حسین گلرخی استاد دانشگاه تهران،28 مهرماه در همایش فرزندآوری و جوانی جمعیت که در محل مرکز همایش‌های دانشگاه علوم پزشکی ابن‌سینا همدان برگزار شد،به پیامدهای تک فرزندی پرداخت که در ادامه خواهید خواند:
حسین گلرخی با بیان اینکه فرزند آوری در خانواده‌، امروزه دارای ابعاد مختلفی است گفت:برخی خانواده‌ها تمایل به داشتن یک فرزند،دو فرزند و یا بیش از چند فرزند دارند.ارزیابی و آسیب شناسی در این موضوع بسیار مهم است زیرا با اطلاع کافی از سیستم فکری خانواده‌های امروز می‌توان به آن دست یافت.
این روانشناس تمرکز مباحث خود را بر خانواده‌های دارای یک فرزند که به لحاظ آمار درصد بیشتری را به خود اختصاص داده‌اند قرار داد و افزود:خانواده تک فرزند از دور یک خانواده شیک و چابک به نظر می‌رسد که در سنین مختلف این موضوع آسیب‌هایی را به دنبال دارد.
  تربیت وآموزش در تک فرزندی سخت تر است.
این استاد دانشگاه فرایند آموزش و تربیت را در خانواده‌های تک فرزندی سخت برشمرد و اظهار کرد: قسمتی از آموزش همه افراد از طریق آموزش مشاهده‌ای است، هر چه سن افراد کمتر باشد ابزار آموزش نیز برای او سخت است.آموزش مشاهده‌ای از طریق همسالان برای افراد و به خصوص کودکان تاثیرگذارتر است همانطور که گاهی اوقات گفته می‌شود که فرزند دوم باهوش‌تر است، درصورتی که فرزند دوم باهوش‌تر نیست بلکه معلمی از نسل خودش دارد.
وی در ادامه گفت: این آموزش از همسالان تنها مختص به کودکی نیست بلکه در برخی دانشگاه‌های انگلیس برای یادگیری بهتر بیشترین بخش نمره برای این آموزش در نظر گرفته شده است زیرا میزان یادگیری در این روش بهتر است.
گلرخی تاکید کرد:در خانواده‌های تک فرزند آموزش بسیار سخت است و اغلب دچار نقصان می‌شود علیرغم اینکه عکس این قضیه در باور عموم است. در این خانواده‌ها والدین برای بازی با کودک خود از خود واقعیشان فاصله می‌گیرند تا بتوانند با کودک وقت بگذرانند و پس از چند ساعت احساس خستگی می‌کنند که در روانشناسی نیز ثابت شده فاصله گرفتن از خود واقعی باعث اضطراب افراد می‌شود.
  تامین افراطی نیاز‌های تک فرزندان زنگ خطری برای آینده آنها
این استاد دانشگاه مشکل دیگر تک فرزندی را تامین افراطی نیاز‌های فرزند خواند و گفت: جامعه توان ارائه این خدمات را به فرد ندارد حال آنکه فرزند متوقع شده و توان نه شنیدن را ندارد پس در مدرسه و سایر مکان‌های عمومی گارد می‌گیرد و احساس می‌کند در حقش کم‌کاری شده است. وقتی این فرزند ازدواج می‌کند چالش‌هایی را به همراه دارد که قابل اقماض نیست و در بسیاری از جلسات روانشناسی زوج‌های جوان به صراحت دیده می‌شود.
وی ادامه داد: تامین افراطی نیازها باعث می‌شود تا فرد مهارت حل مسئله را نداشته باشد که پارامتر اول در ازدواج به حساب می‌آید، حال آنکه والدین اجازه نداده‌اند مشکل یا مسئله‌ای از یک کیلومتری فرزندشان عبور کند.
این استاد دانشگاه آسیب بعدی تک فرزندی را ضعف در مهارت‌های ارتباطی با همسالان خود و سایرین خواند و افزود:اغلب این افراد برای ارتباط با سایرین پیش قدم نیستند. این افراد اغلب دچار روابط حداقلی می‌شوند و در پاسخ به چند جمله شما با پاسخی کوتاه اکتفا می‌کنند.
گلرخی مشکل بعدی را رابطه صفر و صدی تک فرزندان خواند و افزود:در یکی از جلسات درمان زوجی بودند که آقا فکر می‌کرد خانمش دوستش ندارد و مثال او برای دلیل، اینگونه بود که من به خانمم گفتم من بستنی می‌خورم ولی او در چشمان من نگاه کرد و گفت من فالوده می‌خواهم! افرادی که دچار رابطه‌های 100درصدی هر موضوعی را به عشق مرتبط می‌کنند. این افراد در رابطه هر موضوعی را به عشق نسبت می‌دهند و انتظار رفتار کاملا همسو با خود را دارند.
  یک بعد کودک همسری، سنی و بعد دیگر آن روانی است
وی مفهوم کودک‌همسری را تنها مختص افرادی که کم‌سن هستند تبیین نکرد و گفت: یک بعد کودک همسری سنی و بعد دیگر آن روانی است گاهی افراد در سن 38تا 40سالگی نیز دچار این بعد روانی هستند.
