در دنیای امروز یکی از عوامل و بسترهای مهم در جذب گردشگر وجود میراث و بناهای معماری مانند خانه‌های تاریخی است زیرا بناهای این‌چنینی نقش مستقیمی در هویت‌بخشی جمعی و همچنین رونق اقتصاد گردشگری شهری دارند.

به دیگر سخن یکی از ویژگی‌های مهم بافت تاریخی شهر به‌ویژه خانه‌های تاریخی این بوده که هویت، فرهنگ و تعاملات اجتماعی گذشته جامعه را به نمایش می‌گذارند و نقش مهمی در هویت‌بخشی به ساکنان شهر و محله می‌دهند.

معماری اصیل و بومی ایرانی اسلامی به همراه حفظ حریم برای آرامش خانواده از خصوصیات خانه‌های تاریخی است که در سبک جدید شهرسازی و معماری کمتر اثری از آن‌همه دقت نظر، زیبایی و مطابقت با روح و فطرت بشر دیده می‌شود.

به گفته کارشناسان و ناظران یکی از مهم‌ترین عوامل در جذب گردشگر در دنیای امروز وجود بناهای تاریخی و شاخص معماری است که در شهر سنندج و استان کردستان به دلیل تمدن چند هزارساله و اهمیت مذهبی آن از همان صدر اسلام وجود این قبیل بناها و مواریث کم نیست که دراین‌بین خانه‌های تاریخی یکی از جذاب‌ترین بناهای معماری این شهر است.

از طرفی نقش خانه‌های تاریخی در کنار هویت‌بخشی نسبت به فرهنگ اصیل مردم شهر، در اقتصاد و رونق گردشگری نیز نقش مهمی دارد، هرچند تاکنون آن‌چنان‌که شایسته است در معرفی و جذب گردشگر به این مواریث تاریخی و هویت‌بخش توجه درخوری نشده است.

دراین‌بین شناسایی و معرفی فرصت‌های گردشگری شهری یکی از جنبه‌های مهم و اولویت‌های کاری میراث فرهنگی استان است که در قالب آن تلاش می‌شود تا بخشی از ظرفیت‌های عظیم و دست‌نخورده جاذبه‌های تاریخی و فرهنگی شهر تاریخی به مخاطبان معرفی و مقداری از مهجوریت و گمنامی آن‌ها در نزد عموم مردم کاسته شود.

بر این اساس با توجه به اهمیت موضوع برآن شدیم تا گفت‌وگویی را معاون میراث اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان کردستان ترتیب دهیم که در ادامه می‌خوانید:

محمد امینیان با بیان اینکه طبق قوانین موجود برای هر بنا که در مالکیت دولت و به تعبیر بهتر در دست میراث فرهنگی است یک سری ضوابط و قواعد تکلیفی در خصوص تغییر کاربری وجود دارد گفت: دراین‌بین تعدادی از این خانه‌ها و بناها طبق یکی از مصوبات هیئت وزیران در اختیار صندوق احیای وزارتخانه است.

وی ادامه داد: مابقی بناها می‌بایست از طریق ماده 27 استانی میراث فرهنگی و یا ماده 27 کشوری واگذار شوند حال آنکه ماده 27 استانی شامل بناهایی می‌شوند که بودجه خرید این بناها از طریق استان تأمین شده اما در خصوص بناهای مشمول ماده 27 کشوری باید بگویم اعتبار و یا بودجه خرید آن‌ها از طریق اجرای طرح پردیسان و یا از محل اعتبارات ملی تأمین شده است.

وی با اشاره به اینکه اغلب خانه‌های تاریخی استان در زمره بناهای مشمول ماده 27 استانی است زیرا اغلب بناهای شاخص از طریق ماده 27 کشوری تأمین اعتبار خرید می‌شوند ابراز کرد: در این حوزه میراث فرهنگی کردستان سال گذشته توانست 6 بنای تاریخی را از این طریق واگذار کند.

معاون میراث اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان کردستان با اشاره به اینکه این اقدام در سطح ملی کم‌نظیر بود زیرا به‌صورت همزمان در کنار این مهم توانست برای این بناها و سرمایه‌گذاران بودجه کلانی را در قالب تسهیلات بلاعوض دریافت کند، تشریح کرد: این مهم از محل تبصره 19 و به مبلغ هفت میلیارد تومان بود.

امینیان افزود: علاوه بر این برای چهار بنای تاریخی نیز بیش از هفت میلیارد تومان نیز تسهیلات با مدت بازپرداخت طولانی اعطا شد.

وی با اشاره به اینکه برای دو بنای باقی‌مانده نیز کارهای مقدماتی اخذ این تسهیلات انجام‌شده است اذعان کرد: ازجمله این اقدام اینکه باید مدارک و مستندات این دو بنا در کمیته تعیین کاربری و نفایس توسط وزیران مورد بررسی قرار می‌گرفت.

