سال‌هاست که در کشور از ارتباط صنعت و دانشگاه صحبت به‌میان می‌آید اما تاکنون نتوانسته‌ایم ارتباط مؤثری بین علم، دانشگاه و صنعت به‌‌وجود بیاوریم؛ امروز ساختار علم و فناوری و صنعت کشور بیش از هر زمان دیگر نیازمند بازبینی مجدد و تعامل هرچه بیشتر است و دست‌اندرکاران باید این واقعیت را قبول کنند که در کنار دانشگاه، قادر به جذب کامل فناوری خواهند بود.
این بخشی از بیانات معظم‌له در دیدار جمعی از اساتید، نخبگان و پژوهشگران دانشگاه‌ها در سال 1399است: «ما راجع به (علم نافع) زیاد صحبت کرده‌ایم؛ در دیدارهای مختلف دانشگاهی، دانشجویی و مانند این‌ها بحث کرده‌ایم راجع به آن، گفتیم علم نافع یعنی علمی که مسائل کشور را حل می‌کند؛ حل مسائل کشور، علمِ نافع است یعنی با مسائل گوناگونی که در کشور وجود دارد، مواجهه‌ علمی بشود».
تولید علم نافع در دانشگاه شاخص مهمی است که از بیانات مقام معظم رهبری به دست آمده است و بر این اساس پرونده ویژه‌ای را تحت عنوان «علم نافع» با محوریت مسئله «ارتباط دانشگاه و صنعت» در شمارگان مختلف سپهرغرب مطرح کردیم و این بار با توجه به عملکرد قابل توجه دانشگاه آزاد اسلامی همدان بر آن شدیم تا با مدیر ارتباط با صنعت و جامعه دانشگاه آزاد اسلامی همدان در این باره گفت‌و‌گویی را ترتیب دهیم که در ادامه می‌خوانید:
رویا تاج‌بخش با بیان اینکه ارتباط بین صنعت و جامعه یکی از حلقه‌های گم‌شده ارتباط دانشگاه و مهارت‌افزایی دانشجویان برای فراگیری از صنعت است، گفت: آنچه در این فرایند دنبال می‌کنیم ارتباط بین اساتید و اعضای هیئت علمی و نیز دانشجویان در ارتباط با نیاز جامعه و صنعت است.
وی با تأکید بر اینکه برای برقراری این ارتباط به طرق مختلف ورود کرده‌ایم اما بخش اعظمی از فعالیت ما در این بحث انجام کارهای پژوهشی و مهارت‌افزایی است، تشریح کرد: این فعالیت‌ها در دو بخش مجزا انجام می‌شود که نخستین آن اقداماتی است که در ارتباط با اساتید و اعضای هیئت علمی دانشگاه انجام می‌گیرد.
وی ادامه داد: به عنوان مثال ممکن است جامعه و یا به تعبیر بهتر شرکت‌های صنعتی، تولیدی و حتی دستگاه‌های دولتی و ارگان‌ها نیازمند یک کار پژوهشی باشند، خوشبختانه این نهادها و ارگان‌ها خود واقف هستند که انجام چنین کارهایی از عهده آن‌ها خارج بوده و این موارد را با دانشگاه‌ها درمیان می‌گذارند، ما نیز در این اداره نیازها و اولویت‌های پژوهشی صنعتی را به اطلاع اساتید جهت جلب همکاری می‌رسانیم.
مدیر ارتباط با صنعت و جامعه دانشگاه آزاد اسلامی همدان با اشاره به اینکه ما در این اداره، بستر انجام کار پژوهشی مرتبط با نیاز صنایع را از ابتدا تا نهایت عقد قرارداد فراهم می‌کنیم، ابراز کرد: بخش دیگری از کار ما بازهم در ارتباط با اعضای هیئت علمی بدین نحوه است که اگر این افراد بخواهند، می‌توانند بر اساس بخش‌نامه و ضوابط تعریف‌شده در دانشگاه، در مؤسسه‌ها و دوایر دولتی بدون اینکه هزینه برای شرکت و ارگان‌های دولتی داشته باشند مرتبط با رشته خودشان به‌صورت مأمور برای مدت معینی طبق قرارداد، مشغول به‌کار ‌شوند.
