مهشید رابطیان درباره تأثیرات اجتماعی و روانی پاندمی کرونا طی دو سال اخیر بر دانش‌آموزان، اظهار کرد: برای برخی کودکان و نوجوانان پذیرش در مدرسه و آغاز دوران تحصیل مصادف با پیدایی کرونا بود.

وی تصریح کرد: آموزش پیش‌دبستانی در جامعه ایران الزامی نیست و بنابراین در برخی خانواده‌ها، کودکان و نوجوانان آموزش‌های مربوط به قبل از دبستان را نیز تجربه نکرده و با آغاز دوران تحصیل و بروز بیماری کووید19 و طبیعتاً آموزش مجازی دچار برخی مشکلات در زمینه‌ یادگیری، پرورش و... شدند.

فوق تخصص روانپزشکی کودک و نوجوان افزود: برای نمونه، برخی از والدین کم‌سواد یا بی‌سواد بوده و نمی‌توانند در آموزش و یادگیری دروس آموزشی به فرزندان خود کمک کنند. همچنین برخی خانواده‌های بی‌بضاعت توان تهیه وسائل کمک آموزشی از قبیل تبلت و... را برای ارتباط با معلم و فراگیری دروس آموزشی نداشته و به منظور شرکت در کلاس‌های آنلاین دچار مشکل می‌شدند.

رابطیان تأکید کرد: برخی از کودکان و نوجوانان به دلیل نبود امکانات ترک تحصیل کرده و ادامه آموزش را به دوران پس از کرونا و بازگشایی مدارس محول کردند.

وی یادآور شد: اغلب کودکان و نوجوانان، با آموزش مجازی آشنا نبوده و درک صحیحی از ساختار کلاس آنلاین، نوع برگزاری، نحوه رفتار و عملکرد، برقراری ارتباط با مدرسان، دوستان و همسالان، تمرکز بر موضوعات آموزشی، نداشته و بنابراین دلایل در تعلیم و آموزش نیز دچار مشکلات یادگیری شدند.

فوق تخصص روانپزشکی کودک و نوجوان گفت: برخی از مدارس و مراکز آموزشی در کلاس‌های آنلاین از دوربین و میکروفون استفاده کرده و از این طریق برقراری ارتباط دانش‌آموزان با معلم هم فراهم شده و طبیعتاً آموزش و یادگیری ارتقا یافت.

رابطیان افزود: با مشاهده دانش‌آموزان از طریق دوربین، واکنش و چگونگی رفتار و عملکرد کودکان و نوجوانان، میزان فهم و یادگیری دروس را به مدرس نشان داده و شرکت دانش‌آموزان در کلاس درس فعالانه‌تر می‌شد.

وی تصریح کرد: این امکان در مدارس پرجمعیت با کلاس‌های آموزشی 30 تا 40 نفره مقدور نبود و شیوه آفلاین از طریق ارسال فایل‌های آموزشی معلم برای کودکان، نیازمند همکاری پدر و مادر بود و طبیعتا والدین کم‌سواد یا بی‌سواد و ناتوانی در کمک به فرزندان باعث افت تحصیلی این دانش‌آموزان می‌شد.

این روان‌درمانگر با اشاره به برخی مراجعان در این زمینه گفت: افت تحصیلی و میزان یادگیری، تضعیف مهارت خواندن و نوشتن، حل مسئله، درک مطلب از تبعات مخرب آموزش مجازی در این دوران است. افت تحصیلی، کاهش میزان یادگیری، تضعیف مهارت خواندن و نوشتن، حل مسئله، ریاضی و درک مطلب از تبعات مخرب آموزش مجازی در دوران همه‌گیری کرونا است.

رابطیان با اشاره به تست‌های هوش یادآور شد: برگزاری تست‌های هوش از این دانش‌آموزان نشان می‌داد که توان یادگیری در کودکان طبیعی بوده و افت تحصیلی به دلیل کاهش کیفیت آموزش و ناتوانی در برقراری ارتباط دانش‌آموزان با آموزش مجازی است.

وی ادامه داد: مدرسه اولین جامعه کودک پس از محیط خانواده است که ارتباطات اجتماعی، تعامل با همسالان و رفاقت‌ها در آن شکل می‌گیرد. کودکان و نوجوانان در این دو سال از این تعاملات اجتماعی هم محروم شده و برای برخی کودکان و نوجوانان که آغاز دوران تحصیل مصادف با پیدایی کرونا بود، این تعاملات به طور کل تجربه نشد.

این روانپزشک با تأکید بر اهمیت این ارتباطات اجتماعی گفت: تضعیف مهارت‌های ارتباطی، قطع ارتباط با اولیای مدرسه و کاهش تعامل مدرسان و معلمان با مادران در راستای این آموزش مجازی اتفاق افتاد.

