کشور ترکیه ترکیبی از فرهنگ‌های مختلف بوده و در گذشته به‌عنوان بخشی از امپراطوری رم شناخته می‌شد. این کشور امروز به واسطه دارا بودن بناهای باستانی زیبا به یک مقصد گردشگری فرهنگی بزرگ تبدیل شده است.

یکی از مناطق جذاب ترکیه «بنای گوبلکی‌تپه» نام دارد که به گفته محققان و باستان‌شناسان این بنا قدیمی‌ترین پرستشگاه جهان است و حدوداً قدمتی 11 هزار ساله دارد. در این منطقه معابدی را می‌توان دید که ساخت آن‌ها به زمان نو سنگی باز می‌گردد و جالب اینجاست که ساخت این بناها تنها به وسیله ابزارآلات امروزی امکان‌پذیر بوده است.

این معبد در بالاترین نقطه یک رشته کوه در 15 کیلومتری شهر «شانلی اورفا» در کشور ترکیه در نزدیکی مرز سوریه واقع شده است. طبق بررسی‌های باستان‌شناسان جهان گوبلکی‌تپه احتمالا مکانی برای پرستش خداوند بوده و اولین جرقه‌ها برای پیدایش انسان‌های متمدن در آن دیده شده است.

منطقه‌ای که گوبلکی‌تپه در آن قرار دارد پُر از تپه‌های کم‌ارتفاع با قله‌هایی پهن و تا حدی مسطح است. تپه‌ای که این سایت باستانی روی آن قرار گرفته ارتفاعی کمتر به نسبت باقی تپه‌ها دارد و به این دلیل به گوبلکی‌تپه در ترکیه شهرت پیدا کرده که در زیر خاک‌های آن یکی از با ارزش‌ترین سایت‌های باستانی و تاریخی جهان قرار گرفته است. بنایی عبادی با طراحی‌های فوق‌العاده که به زمان‌های بسیار دور بازمی‌گردد.

افسانه‌ها و شایعات اسرارآمیز بسیار زیادی حول گوبکلی ‌تپه، قدیمی‌ترین نیایشگاه جهان، وجود دارد؛ برای مثال برخی از دانشمندانی که در کاوش این محوطه‌ حضور نداشته‌اند، حدس می‌زنند گوبکلی‌تپه رصدخانه است اما تیم کاوشگر گوبکلی‌تپه هرگونه ارتباط این محوطه‌ با آسمان شب را تا حد زیادی رد کرده است.

به گفته محققان این محوطه باستانی به طرز چشمگیری دست‌نخورده است و بخش‌های زیادی از آن سالم مانده‌ اما در گذر زمان بر اثر نیروهای مختلف تغییراتی در آن به وجود آمده است. طی تحقیقات انجام شده برخی از ستون‌های سنگی بنا برداشته و در جای دیگری بازسازی شده‌اند و اخیرا نیز کشاورزان بخش‌هایی از برخی ستون‌های خاص را مرتب و برخی را تکه‌تکه کرده‌اند.

کلاوس اشمیت، باستان‌شناس که زمانی طولانی را صرف مطالعه این معبد کرده، معتقد است گوبلکی‌تپه به عنوان مکانی برای زیارت انسان‌ها با فاصله زیاد از شهرهای مسکونی بنا شده است. اشمیت همچنین گفته که گوبلکی‌تپه ممکن است مکانی برای فرقه مرده‌پرست بوده و حیوانات حک شده در ستون‌های عظیم آن به‌منظور محافظت از مردگان آنجا طراحی شده باشند.

در سال 2017 با کشف جمجمه‌ای در این مکان فرضیه اشمیت تقویت شد اما با این حال باستان‌شناسان هنوز هیچ نوع مقبره‌ای در این محل پیدا نکرده و نتوانسته‌اند این فرضیه را به اثبات برسانند.

  احتمالاً گوبلکی‌تپه در زمان اولین عصر یخبندان بنا شده است

این معبد شامل مجموعه‌ای از قدیمی‌ترین سنگ‌ها بوده که 10 هزار سال قبل از میلاد مسیح توسط شکارچیان ساخته شده است. این یعنی گوبلکی‌تپه قبل از ساخت اهرام مصر یا ستون‌های استون‌هنج در زمان بین‌النهرین و نخستین عصر یخبندان بنا شده است. ستون‌ها یکی از جذاب‌ترین بخش‌های گوبلکی تپه است. هر ستون ارتفاعی حدود 6 متر داشته و وزن آن بالغ بر 10 تن است. سنگ‌های عظیم به‌کار رفته در گوبلکی‌تپه وزنی بین 10 الی 50 تن دارد.

تاکنون باستان‌شناسان و زمین‌شناسان حداقل 200 ستون عظیم که تقریبا در 20 مسیر دایره‌ای متمرکز شده‌ را کشف و بررسی کرده‌اند.

راز مدفون‌ شدن یکباره این معبد در زیر خاک هنوز کشف و فاش نشده است. معبد گوبلکی تپه حدود 8000 سال قبل از میلاد به دلایل نامعلومی به مدت 500 سال مدفون شد و متروک ماند. البته پس از آن مجددا مورد استفاده قرار گرفت و یک بار دیگر ترمیم و بازسازی شد.

صندوق میراث جهانی امیدوار است در سال‌های آینده مسیر کاوش و تحقیق بیشتر به این مکان ادامه داشته باشد تا شاید آثار شگفت‌انگیز بیشتری در این منطقه کشف شود.