هیئت‌های مذهبی از قدیمی‌ترین نهادهای مردمی و اجتماعی بوده که حول محور حب اهل بیت عصمت و طهارت (ع) و تعظیم شعائر دینی به‌خصوص بزرگداشت ایام شهادت سید و سالار شهیدان حضرت اباعبدالله‌الحسین(ع) فعالیت می‌کنند.

در یک نگاه گذرا بر تاریخچه هیئت‌های مذهبی می‌توان گفت این نهاد مردمی دینی بلافاصله پس از واقعه عاشورا و از طریق بازماندگان آن حماسه به صورت‌های مختلف نشو و نمو گرفت و در تعظیم شعائر دینی و پاسداشت فرهنگ عاشورا در زمان‌های مختلف، با مخالفت‌ها و موافقت‌ها و حال‌وهوای متفاوتی همراه بوده است؛ بر این اساس در آغازین روز‌های محرم بر آن شدیم تا گفت‌وگویی را با حجت‌الاسلام‌ محمدعلی ارزنده، امام‌جمعه شهر بهار و کارشناس مذهبی ترتیب دهیم که در ادامه می‌خوانید:

امام‌جمعه شهر بهار با بیان اینکه در یک نگاه اصلی‌ترین رسالت هیئت‌های مذهبی اقامه عزاداری و ذکر مصیبت در شهادت حضرت سیدالشهدا و احیای فرهنگ پُرشور و شعور و بالنده عاشورا است اما آنچه کمتر مورد توجه قرار گرفته نقش اجتماعی هیئت‌های مذهبی در جامعه و کارکرد آن‌ها در برقراری تعاملات در سطوح مختلف مردمی است، گفت: فرهنگ عاشورا و مکتب حسین (ع) درس‌آموز ابعاد گوناگون زندگی بشر و متفکرین، خاصه شیعیان بوده است؛ به‌گونه‌ای که قسمتی از فرهنگ شخصی هر شیعه و بخش اعظم فرهنگ و تمدن اسلامی شیعی، نشأت‌گرفته و متأثر از فرهنگ عاشورا است.

حجت‌الاسلام ‌محمدعلی ارزنده با تأکید بر اینکه یکی از کارکردهای بسیار مؤثر هیئت‌های مذهبی الگوسازی مبتنی بر دین‌باوری و رعایت هنجارها، ارزش‌ها و اخلاقیات است، ابراز کرد: افراد با حضور در دسته‌جات، تکایا و حسینیه‌ها و استماع احادیث و درس‌های اخلاقی و گوش دادن به آیات الهی و اشعار مداحان در مدح و ثنای اهل بیت به‌صورت علمی و کاربردی (تعلیم و تربیت)، راه به فرهنگی می‌برند که مبنای آن رعایت معنویات، اخلاقیات، اصول و مبانی انسانی، خودشناسی و خداشناسی است. این کارکرد انسان را برای رسیدن به یک هویت مذهبی و حیات دینی کمک می‌کند.

حجت‌الاسلام ارزنده با تأکید بر اینکه فلسفه هیئت‌ و دسته‌جات مذهبی این است که ما پیام عاشورا و کربلا را به مردم و نسل‌های مختلف از 1400 سال پیش تا زمانی که دنیا دنیا است انتقال دهیم، گفت: این به آن معنا است که اگر فرهنگ اباعبدالله‌الحسین (ع) که از آن به‌عنوان فرهنگ عاشورایی یاد می‌شود در جامعه تسری یابد و مردم بدانند که می‌بایست همچون این امام همام در برابر ظلم و جور به هر طریق ایستاد و حتی از جان خانواده در این مسیر گذشت، قطعاً پابرجا بودن ظلم امکان‌پذیر نخواهد بود.

امام‌جمعه شهر بهار با تأکید بر اینکه اگر مردم و جامعه با این فرهنگ زندگی کنند مجال شکوفه زدن ظلم را نخواهند داد، اذعان کرد: این فرهنگ همان چیزی است که امام خمینی (ره) و مقام معظم رهبری از آن به‌عنوان فرهنگ شهادت یاد کرده و نسبت به پاسداشت آن تأکید دارند.

