشاه نیز با تأکید بر اینکه طبق فوریت اعلام‌شده با همکاری آبفای استان در محل پل شرقی و غربی که بیشترین ورود فاضلاب را به رودخانه در مسیر شهری داشتیم، مسدودسازی لازم و جداسازی فاضلاب انجام شده است، گفت: خوشبختانه در این بخش‌ها دیگر شاهد ورود فاضلاب به رودخانه نیستیم.

محمدرضا آمویی با اشاره به اینکه پیگیری ایجاد شبکه فاضلاب در بخش غربی کرمانشاه نیز از محل اعتبارات ملی است، اظهار کرد: خوشبختانه شرکت آب فاضلاب و شهرداری قرار است با هم مشارکت داشته و پس از اتمام پروژه مذکور، ساماندهی و زیباسازی اطراف رودخانه که در مسیر داخل شهر است را به محیطی دلپذیر در عرصه گردشگری و توریسم بدل کنند؛ البته با توجه به قرار گرفتن در مراسم پیاده‌روی اربعین این مأموریت به پس از آن موکول شده است.

وی با ابراز اینکه خوشبختانه در حال حاضر بیش از 95 درصد از فاضلاب ورودی به رودخانه قره‌سو در مسیر شهری مسدود شده، گفت: برآوردهای مالی اجرای این پروژه در کمیته برنامه‌ریزی در حال انجام است که به محض مشخص شدن، رسانه‌ای می‌شود.

مع‌الوصف با توجه به آنچه گفته شد باید از رودخانه قره‌سو به‌عنوان یک ظرفیت برای توسعه گردشگری کرمانشاه استفاده کرد اما متأسفانه طی این سال‌ها نه‌تنها این اتفاقی نیفتاده بلکه وضعیت نامناسب قره‌سو به درد کهنه مردم کرمانشاه بدل شده و ساماندهی رودخانه قره‌سو در سالیان گذشته به‌عنوان یک مطالبه به‌حق مردمی مغفول مانده که در پی سفر ریاست جمهوری و وزیر کشور به این استان ساماندهی این رودخانه به‌عنوان یک مطالبه جدی در برنامه قرار گرفته و امیدواریم دغدغه قره‌سو این‌بار برای همیشه حل شود.

البته طبق خبرها با همکاری شرکت آب و فاضلاب استان از چند ماه پیش در محدوده بین کمربندی غربی و شرقی کرمانشاه که به نوعی آلوده‌ترین حوزه به لحاظ ورود فاضلاب به قره‌سو است، دیگر فاضلاب وارد رودخانه قره‌سو نمی‌شود. طبق شواهد با قطع ورود فاضلاب به قره‌سو در محدوده کمربندی غربی و شرقی همانطور که گفته شد حالا می‌توان کار‌هایی جهت ساماندهی و زیباسازی حاشیه این رودخانه انجام داد و در ادامه ساماندهی را به شهرداری واگذار کرد که گویا تفاهم اولیه نیز با آب منطقه‌ای صورت گرفته و قرار است شهرداری در قالب یک برنامه زمان‌بندی شده، در حوزه خوشایندسازی و ایجاد جاذبه گردشگری در محدوده قره‌سو ورود کند.

البته نکته حائز اهمیت اینکه در سال‌های گذشته هم در مقطعی طرح ساماندهی رودخانه قره‌سو انجام شده بود، اما به‌دلیل ورود فاضلاب به رودخانه و بوی نامطبوع آن، این طرح ناموفق ماند. اکنون امیدواریم با قطع ورود فاضلاب به بخشی از قره‌سو، طرح‌های ساماندهی آن به نتیجه مطلوبی برسد.