  تک فرزندان فردگرا می‌شوند
این استاد دانشگاه آسیب بعدی را فردگرایی در تک فرزندان بیان کرد و گفت: نقطه مقابل فردگرایی دگرگرایی و وابستگی است که افراد باید هر یک از این دو را به نسبت داشته باشند در صورتی‌که در این افراد اینگونه نیست و باعث خواهد شد تا او نتواند در کارهای گروهی فعال باشد زیرا در قالب مستقل بودن قرار می‌گیرد که اشتغال این گروه را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد.
گلرخی تاکید کرد:این افراد کسانی‌که به دنبال تامین نیازهای خود در جامعه باشد را به وابستگی متهم کرده و دارای اشتراک‌پذیری کمی هستند که یکی از مولفه‌های اثر بخش زندگی زناشویی است‌. اشتراک‌پذیری به معنای اجازه ورود به حریم هر فرد اطلاق می‌شود.
وی آسیب بعدی را در خصوص حمایت‌های فکری، عاطفی و اجتماعی خواند و افزود: تک فرزندان از این حمایت‌ها محروم است. افرادی که دارای اغنای عاطفی هستند درگیر چالش با جنس مخالف نیستند. این اغنای عاطفی در خانواده‌های چند فرزندی و توسط خواهر و برادر تامین می‌شود.
این استاد دانشگاه آسیب دیگر را شکل‌گیری و گسترش زود هنگام روابط خارج از خانواده خواند و گفت:این روابط نیاز همه افراد است اما نباید قبل از یک سنی اتفاق بیفتد. این ارتباطات شامل دو گروه افراد مثبت رشددهنده و افراد منفی آسیب‌زا می‌شود. راحت بودن با سایر افراد مانند خاله،دایی و سایر نزدیکان است که قبل از یک سنی مطلوب نیست و مختص زمانی است که فرد دارای قدرت تحلیل باشد.
  پرش از کودکی به بزرگسالی در تک فرزندان
وی نکته بعدی را بلوغ زود هنگام خواند و گفت: این موضوع مختص به بلوغ جنسی نبوده و شامل سایر ابعاد بلوغ است به طور مثال این کودک اغلب دیالوگ‌های بزرگسالان را می‌شنود که خیلی با مفاهیم آشنا نیست و باعث اضطراب می‌شود.تک فرزند‌ها اغلب از کودکی به بزرگسالی پرش می‌کنند که علیرغم باور عامه این موضوع درست نیست و باعث سرکوب احساسات او خواهد شد.
  وابستگی زیاد در خانواده‌های تک فرزندی
گلرخی مورد بعدی را وابستگی متقابل برشمرد و گفت:گذراندن زمان زیاد در این خانواده‌ها باعث وابستگی شدید بین جمع سه نفره آن‌ها خواهد شد که این مهم نخستین جایی که خودش را نشان می‌دهد مقاومت پدر و مادر در مقابل ازدواج فرزندشان با بهانه‌های مختلف است‌.
وی افزود: پس از ازدواج تعادل این خانواده به هم می‌خورد و تعریف تعادل برای این خانواده‌ها سخت است و گاهی اوقات شاهد درخواست طلاق والدین در این گروه هستیم.
وی سندرم آشیانه خالی را در تک‌فرزندان شدیدتر خواند و افزود:سندروم آشیانه خالی به شرایط هر خانه بعد از ازدواج آخرین فرزند خانواده گفته می‌شود که والدین بدون فرزندان احساس خلاء می‌کنند.
این روانشناس وابستگی افراطی را تنها برای تک فرزندان نخواند و اظهار کرد:در خانواده‌های چند فرزندی که فرزند آخر سال‌های زیادی پس از ازدواج سایر برادر خواهر‌ها در خانه حضور داشته، هم مشاهده می‌شود که گاهی اوقات پس از ازدواج آخرین فرزند درخواست طلاق دارند. اغلب این دسته افراد حاصل نسخه‌ی بچه‌دار شوید تا بحث‌هایتان پایان یابد هستند، از آنجائیکه بچه‌ها باعث شده‌اند تا ارتباط کمتری داشته باشند با رفتن بچه‌ها شکاف‌ها دوباره خودنمایی می‌کند
این استاد دانشگاه در ادامه توضیح داد: چالش بازنشستگی پدر خانواده نیز از دیگر مباحث خانم‌هادر خانواده است، که به این دلیل بیان می‌شود که اغلب بحث‌ها سر صبحانه اتفاق افتاده اما آقا خانه را برای حضور در محل کار ترک کرده و موضوع اختلاف فراموش شده اما با بازنشستگی این فاصله زمانی از بین رفته است.
گلرخی نگهداری و رسیدگی به والدین در سنین پیری را از دیگر مشکلات خانواده تک فرزندی خواند وگفت: این موضوع باعث سختی کار فرزند خواهد شد زیرا تقسیم کار برای آن‌ها وجود نخواهد داشت و والدین مسئولیت‌های زیادی را به عهده آن‌ها خواهند گذاشت.
وی وابستگی شدید و ترس از مرگ والدین را از دیگر موضوعات خواند و اذعان کرد:در مراجعین من افرادی بوده‌اند که نصف شب پس از خروج از منزل خود و مراجعه به منزل والدین سلامت آن‌ها را چک می‌کردند که کیفیت زندگی او را این موضوع تحت تاثیر قرار داده بود.
وی در پایان اذعان کرد: خانواده‌های دارای سه فرزند و بالاتر آسیب مدونی برای فرزندان وجود ندارد و این بچه‌ها زندگی بی‌آسیب‌تری را نسبت به سایرین تجربه می‌کنند.

شهره کرمی