معاون میراث اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان کردستان ادامه داد: در این بحث خوشبختانه سال گذشته توانستیم برای 6 بنا تعیین کاربری و تعیین نفیس و یا غیر نفیس بودن لازم را از وزارتخانه دریافت کنیم.

امینیان با بیان اینکه این مهم از آنجا نشأت می‌گیرد که اگر بنایی نفیس و دارای ارزش یادمانی باشد واگذاری آن برای سرمایه‌گذاری ممنوع است، تصریح کرد: برای سال جاری در حال آماده کردن مستندات برای چهار بنای دیگر هستیم ابراز کرد: با پیگیری و همت فراوان این خانه و بناها از طریق ماده 27 استانی خریداری شده‌اند.

وی با اشاره به اینکه این مهم در کشور برای نخسیتن‌بار انجام شده تشریح کرد: تا سال گذشته از محل این تبصره تنها تسهیلات و یا تهاتر کار انجام می‌شد.

معاون میراث اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان همدان با بیان اینکه در حال حاضر پرونده لازم تعیین کاربری و نفیس و یا غیر نفس بودن آن‌ها آماده و در مرحله ارسال به وزارتخانه است خاطرنشان کرد: طی دو ماه آتی این بناها تعیین تکلیف خواهند شد.

امینیان با اشاره به اینکه در گذشته طبق روال موجود شرایط به گونه‌ای بود که میراث فرهنگی خانه‌های تاریخی را خریداری و سپس مرمت کرده و تغییر کاربری دهد، اذعان کرد: بر این اساس با توجه به رویکرد کشوری در این بحث که بر استفاده از توانمندی‌های بخش خصوصی تأکید دارد در حال حاضر کمتر به‌دنبال خرید این گونه بنا‌ها هستند بلکه توان بر روی اعطای کمک‌ها فنی و اعتباری گذاشته شده است.

وی با اشاره به اینکه از طریق اعطای کمک‌های فنی و اعتباری به جای خرید خانه‌های واجد ارزش و مرمت و نهایت رها کردن این بنا به‌دنبال توانمندسازی بخش خصوصی برای سرمایه‌گذاری در این بخش هستیم بیان کرد: بر این اساس تنوع کارکردی از مهم‌ترین شاخص‌هایی است که برای جذب سرمایه‌گذاران در این بخش دنبال می‌شود.

معاون میراث اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان کردستان با اشاره به اینکه در حال حاضر اغلب این بناها در قالب کاربری بومگردی و اقامتی واگذار می‌شود و بیش از اینکه خود بنا مورد توجه باشد بحث خدمات‌دهی آن نمود پیدا می‌کند، تصریح کرد: این درحالی است که برخی از بناها ذاتاً خود جاذب گردشگر هستند.

امینیان ادامه داد: بر این اساس بخشی از این بناها در قالب بومگردی، اقامتی و ارائه خدمات مجوز تغییر کاربری دریافت می‌کنند و در عین حال در این گونه بناها امکان و مجوز برگزاری مراسمات و آیین‌های ثبت شده در فهرست آثار ملی میراث ملموس و ناملموس وجود دارد. بخشی نیز همانطور که پیشتر عنوان شد خود ذاتاً جاذب گردشگر هستند. به‌عنوان مثال یکی از این بناها مبنی بر سابقه تاریخی و پای کار آمدن یکی از بزرگ‌ترین هنرمندان این عرصه یعنی قطب‌الدین صادقی به وی واگذار شد تا به مرکز آموزش تئاتر بدل شود.

وی افزود: مهم‌ترین بحث علاوه بر تنوع کارکردی ایجاد زنجیره گردشگری به‌عنوان گردشگری فرهنگی پایدار شهری در سنندج به‌عنوان یک اولویت از سوی میراث فرهنگی استان با بهره‌گیری این بناها دنبال می‌شود.

مع‌الوصف با توجه به آنچه گفته شد به‌نظر می‌رسد رویکرد جدید و قوی از سوی میراث فرهنگی استان کردستان از معاون میراث این استان دنبال می‌شود که نتایج بی‌نظیر و یا در کمترین شرایط کم‌نظیری را به‌دنبال داشته و تواسته این استان را در حفظ خانه‌های تاریخی از طریق دریافت اعتبارات ملی و استانی جز سرآمدان این عرصه کند پس انتظار می‌رود این مهم با توجه به ایجاد کریدور گردشگری غرب کشور ازسوی دیگر استان‌های غربی نیز به‌عنوان یک الگو مورد توجه و عنایت قرار گیرد که البته در این بحث ممارست بر انجام کار مهم‌ترین اصل است.