بازنشستگی و ورود به دوران سالمندی، شاید برای برخی‌ها تلخ و برخی دیگر آن را روایتی شیرین تصور کنند اما هر چه هست دیگر دنیای شما با روزهای کارمندی متفاوت است،باید با آن ایامی که چندین پرسنل در خدمت شما بودند و این جلسه و آن جلسه می‌رفتید خداحافظی کنید و برای تجربه روزهای تازه برنامه ریزی کنید.

حقیقت آن است که انتقال از دوران اشتغال به بازنشستگی بسیار آسان نیست، دورانی که حقوق و مزایای شما به کمترین حد از خود می‌رسد و باید زندگی در دوران بازنشستگی را مدیریت کنید، اما لازم است سازمان‌ها و نهادهای متولی امر بازنشستگی به آموزش کارمندان در آستانه بازنشستگی ورود جدی داشته باشند.از یک سو کاهش جدی سقف درآمدی و از سویی دیگر بروز بیماری‌های در دروان سالمندی می‌تواند مانع جدی برای آرامش بازنشستگان باشد، به تبع این سازمان‌ها در آموزش راهکارهای مقابله با بحران‌ها در ایام سالمندی می‌توانند نقش بسزایی را ایفا کنند، به طوری که صندوق‌های بازنشستگی و تأمین اجتماعی باید نسبت به آموزش کارمندان در آستانه بازنشستگی اهتمام ورزیده و این اقدام را عملی کنند.

در این باره یدالله ابوالفتحی ممتاز، عضو هیئت علمی گروه آموزشی و مرکز تحقیقات سالمندی دانشگاه علوم توانبخشی و سلامت اجتماعی در گفت‌وگو با خبرنگار ما با تأکید بر آمادگی کارمندان امروز برای دوران سالمندی، اظهار کرد: مسأله آمادگی برای دوران سالمندی مهم است و موضوعی است که شاغلان امروز ما باید برای دوران بازنشستگی آماده شوند.

 آسیب‌های اعتیاد به کار را باید جدی گرفت

وی با طرح این مسأله که برخی از مردم به کار کردن اعتیاد دارند، گفت: مـتأسفانه در جامعه ما افراد به اعتیاد به کار دچار شده‌اند و این برای بازنشستگی و ورود به دوران سالمندی بسیار آسیب زننده است، به این معنا که افراد یاد نمی‌گیرند چگونه از اوقات فراغت استفاده کنند و تمام نیازهای روانی و اجتماعی خود از طریق کار کردن برطرف می‌کنند.

عضو هیئت علمی گروه آموزشی و مرکز تحقیقات سالمندی دانشگاه علوم توانبخشی و سلامت اجتماعی ادامه داد: نباید فراموش کردن کار و اشتغال، منبعی برای کسب درآمد و معیشت است و منبع حمایت‌های روانی و اجتماعی باید غیر از شغل‌ها باشد.

وی یادآور شد: متأسفانه یکی از مشکلات افراد در آستانه بازنشستگی و ورود به دوران سالمندی، همین مسأله توجه بیش از حد به شغل است و اینکه با بازنشسته شدن افراد، شبکه‌های اجتماعی به یک باره خداحافظی می‌کنند و همین‌ها عللی برای پدیدار شدن انزوای اجتماعی، افسردگی و بسیاری از مشکلات دیگر این سالمندان است.

 سازمان‌ها به مسأله آموزش شاغلان در آستانه بازنشستگی ورود کنند

ممتاز، به برخی از عوارض دوران سالمندی اشاره کرد و گفت: احساس تنهایی، احساس بی ارزش بودن، احساس نالایق بودن و دست دادن احساسات ناخوشایند از مهمترین عوارض دوران بازنشستگی و سالمندی است.

عضو هیئت علمی گروه آموزشی و مرکز تحقیقات سالمندی دانشگاه علوم توانبخشی و سلامت اجتماعی با ارائه برخی راهکارها برای پیشگیری از افزایش میزان افسردگی در میان سالمندان، اظهار کرد: پیش از آن که افراد وارد دوران بازنشستگی شوند، باید آموزش‌های لازم برای ورود به دوران سالمندی را ببینید، انتظار می‌رود سازمان‌ها به این مسأله ورود کنند، یکی از کمک‌های سازمانها و ادارات این است که شاغلان در آستانه بازنشستگی را آموزش دهند تا راهبردهای مقابله ای موثر را یاد بگیرند و دچار حالات ناخوشایند، ناکارآمدی و افسردگی نشوند.

وی درباره وظایف سالمندان در دوران بازنشستگی، عنوان کرد: بهترین راهکار برای گذر مطلوب از دوران سالمندی، آن است که افراد در کلاس‌های پیش از این دوران در محل‌های کار حضور یابند و شبکه‌های اجتماعی خارج از محل کار خود را فعال کنند، چرا که از این طریق می‌توانند همکاران،همسایه‌ها و دوستان قدیمی و‌ آشنایان را دور هم جمع و با آنها همنشین شوند.

ابوالفتحی ممتاز درباره نقش اطرافیان و خانواده در کمک به سالمندان، گفت: بسیار نقش خانواده‌ها و فرزندان و اطرافیان مهم است، اولین و اساسی‌ترین نقشی که می‌توانیم برای خانواده در نظر بگیریم، اصلاح نگرش اعضای خانواده و اطرافیان به سالمند و بازنشستگان است، گاهی اوقات خانواده‌ها متأسفانه نگرش منفی نسبت به این سالمندان دارند و احساس می‌کنند فرد بازنشسسته، ناکارآمد است.

