قدرت برقراری و حفظ ارتباطات انسانی در بهداشت روانی افراد و رفتار اجتماعی اشخاص تأثیر بسزایی دارد. مهارت‌های ارتباطی خوب، مستلزم داشتن سطوح بالایی از خودآگاهی بوده و یکی از عوامل مهم ارتباط مؤثر بین‌فردی، توانایی یا ناتوانایی شخص در ابراز وجود است.

جرأت‌مندی( ابراز وجود)؛ توانایی ابراز خود و حقوق خود، بدون تجاوز به حقوق دیگران است. عمل جرأت‌مندانه به فرد اجازه می‌دهد تا اعتمادبه‌نفس را در خود حس کرده و عموماً موجب برانگیختن حس احترام دوستان و آشنایان می‌شود. جرات‌مندی، امکان دست‌یابی به روابط صادقانه را افزایش داده و به فرد کمک می‌کند تا درباره خود احساس بهتری داشته باشد و بر موفقیت‌های روزمره تسلط بیشتری بیابد و همین امر در جای خود، توان تصمیم‌گیری و احتمال توفیق او را در دست‌یابی به آنچه را که از زندگی می‌خواهد، افزایش دهد.

رفتار جرأت‌مندانه؛ یک رفتار بین‌فردی بوده که شامل ابراز صادقانه و نسبتاً صریح افکار و احساسات است. به‌نحوی که ازنظر اجتماعی، مناسب بوده و احساسات آسایش دیگران نیز در آن مدنظر باشد. ابراز وجود باعث گرفتن حق خود و ابراز عقاید، احساسات و افکار خویش به‌طور مستقیم و صادقانه است. به‌نحوی که در این حق‌خواهی و تکاپو برای رسیدن به خواسته‌های خود، حقوق دیگران نیز محترم شمرده شود. انسان همواره نیازمند بیان خویشتن است. بیان خویش چه به‌صورت کلامی و چه غیرکلامی، هنگامی مؤثر است که با فرهنگ، سنت‌ها و ارزش‌های جامعه تناسب داشته باشد. این مهارت مشتمل بر ابراز عقاید، امیال و حتی نیازها و ترس‌هاست. جرأت‌مندی همچنین شامل دفاع از حقوق خود به شکلی که حقوق دیگران پایمال نشود، بوده و شما با چنین مهارتی، قادر خواهید بود که مانع سوءاستفاده دیگران شده و از تحمیل نظرات و خواسته‌های دیگران بر خود جلوگیری کنید.

در هر حال ابراز وجود برای داشتن یک رابطه مطلوب کارساز بوده و باید آن را آموخت و اجرا کرد.

* سه سبک اصلی در برقراری ارتباط وجود دارد

1- پرخاشگرانه

در این سبک فرد با تهدید کردن، تضییع حق دیگران و توهین‌آمیز برخورد کردن با دیگران ارتباط برقرار کرده و می‌خواهد از این راه به اهداف خود برسد.

2- منفعلانه

در این سبک ارتباط فرد با عذرخواهی افراطی و کوچک‌انگاری خود تمامی افکار، احساس‌ها و حقوق شخصی خود را به‌نفع طرف مقابل نادیده می‌گیرد.

رفتار جرأت‌مندانه، یک رفتار بین فردی است که شامل ابراز صادقانه و نسبتاً صریح افکار و احساسات بوده، به‌نحوی که ازنظر اجتماعی، مناسب و احساسات آسایش دیگران نیز در آن مدنظر باشد.

3-جرأت‌مندانه

ارتباط جرأت‌مندانه گونه‌ای از ارتباط است که در آن، هر احساسی به‌جز اضطراب، به‌راحتی ابراز شده و نتیجه‌اش حرکت به سمت اهداف و مقاصد شخصی، بدون ضایع کردن حق دیگران است.

بنا بر گزارش تبیان؛ تفاوت ابراز وجود با رفتار منفعلانه این است که در ابراز وجود بر حق خود تأکید شده و در رفتار منفعلانه فرد از حق خود می‌گذرد. همچنین ابراز وجود با رفتار پرخاشگرانه این تفاوت را دارد که در پرخاشگری، فرد فقط بر حق خود تأکید ‌ورزیده و به حقوق دیگران تجاوز می‌کند، اما در رفتار قاطعانه نه‌تنها بر حقوق خود، بلکه بر حق دیگران تجاوز نمی‌کند.

مهارت جرأت‌ورزی به فرد کمک می‌کند که بتواند:

** به خود اطمینان داشته باشد

** اعتمادبه‌نفس خود را افزایش دهد

** احترام دیگران را جلب کند

** توانایی تصمیم‌گیری خود را بهبود ببخشد

** حقوق خود را حفظ کند

منابع:

مهارت رفتار جرأت‌مندانه، کتاب کار دانشجو، دکتر فرشته موتابی و مهرداد کاظم‌زاده‌عطوفی

روان‌شناسی بالینی، دکتر حمید پورشریفی با راهنمایی دکتر امیرهوشنگ مهریار

مجموعه کتاب‌های مهارت‌های زندگی، دکتر سیدحمید آتش‌پور

مهارت‌های زندگی، دکتر حسین خنیفر( عضو هیئت‌علمی دانشگاه تهران)، دکتر مژده پورحسینی