سپهرغرب، گروه اندیشه: شفاعت در یک دید کلی یعنی دستگیری کردن از مستضعفان و نجاتشان از عمق رذالت‌ها و پستی‌ها و قرار دادن آنها در مسیر حق تا رسیدن به رضوان خدا در بهشت است.

صلوات بر رسول الله (ص) و خاندان مطهر ایشان از پر فضیلت‌ترین اعمال ماه شعبان محسوب می‌شود، همچنان که پیامبر (ص) در روایتی فرمود «وَ أَکْثِرُوا فِی شَعْبَانَ الصَّلَاةَ عَلَى نَبِیِّکُمْ وَ أَهْلِه‏...» یعنی در شعبان زیاد بر نبی خود و اهل بیت او صلوات بفرستید. مضاف بر اینکه یکی از آداب این ماه، دعایی مشهور به صلوات شعبانیه است که از امام سجاد علیه‌السلام برای ما به یادگار رسیده است؛ دعایی که هر فراز آن با ذکر شریف صلوات آغاز می‌شود.

اما یکی از آثار مهمی که برای صلوات ماه شعبان بر شمرده‌اند، دستیابی به شفاعت ویژه رسول الله صلی الله علیه و آله است. آن حضرت در ادامه روایت خویش فرمود «وَ سُمِّیَ شَهْرُ شَعْبَانَ‏ شَهْرَ الشَّفَاعَةِ لِأَنَّ رَسُولَکُمْ یَشْفَعُ لِکُلِّ مَنْ یُصَلِّی عَلَیْهِ فِیهِ» یعنی ماه شعبان به ماه شفاعت نامگذاری شد، زیرا رسول شما هرکه را که بر او در این ماه صلوات بفرستد، شفاعت می‌کند؛ نکتۀ جالب این است که در بخش‌های انتهایی از صلوات شعبانیه این‌طور از خداوند درخواست شفاعت پیامبر (ص) را می‌کنیم «اللَّهُمَّ فَأَعِنَّا عَلَی الاسْتِنَانِ بِسُنَّتِهِ فِیهِ وَ نَیْلِ الشَّفَاعَةِ لَدَیْهِ»؛ یعنی خدایا ما را بر پایبندی بر سنت پیامبر خود یاری کن و به شفاعت نزد او نائل کن.

دربارۀ شفاعت این نکته ضروری است که بدانیم وقتی از این مفهوم سخن می‌گوییم، ذهن‌ها عمدتاً به شفاعت در عالم قبر، برزخ یا قیامت کشیده می‌شود، در حالی که انسان‌های مؤمن و یا پاک‌طینتان در همین دنیا هم مشمول شفاعت می‌شوند. این مفهوم در یک دید کلی یعنی دستگیری از مستضعفان و نجاتشان از عمق رذالت‌ها و پستی‌ها و قرار دادن آنها در مسیر حق تا رسیدن به رضوان خدا در بهشت است؛ یعنی خروج از ظلمت دنیا به‌سوی نور خداوند. از این رو این کار ممکن است در دنیا، عالم برزخ و یا قیامت صورت بگیرد.

به عنوان نمونه وقتی می‌گوییم حضرت زهرا (س) شفاعت امت را بر عهده می‌گیرند و ایشان را وارد بهشت می‌کنند، مقدمۀ این کار، دستگیری از شیعیان و نجاتشان از آتش قیامت و رشد دادن ایشان تا رسیدن به بهشت و رضوان خدا است. این معنا را در همان فرازهای صلوات شعبانیه اینطور از امام سجاد (ع) می‌آموزیم: اللَّهُمَّ وَ اجْعَلْهُ لِی شَفِیعاً مُشَفَّعا وَ طَرِیقاً إِلَیْکَ مَهْیَعا وَ اجْعَلْنِی لَهُ مُتَّبِعا حَتَّی أَلْقَاکَ یَوْمَ الْقِیَامَةِ عَنِّی رَاضِیا وَ عَنْ ذُنُوبِی غَاضِیا قَدْ أَوْجَبْتَ لِی مِنْکَ الرَّحْمَةَ وَ الرِّضْوَانَ وَ أَنْزَلْتَنِی دَارَ الْقَرَارِ وَ مَحَلَّ الْأَخْیَارِ؛ یعنی خدایا، او را برا من شفیعی با شفاعت پذیرفته و راهی روشن به سویت قرار بده و مرا پیرو او گردان، تا آنگاه که تو را در قیامت دیدار کنم، درحالی‌که از من خشنود باشی و از گناهانم چشم‌ پوشیده باشی، و رحمت و رضوانت را بر من واجب کرده و مرا در بهشت و جایگاه خوبان درآورده باشی.

امام سجاد (ع) در این فراز، مقدمه قرار گرفتن در مسیر خداوند، تبعیت از رسول الله(ص) تا رسیدن به لقای الهی در قیامت و دستیابی به رضوان و جایگاه خوبان را در گروی شفاعت پیامبر (ص) معرفی می‌کنند، از این رو ابتدا فرمود «اللَّهُمَّ وَ اجْعَلْهُ لِی شَفِیعاً مُشَفَّعا». نکته بعد اینکه قرارگیری در مسیر خداوند و تبعیت از نبی خدا (ص)، عملی است که باید در دنیا صورت بگیرد که مقدمۀ آن شفاعت است. این درجه از شفاعت را خداوند در آیه 43 سوره احزاب اینگونه بیان می‌کند: «هُوَ الَّذی یُصَلِّی عَلَیْکُمْ وَ مَلائِکَتُهُ لِیُخْرِجَکُمْ مِنَ الظُّلُماتِ إِلَى النُّورِ وَ کانَ بِالْمُؤْمِنینَ رَحیما؛ اوست که با ملائک خود بر شما (مؤمنان) صلوات مى‏‌فرستد تا شما را از تاریکى‏‌ها به سوى نور بیرون آورد و او به مؤمنان مهربان است.» حال خداوند ماه شعبان را برای مؤمنان فرصتی قرار داد تا به واسطۀ صلوات بر رسول خویش به یکی از عالی‌ترین درجات شفاعت در دنیا و آخرت دست یابند.