 سالمند باید در خانه احساس امنیت کند

وی همچنین درباره لزوم ایجاد فضای آرام در خانواده برای سالمندان، اظهار کرد: خانواده‌ها باید محیطی فراهم کنند تا سالمند احساس امنیت کند، وقتی سالمند اطرافیان خود را با نگرش‌های منفی ببیند این باعث کاهش سیستم ایمنی در بدن او می‌شود و مشکلات دیگری ایجاد می‌کند. به طوری که بسیاری از بازنشستگان پس از این دوران، دچار حملات قلبی و مغزی می‌شوند و آسیب‌های جدی می‌بینند.

 موج منفی به سالمندان ندهید

عضو هیئت علمی گروه آموزشی و مرکز تحقیقات سالمندی دانشگاه علوم توانبخشی و سلامت اجتماعی تأکید کرد: مطالعات نشان می‌دهد افرادی که در سنین بازنشستگی از محل کار خارج نشده اند به خاطر احساس مثبت نسبت به خودشان، دچار مشکلات جسمی و پزشکی نمی شوند پس از این رو باید گفت پالس منفی به سالمندان ارسال نکنید.

وی به نقش آموزش خانواده‌ها در مواجهه با دوران سالمندی، گفت: برای ورود به دوران سالمندی و بازنشستگی نه تنها خود سالمندان بلکه خانواده‌های آنها باید دوره‌های خاص و ویژه ای برای این دوران ببینند تا بتوانند به درستی در مواجهه با آن قرار بگیرند.

 نباید بازنشسته را یک عضو ناکارآمد بدانیم

ابوالفتحی ممتاز به وظیفه سازمان‌ها در قبال آموزش پیش از ورود به دوران سالمندی اشاره و خاطرنشان کرد: متأسفانه بسیاری از سالمندان مرد را داریم که پس از دوران بازنشستگی، دچار مشکلاتی می‌شوند، در واقع آن‌ها هیچ کاری برای انجام ندارند و مهارت نگهداری خود و حتی دیگران و نحوه به کارگیری ابزارهای خانگی را نمی دانند، این افراد پس از دوران بازنشستگی به عنوان یک عضو ناکارآمد در خانه شناخته می‌شوند و بسیار مطلوب است که این راهبردها را به این عزیران آموزش دهیم تا در خانه دچار مشکل نشوند.

وی اضافه کرد: این وظایف تاکنون از سوی سازمانهای متولی و صندوق‌ها انجام نشده است، ممکن است اداره‌ای این اقدام را انجام داده باشد اما اینکه متولیان به صورت مدون و ادامه دار چنین وظایفی را در پیش گرفته باشند و در برابر جامعه سالمندان احساس تکلیف کنند دیده نشده است.

عضو هیئت علمی گروه آموزشی و مرکز تحقیقات سالمندی دانشگاه علوم توانبخشی و سلامت اجتماعی با انتقاد از عدم آموزش افراد پیش از ورود به دوران بازنشستگی، خاطرنشان کرد: متأسفانه امروز سالمندان ما نمی دانند که چگونه از وقت خود به نحو مطلوب استفاده کنند، تنها یک چیزی را یاد گرفته اند که چند ساعت در فضاهای سبز حضور پیدا کنند و پس از آن هم به منزل بیایند و گاهاً با هسمرشان در منازل به اختلاف بر می‌خورند و آنها را افرادی بدون مهارت خطاب می‌کنند و بسیار مورد سوء رفتار قرار می‌گیرند.

وی در ادامه این گفت‌وگو، به مهترین اختلالات خلقی دوران سالمندی اشاره و بیان کرد: مهمترین اختللات خلقی دوران سالمندی و بازنشستگی افسردگی است که باید بسیار مورد توجه خانواده‌ها و سالمندان قرار بگیرد، راهبردهای مقابله ای پیش از ورود به دوران سالمندی و بازنشستگی می‌تواند در ابتلای این افراد به افسردگی و دیگر بیماری‌ها موثر باشد.

 این علامت‌ نشانه افسردگی در سالمندان است

ابوالفتحی ممتاز خاطرنشان کرد: علائم افسردگی در دروان سالمندی متفاوت با دیگر دوران‌های زندگی است، علائم افسردگی بیشتر به صورت دردهای عضلانی و دردهای روان تنی نمایان می‌شود و بسیاری از سالمندان که روزانه از دردهای نقاط مختلف بدن رنج می‌برند این‌ها مبتلا به افسردگی هستند و این دردها ناشی از همین اختلال است.این دردهای پراکنده و متداوم می‌تواند از علائم و نشانه‌های ابتلابه افسردگی در دوران سالمندی به شمار آید. به طوری که 15 تا 20 درصد از سالمندان دارای علائم افسردگی هستند.

وی با بیان شایع‌ترین بیماری روحی سالمندان، تصریح کرد: افسردگی و تنهایی برای سالمندان خطرناک است، خانواده و خود افراد می‌توانند دربرون رفت از مسائل و مشکلات پیش روی این طیف از جامعه نقش مهمی را ایفا کنند. داشتن شبکه اجتماعی و انجام کارهای داوطلبانه و فعالیتهای اجتماعی، ورابط اجتماعی و... همه اینها می‌توانند کمک احساس ناخوشایند دست پیدا نکنند.