رابطیان با اشاره به برگزاری کنگره انجمن روانپزشکی کودک و نوجوان افزود: در این کنگره که با هدف تأثیرات پاندمی کرونا برگزار شده بود نیز گفته شد، رشد شناختی، تکاملی، تعاملی، اجتماعی و رشد زبانی- بیانی کودکان و نوجوانان به دلیل شیوع این بیماری دچار مشکل شده و سطح یادگیری و تعاملات اجتماعی افت کرده است.

  تضعیف شاخص‌های رشدی دانش‌آموزان ذیل سایه آموزش مجازی

وی اضافه کرد: به اعتقاد برخی از تحلیلگران اجتماعی و روان‌شناختی همچنین بعضی از تأثیرات این همه‌گیری در سال‌های آتی مشخص خواهد شد. برخی از نوزادان در دوران این پاندمی متولد شده و در صورت تولد در یک خانواده داغدار، افسرده، غیرپویا به‌تبع دچار مشکلاتی خواهند شد.

این روان‌درمانگر یادآور شد: برخی از کودکان نیز به واسطه مشکلات رشدی-تکاملی (کودکان بیش‌فعال، مبتلا به اختلالات طیف اوتیسم و...) با اختلال در یادگیری مواجه بوده و این قشر توسط معلمان و معاونان در محیط مدرسه شناسایی و به مراکز مربوطه ارجاع داده می‌شدند. آموزش مجازی این فرصت را هم از کودکان و نوجوانان سلب کرد.

  آموزش مجازی و افزایش اعتیاد دانش‌آموزان به اینترنت

رابطیان افزود: یکی دیگر از تبعات مخرب حذف آموزش حضوری، افزایش استفاده از فضای مجازی و اعتیاد برخی کودکان و نوجوانان به این فضا بود که با اتلاف هزینه، وقت و انرژی بسیاری همراه است. شماری از دانش‌آموزان همچنین با برخی از بازی‌های انلاین، شبکه‌های اجتماعی و سایت‌های اینترنتی آشنا شدند که متناسب با سن کودکان نیست.

  سیستم آموزشی کشور باید «نیمه‌حضوری-نیمه مجازی» باشد

وی توضیح داد: امروز سیستم آموزشی کشور باید «نیمه‌حضوری-نیمه مجازی» باشد. اکنون باتوجه به بروز موج ششم کرونا با سویه امیکرون نیز ترکیبی از آموزش حضوری و مجازی مؤثر خواهد بود. در ساختار آموزش مجازی نیز باید از سیستم‌های تصویری برای حضور فعال دانش‌آموزان بهره‌گیری شود.

این روان‌درمانگر عنوان کرد: تعداد دانش‌آموزان نیز در هر ساعت می‌تواند کاهش یافته و در عوض تعامل کودکان با آموزگار افزایش یابد. به خانواده‌ها به‌ویژه والدین آموزش داده شود که یادگیری فرزندان را کنترل کرده و اختلال در یادگیری و افت تحصیلی را به برطرف شدن در سال‌های آتی محول نکنند.

رابطیان تأکید کرد: والدین تعلیم و آموزش فرزندان را بررسی کنند، مشکلات کودکان در تمرکز را جدی بگیرند، برای مراجعه به متخصصان مربوطه و درمانگران رفتاری و گاه تجویز دارو جبهه نگیرند.

وی افزود: دانش‌آموزان هم باید در دوران آموزش مجازی از طریق ویدئو چت و... امکان تعامل با هم‌کلاسی‌ها، دوستان و همسالان را زیر نظر معلمان داشته باشند که تعاملات اجتماعی نیز تضعیف نشود.

  تضعیف شاخص‌های رشدی دانش‌آموزان ذیل سایه آموزش مجازی

این روان‌درمانگر ادامه داد: با اتمام همه‌گیری کرونا، بازگشایی مدارس و برگزاری کلاس‌های حضوری، معلمان و کادر مدرسه هم انتظارات و توقعات از دانش‌آموزان را (باتوجه به تطیلی مدارس در این دو سال) کاهش دهند، بعضی از مباحث آموزشی گذشته را تکرار و یادآوری کنند و ذیل سایه تشویق و محیط گرم و پذیرنده مدرسه درصدد تقویت یادگیری و ارتقای آموزش باشند.

رابطیان تصریح کرد: پدر و مادر در درجه نخست والدین فرزندان (و نه معلم) بوده و در صورت مشاهده اختلاف و ناسازگاری، تنش و مجادله در خانواده به دلیل دخالت و مشارکت در آموزش فرزندان باید از نفر سوم (مثلاً معلم خصوصی) برای تعلیم و پرورش استفاده کرده و نقش خود را در این زمینه کاهش دهند.