سپهرغرب، گروه خانواده: اگر روزی ما کودکی‌ خود را در کوچه با خاله‌بازی، لی‌لی، طناب‌بازی و غیره می‌گذراندیم، کودک امروز تابستان خود را با لپ‎تاپ، تبلت و یا گذراندن انواع کلاس‌ها در ساعات مختلف روز سپری می‌کند؛ اما روش درست برای پر کردن اوقات فراغت کودکان در تابستان چیست؟

والدین به شکل‌های متفاوتی تلاش می‌کنند اوقات فراغت کودکانشان را پر کنند. بعضی از والدین تابستان را فرصت مناسبی برای آموزش می‌دانند که نباید لحظه‌ای از آن را از دست داد، پس با ثبت‌نام در کلاس‌های تابستانی متنوع وقت کودکشان را پر می‌کنند، به‌گونه‌ای که کودک هرروز هفته و حتی بیشتر از ایام تحصیل از این کلاس به آن کلاس می‌رود! اما بهره‌وری کودکی که از کلاس زبان به کلاس موسیقی و بعد هم به کلاس شنا می‌رود، پایین خواهد آمد.

از طرف دیگر این بچه‌ها بعد از اتمام تابستان آمادگی و انگیزه لازم برای آغاز سال تحصیلی جدید را نخواهند داشت. عده‌ای دیگر از والدین برخلاف دسته نخست، تابستان را زمان مناسب برای استراحت و دور شدن کودکان از درس‌ومشق می‌دانند. این دسته از والدین با آزاد گذاشتن فرزندشان اجازه می‌دهند آن‌ها هر زمان که می‌خواهند بخورند، بخوابند و بیدار شوند و با این کار باعث می‌شوند سه ماه تابستان کودکان به بطالت بگذرد؛ ضمن اینکه با آغاز سال تحصیلی جدید خوردوخوراک و ساعت خواب کودکان به هم می‌ریزد و باعث می‌شود تا آن‌ها همچنان در حال و هوای بی‌برنامگی تابستان به سر ببرند؛ پس روش درست برای پر کردن اوقات فراغت کودکان در تابستان چیست؟

ما برای پاسخ به این سؤال با دکتر زهرا شعرا، روانشناس کودک و نوجوان به گفت‌وگو پرداختیم.

     برنامه‌ریزی کنید

والدین باید مثل معلمی که برای هر زنگ برنامه دارد، برای کودکشان برنامه داشته باشند. این برنامه‌ریزی باید شامل فعالیت‌های بازی و سرگرمی باشد؛ حتی اگر می‌خواهید به کودک آموزش هم دهید بهتر است در قالب بازی و سرگرمی باشد چراکه هر کاری که اجباری شود و بچه به‌سختی آن را انجام دهد، فایده نخواهد داشت.

وی تصریح کرد: «بچه‌ها در طول روز حق‌دارند دو ساعت تلویزیون نگاه کنند و بیشتر از آن تلویزیون نگاه کردن اشتباه است. همچنین کودکان حدود یک ساعت می‌تواند بازی‌های کامپیوتری انجام دهند و بیشتر از آن را والدین باید مدیریت کنند تا کودک در انجام بازی‌های رایانه‌ای افراط نکند. قانون باید داشته باشید و به کودکتان بگویید صبح و بعدازظهر هرکدام نیم ساعت می‌توانی با کامپیوتر یا لپ‎تاپ بازی کنی و بعدازآن باید آن‌ها را از دسترس کودک دور کنید.»

این روانشناس کودک و نوجوان ادامه داد: «باید آن‌قدر برای فرزندتان فعالیت‌های سرگرم‌کننده دیگری داشته باشید که خودش تلویزیون، کامپیوتر و لپ‌تاپ را رها کند. با توجه به استعداد فرزندتان او را طی تابستان در کلاس‌های هنری و ورزشی ثبت‌نام کنید؛ در هفته حداقل سه ساعت کلاس‌های ورزشی و دو ساعت کلاس‌های هنری برای کودکان لازم است. دقت کنید که مهم نیست فرزندتان در این کلاس‌ها چقدر آموزش می‌بیند، اصل کلاس رفتن در ایام تابستان لذت بردن، خوش‌گذرانی، همراه شدن با هم‎سن و سالان و پر کردن اوقات فراغت برای کودکان است.»

