سپهرغرب، گروه مشکات: ازجمله وجوه اعجاز کلام الهی، موسیقای شگفت‌انگیز آیات آن است. عرب‌های بیابانگرد حجاز پیش از آنکه به محتوای عجیب و جالب قرآن دل بسپارند، نسبت به این موسیقای شگرف و شگفت، واکنش نشان می‌داده‌اند. داستان قرائت قرآن امام سجاد «علیه‌السلام» که رهگذران در کوچه پشت خانه آن حضرت اجتماع می‌کردند تا تلاوت قرآن او را بشنوند و راه‌بندان می‌شد یا داستان آن سه تن از سران قریش ـ ابوسفیان، ابوجهل و اخنس‌بن شریق ـ که دشمن سرسخت پیامبر (ص) و مسلمانان بودند، پنهان از هم و شبانه به در منزل رسول گرامی اسلام می‌آمدند، شنیدن صوت قرآنی از بهجت لبریز شوند، گواه این مطلب است. امروزه نیز کم نیستند شنوندگان غیر عرب زبانی در کشورهای اروپایی و آمریکایی که تنها از طریق شنیدن صوت دل‌انگیز قاری قرآنی، قطره‌های اشک بر گونه‌هاشان غلتیده و اسلام آورده‌اند.
تفاوت موسیقای قرآنی با موسیقی‌های دیگر، توان آن در برانگیختن احساس شنونده و قرار دادن او در فضایی مناسب با متن و محتوای آیاتی است که تلاوت می‌شود. شاید سّر آنکه از ما خواسته‌اند که قرآن را بلند و نیکو و در دستگاه موسیقایی خاص خود بخوانیم، همین باشد. پیش از آنکه بارزترین نمونه قرآنی را دراین مورد بیاوریم، این نکته را یادآور می‌شویم که اصولاً هر حرفی در زبان عربی ـ بنا به پژوهش‌های صورت‌گرفته در دانش تجویدیا فُونُتیک قرآنی ـ دارای صفت یا صفاتی است که جز در صورت ابراز آن (و در رابطه به حروف دیگر پیوسته با آن) به ظهور نمی‌رسد. این هنر نمایی الهی است که در بسیاری ـ اگر نگوییم همه ـ آیات قرآنی با کنار هم نهادن حروفی با صفاتی همخوان یا گونه‌گون در القای حالات صحنه عذاب دوزخیان، فشار وارد آمده بر رزمندگان، بهجت و سرور پیدا در چهره بهشتیان بسیار فعال (کاری) عمل کرده است. بسیار هنرمندانه‌تر از صداسازان نمایشنامه‌های رادیویی یا دوبلورهای تلویزیونی که بر جهت القای حس موجود در صحنه، از ابزاری بیرون از متن به عنوان «افکت» بهره می‌جویند. به زبان ساده‌تر القای چنین احساسی در قرآن کریم از طریق خود الفاظ صورت می‌گیرد.
یکی از بارزترین مواضع ابراز این هنر سوره مبارکه ناس است که محتوای اصلی آن تعلیم شخص پیامبر اسلام (ص) و به پیروی از ایشان، دیگر مؤمنان، به پناهندگی به پروردگار و معبود مردمان از شر وسوسه شیاطین خنّاس است.
ما بی آنکه از محتوای سوره خبر داشته باشیم، تحت تأثیر بسامد ـ شمار تکرار ـ حرف سین در این سوره و نحوه چینش آن در این آیات، نحوه وسوسه «خنّاس» را به وضوح احساس می‌کنیم.
امین میرزائی
شناسه خبر 58537