حجت‌الاسلام ارزنده با بیان اینکه هیئت‌های مذهبی باید به دنبال ترویج فرهنگ شهادت در برابر ظلم باشند، خاطرنشان کرد: از الزامات هیئت‌های مذهبی بهره‌مندی از اهالی منبر است.

وی با تأکید بر اینکه آنچه در قالب مداحی‌ها و نوحه‌سرایی‌ها خوانده می‌شود باید با حرکت اباعبدالله (ع) هم‌سو باشد، تشریح کرد: درواقع می‌بایست ارزش‌ها بیان و بازگو شوند.

امام‌جمعه شهر بهار با تأکید بر اینکه مقصود از شرکت در عزاداری امام حسین (ع) صرفاً بر سر و سینه‌ زدن نیست، ابراز کرد: بلکه مقصود این است که پیام و فرهنگ شهادت عصر اباعبدالله (ع) را با زمان خود تطبیق دهیم و نسبت به شناسایی و مقابله با جور به پا خیزیم.

وی ادامه داد: اگر این عزاداری‌ها روی شعور و معرفت تأثیرگذار نباشد، دردی از فضای معنوی و فرهنگی جامعه و مردم دوا نخواهد کرد.

حجت‌الاسلام ارزنده با تأکید بر اینکه باید هدف قیام امام حسین (ع) را با عصر خود تطبیق دهیم، تشریح کرد: درحال حاضر آفت اصلی هیئت‌های حسینی عدم بهره‌مندی از نیروی روحانیت است.

وی با اشاره به اینکه آفت بعدی به عدم محتوا و درون‌مایه شعری مداحی‌ها در برخی از هیئت‌ها بازمی‌گردد، اظهارکرد: کم‌توجهی به این مقوله جزء معضلاتی بوده که متأسفانه وقعی به آن‌ها نهاده نمی‌شود، حال آنکه این اشعار به اذعان کارشناسان در تضاد با مبانی دینی و مذهبی ما است.

این مقام مسئول با تأکید بر آنکه ادامه این روند محتوایی در برخی از هیئت‌ها منجر به لطمه خوردن مبانی دینی در جامعه خواهد شد، ابراز کرد: راهکار اصلی نه‌تنها در این باب بلکه در کلیه مبانی نظام، تبعیت از رهبری است.

حجت‌الاسلام ارزنده افزود: درواقع مقام معظم رهبری دیده‌بانی است که بر کلیه نقشه‌ها و حمله‌های دشمن واقف بوده و نسبت به بیان آن‌ها اقدام می‌کنند.

مع‌الوصف، آنچه مسلم است اینکه در عصری به‌سر می‌بریم که زمزمه‌های کاهش پابندی جوانان به برخی هنجارها و ارزش‌ها به گوش می‌رسد؛ هجوم محصولات ضد فرهنگی در سایت‌ها و شبکه‌های اجتماعی، وجود مجالس لهو و لعب، عادی‌سازی روابط نامتعارف از یک‌سو و بحران‌های دیگر از قبیل پرخاشگری، دزدی، مصرف مواد مخدر، بحران تأخیر ازدواج جوانان و غیره، همه و همه بیانگر حساسیت زایدالوصف وضعیت فرهنگی نظام اسلامی است.

بنابراین رخنه حیرت‌انگیز عناصر فرهنگی غربی و هجوم بی‌امان مخاطبان به سمت شبکه‌های اجتماعی که با جاذبه‌های جنسی و کج‌روی‌های فرهنگی نیز همراه شده است، جامعه اسلامی را ازلحاظ فرهنگی دچار سردرگمی و ابهام کرده است.

حال در این میان هیئت‌های مذهبی طیف وسیعی از مخاطبان و علاقه‌مندان به مناسک دینی را در اختیار دارند، به‌نحوی که وسیع‌تر و متنوع‌تر از مخاطبان مساجد را در خود جای داده است؛ پس همانطور که عنوان شد، رویکرد درست این هیئت‌ها می‌تواند در این دنیای وانفسا تاحدودی راه‌گشا باشد، بنابراین انتظار می‌رود چنان که گفته‌ شد، مسئولان هیئت‌ها نسبت به آفت‌های عنوان‌شده در هیئت‌ها حساسیت بیشتری داشته باشند.