     با هم‎سن و سالان کودکتان رفت‌وآمد کنید

سعی کنید ارتباط فرزندتان با هم‎سن و سالانش را بیشتر کنید. اگر در بین اقوام و دوستان کسانی هستند که فرزند هم‎سن کودک شما دارند، حتماً برنامه بگذارید و با یکدیگر به پارک یا سینما بروید یا آن‌ها را دعوت کنید تا زیر نظر خودتان با یکدیگر بازی کنند. اگر به خانواده‌ دوست فرزندتان اطمینان دارید و می‌دانید که بر روی بازی‌های کودک نظارت دارند، به فرزندتان اجازه دهید به منزل دوستش برود.

همچنین حتماً خودتان برای بچه‌ها برنامه بگذارید و یکی دو ساعت در روز را باکیفیت (بدون موبایل، بدون نگاه کردن به تلویزیون، بدون حرف زدن با تلفن و فارغ از کار منزل) با کودکتان بازی‌های فکری و هیجان‌انگیز انجام دهید.

     فرزندتان را با طبیعت آشنا کنید

لمس طبیعت می‌تواند مراحل و مراتب مختلفی داشته باشد. می‌توانید در تابستان برنامه‌های متنوعی مثل بازدید از موزه‌ها، رفتن به کوه و پارک، رفتن به پیک‌نیک و روستای اطراف شهر را تدارک ببینید.

شعرا ابراز کرد: «اجازه دهید کودک شما سنگ، درخت، چشمه، کوه و بیابان را لمس کند. همچنین مسافرت رفتن می‌تواند تجربیات زیادی ازجمله صبر، تفریح، درک موقعیت‌های سخت و غیره را به کودکان آموزش دهد.»

     کتاب خواندن فراموش نشود

یکی از نکات بسیار مهم، تأکید بر کتاب‌خوانی کودکان است. اگر فرزندتان کوچک است خودتان برایش کتاب بخوانید؛ اگر توانایی خواندن و نوشتن دارد زمانی را اختصاص دهید تا برایتان کتاب بخواند.

این روانشناس کودک و نوجوان گفت: «قرار نیست بچه‌ها در تابستان درس بخوانند اما برای آنکه از کتاب دور نشوند حتماً برنامه کتاب‌خوانی را به اوقات فراغت آن‌ها اضافه کنید. می‌توانید یکسری رقابت‌هایی را بین دوستانشان ایجاد کنید تا کتاب‌ها را به اشتراک بگذارند و با یکدیگر به کتابخانه بروند.»

     زمانی را به آموزش دروس ضعیف اختصاص دهید

بعضی از بچه‌ها در طول سال تحصیلی در درسی به مشکل برمی‌خورند مثلاً ریاضی‌ آن‎ها ضعیف است و این باعث شده بر روی دروس دیگر هم تأثیر بگذارد و نسبت به مدرسه، معلم و درس زده شوند.

شعرا در این خصوص عنوان کرد: «تابستان زمان خوبی است تا ساعات اندکی را با کودک به آموزش دروس ضعیف اختصاص دهید؛ دقت کنید آموزش باید به‌صورت بازی و سرگرمی باشد نه به‌صورت مشق نوشتن، اجبار کردن و تست زدن. مثلاً به‌صورت بازی جمع، تفریق، تقسیم، ضرب، دورقمی و... را کار کنید. هرگز دروس سال بعد را به کودکتان آموزش ندهید، اجازه دهید بچه‌ها نخستین تجربیات آموزشی‌ خود را در کلاس یاد بگیرند تا هم لذت ببرند و هم انگیزه‌ای برای گوش دادن و یادگیری سر کلاس داشته باشند زیرا کودکان زمانی که درسی را بلد هستند، توجه کافی نخواهند داشت.»

*هدی سادات پاک‌نهاد