دانش‌آموخته دکترای مهندسی شیمی دانشگاه صنعتی امیرکبیر و مجری طرح «ساخت و ارزیابی غشای پلی اتیلن اکسید شبکه‌ای‌شده به منظور جداسازی دی‌اکسیدکربن از نیتروژن و متان» گفت: با افزایش جمعیت انتظار می‌رود که مصرف انرژی در جهان به بیش از TW 40 (تریلیون وات) برسد، از طرفی مهمترین منبع تولید انرژی، احتراق سوخت‌های فسیلی است و متاسفانه در کشورهای در حال توسعه، گاز CO2 حاصل از احتراق به اتمسفر وارد می‌گردد، درنتیجه، دنیا با چالش نشر گازهای گلخانه‌ای و تغییرات اتمسفری بدلیل وجود این مشکل روبروست.

فرشته سادات مطهری افزود: تحقیقات نشان داده ‌است که در حدود 60 درصد از تاثیر گازهای گلخانه‌ای بر تغییر اتمسفر بدلیل وجود گاز CO2 است که ناشی از احتراق سوخت‌های فسیلی و معدنی در بخش انرژی، کشاورزی و دامپروری، تولید زباله و.... درکشورهای صنعتی است.

وی خاطرنشان کرد: برای مثال، فقط در ایران، نشر گاز CO2 حاصل از صنعت پتروشیمی، 15 میلیون تن در سال است؛ نشر CO2 در ایران بین سالهای 1960 و 2014 یک پرش بزرگ داشته است، بطوری‌که در این بازه این مقدار 17 برابر شده است.

وی با توضیح بیشتری افزود: بزرگترین منبع تولید CO2 در ایران، گاز دودکش حاصل از فرایند پس از احتراق نیروگاه‌هاست. گازهای حاصل از این فرایند، بوسیله آتش زدن گاز طبیعی (شامل 8-4 درصد حجمی گاز CO2) و احتراق ذغال سنگ (15-12درصد حجمی گاز CO2) وارد اتمسفر می‌شوند. حجم بالایی از جریان‌های گاز دودکش، در فشارهای معمولا کمتر از 5/1 بار و دماهای حدودا 100-50 درجه سانتیگراد، غالبا N2 مرطوب‌شده همراه با CO2 است.

به گفته دانش آموخته دانشگاه صنعتی امیرکبیر، علاوه بر تاثیر CO2 بعنوان یک گاز گلخانه ای، این گاز یکی از مهمترین آلاینده‌های هوا محسوب می‌شود. ازاین‌رو، همواره یافتن روشی مؤثر و اقتصادی در جلوگیری از ورود گاز گلخانه‌ای دی‌اکسید کربن به جو، از اهمیت ویژه‌ای در بین محققان برخوردار بوده است.

وی با بیان اینکه گاز طبیعی دارای ناخالصی‌هایی مانند دی اکسید کربن و سولفید هیدروژن است، عنوان کرد: این گازها به عنوان گاز ترش شناخته می‌شوند، زیرا در تماس با بخار آب تولید اسید می‌نماید که خوردگی خطوط انتقال و همچنین تجهیزات فرآیندی را در بر دارد. گاز سولفید هیدروژن بسیار سمی و کشنده است. این ناخالصی‌ها باعث کاهش ارزش گرمایی گاز طبیعی و کاهش حجم برای انتقال در خط لوله می‌شود.

وی ادامه داد: برای شیرین‌سازی گاز طبیعی روش‌های زیادی وجود دارد، تک مرحله‌ای بودن در مقابل فرآیندهای پیچیده تصفیه گاز، طراحی ساده، تطبیق پذیر بودن در مقیاس‌های متفاوت و عدم استفاده از مواد شیمیایی منجر شده است فناوری غشایی مورد توجه پژوهشگران قرار گیرد. فرآیند جداسازی توسط غشا از لحاظ ذخیره انرژی بسیار موثر است.

محقق دانشگاه صنعتی امیرکبیر افزود: بر اساس ملاحظات اقتصادی و محیطی، تاکنون روش‌های مختلفی در دنیا برای جداسازی CO2 از گاز حاصل از دودکش طراحی و به‌کار گرفته شده‌است، با توجه به مشکلات اقتصادی کشور، روش مورد استفاده باید هزینه عملیاتی پایینی داشته و انرژی کمی مصرف کند.

وی خاطر نشان کرد: روش‌های متداول جذب، جذب سطحی، تقطیر برودتی و جداسازی غشایی هستند که از بینشان تکنولوژی غشایی به دلیل خصوصیات ذاتی، مثل توانایی ذخیره انرژی و عملیات بصورت پیوسته بسیار مورد توجه قرارگرفته‌است. علاوه براین، در جداسازی بوسیله غشا نیاز به تغییر فاز نیست و عملیاتی تک مرحله‌ای با تعداد کمی از قسمت‌های متحرک مثل کمپرسور یا پمپ‌ خلأ است.

وی با بیان اینکه کنترل فرایند غشایی بسیار ساده است، و به راحتی قابلیت افزایش مقیاس را دارد، گفت: اخیرا، غشاهای ساخته‌شده از پلیمر پلی‌اتیلن اکسید (PEO) بسیار مورد توجه قرار گرفته‌اند، زیرا فرایند حذف CO2 می‌تواند بوسیله حلالیت گازهای مختلف در غشا کنترل شود. پلی اتیلن اکسید بدلیل داشتن گروه‌های اتر اکسیژن قطبی، برهمکنش بالایی با CO2 دارد، بنابراین استفاده از غشاهای ساخته ‌شده از PEO در فرایندهای پاکسازی گازهای دودکش و شیرین‌سازی گاز طبیعی بسیار موثر خواهد بود.

وی با اشاره به اجرای این طرح گفت: هدف از این اختراع، ساخت غشای پلی اتیلن اکسید شبکه‌ای‌شده سازگار با محیط زیست و به صرفه از نظر اقتصادی به منظور بهبود عملکرد غشا با هدف حذف گاز CO2 از گاز دودکش (جداسازی CO2 از N2) و در نتیجه جلوگیری از ورود دی اکسید کربن به اتمسفر، و شیرین‌سازی گاز طبیعی (جداسازی CO2 از CH4) به منظور کاهش خوردگی خطوط انتقال گاز است.

وی تاکید کرد: در این پژوهش، به روش شبکه‌ای کردن و تغییر تعدادی از عوامل، بلورینگی پلیمر PEO با وزن مولکولی بالا کاهش یافته و سپس عملکرد غشای بدست آمده در حذف گاز CO2 از N2 و CH4 بهینه شده است.

مطهری با اشاره به اهداف این تحقیق و مزایای اجرای آن گفت: ساخت غشای پلیمری پلی‌اتیلن اکسید شبکه‌ای شده CO2 دوست سازگار با محیط زیست، با هزینه کم و بازدهی بالا، حذف گاز CO2 از خروجی دودکش کارخانجات سیمان، فولاد، آهن و صنایع پتروشیمی، با استفاده از فرایند غشایی، کاهش نشر این گاز گلخانه ای به اتمسفر و مقابله با گرم شدن کره زمین و دیگر تبعات وجود گازهای گلخانه‌ای، کاهش آلودگی هوا و درنتیجه مقابله با بالا رفتن شاخص آلودگی هوا و به تبع آن کاهش هزینه‌های پزشکی درمان بیماری‌های حاصل از آلودگی هوا از مزایای این پروژه است.

وی با اشاره به کاربرد استفاده از این طرح گفت: کشور ایران دارای منابع گاز فراوان به خصوص در جنوب کشور و خلیج فارس است و در بسیاری از موارد مقادیر زیادی گاز همراه با نفت استحصال می‌شود که به دلیل به صرفه نبودن احداث پالایشگاه گاز، این گاز به فلر فرستاده شده و سوزانده می‌شود.

این محقق افزود: این غشا می‌تواند درون مدول‌های غشایی جای گرفته و در صنایع گاز و پتروشیمی مورد استفاده قرار گیرد و بدلیل توانایی عملیات در فشارهای بالا، قادر به تصفیه گاز بر سر چاه می‌باشد. در بسیاری از موارد که سکوی استحصال در میان دریا قرار دارد می‌توان با تجهیزات بسیار کوچکی که سیستم‌های غشایی نسبت به سیستم‌های آمین موجود دارند، گاز را هنگام استحصال شیرین نمود و از خوردگی لوله‌های انتقال تا ساحل که تعمیرات آنها سخت و بسیار هزینه بر می‌باشد، جلوگیری کرد.

وی با اشاره به مزیت‌های رقابتی طرح گفت: در این تحقیق توانستیم با روشی جدید به غشایی با تراوش‌پذیری و انتخاب‌پذیری بسیار بالا نسبت به غشاهای پیشین دست پیدا کنیم. از طرفی پلیمر اصلی جهت سنتز این غشا، پلی‌اتیلن اکسید است که یک پلیمر زیست تخریب‌پذیر بوده و بنابراین سازگار با محیط زیست است و برخلاف دیگر پلیمرها به مجیط زیست آسیب نمی‌رساند.

وی تاکید کرد: در این اختراع از روشی جدید برای ساخت غشای پلی اتیلن اکسید شبکه‌ای شده استفاده می‌شود که روشی آسان و مقرون به‌صرفه بوده و بازدهی بالایی دارد.