تاج‌بخش ادامه داد: در این فرایند به طریقی ارتباط بین صنعت و دانشگاه برقرار خواهد شد زیرا وجود اعضای هیئت علمی در این مراکز، شناسایی بهتر نیازهای دستگاه دولتی و واحدهای صنعتی را در پی خواهد داشت و در صورت تمایل دستگاه مورد نظر، نسبت به رفع نیاز از طریق دانشگاه اقدام می‌شود.
وی با اشاره به اینکه بخش دیگری از کار ما ارتباط‌گیری مستقیم با صنعت است تصریح کرد: به عنوان مثال بنا به نیاز واحدهای صنعتی، از ظرفیت شرکت‌های دانش‌بنیان و هسته‌های فناور فعال در زیرمجموعه دانشگاه آزاد اسلامی در همدان، استفاده می‌شود.
وی با بیان اینکه ما در حال حاضر با پارک علم و فناوری استان و نیز شرکت‌هایی که در فاز پژوهشی فعال هستند ارتباط تنگاتنگی داریم، اظهار کرد: در تعامل با این شرکت‌ها دوسویه عمل می‌کنیم؛ هم ارتباط این شرکت‌ها با صنعت و هم همکاری با اعضای هیئت علمی دنبال می‌شود.
مدیر ارتباط با صنعت و جامعه دانشگاه آزاد اسلامی همدان با بیان اینکه در ارتباط با دانشجویان نیز این اداره وظایفی بر عهده دارد گفت: صرف نظر از اینکه دانشجویان برخی رشته‌ها دوره‌های کارورزی و کارآموزی دارند، آن‌ها را به شرکت‌ها، مراکز تولیدی، صنعتی و کارگاه معرفی می‌کنیم تا در این مسیر مهارت‌های لازم در آن دانش را فرا بگیرند.
تاج‌بخش با اشاره به اینکه علاوه بر آنچه گفته شد کار دیگری نیز در دستور کار دانشگاه آزاد اسلامی قرار دارد که نظیر آن را در سایر دانشگاه‌ها نمی‌بینیم، خاطرنشان کرد: این برنامه با عنوان «طرح پویش» امکان اشتغال همزمان با تحصیل را برای دانشجویان فراهم کرده است.
وی در تشریح این طرح ابراز کرد: دانشجویان همزمان با تحصیل، دو یا سه روز در هفته را در یکی از شرکت‌های متقاضی مشغول به کار می‌شوند. دستمزد آن‌ها توسط شرکت به حساب دانشگاه واریز شده و به‌عنوان شهریه دانشجو لحاظ می‌شود.
این مسئول افزود: دانشجویان شرکت‌کننده در این طرح تجربه مفید در محیط کاری را کسب کرده و پس از فارغ‌التحصیلی با آمادگی کامل وارد بازار کار می‌شوند جالب‌تر اینکه پس از فارغ‌التحصیلی، امکان استخدام در شرکت و استفاده از طرح سرباز مهارت نیز وجود دارد.
تاج‌بخش با بیان اینکه استفاده از این مزیت از ترم اول دانشگاه فراهم شده گفت: بر خلاف کارورزی و کارآموزی که به گذراندن واحدهای متعدد و رسیدن به مراحل پایانی تحصیل نیاز دارد، در این فرایند این محدودیت برداشته شده است.
وی با تأکید بر اینکه ورود به این عرصه می‌تواند افق دید دانشجو را در ارتباط با نیاز بخش صنایع بازتر کند گفت: درواقع این فرایند در داشتن سابقه کاری پس از فارغ‌التحصیلی به دانشجویان کمک می‌کند‌.
وی با تأکید بر اینکه ما در سالی که گذشت بسترهایی را فراهم کردیم که ارتباط بین صنعت و دانشگاه حتی از سطح استانی نیز گذر کرد، در حال حاضر نیز چند طرح با بعد ملی در دستور کار پژوهشی و طراحی همکاران قرار دارد افزود: این طرح‌های پژوهشی در بخش‌های مختلف تولیدی، صنعتی و تحقیقاتی تعریف شده و احصا می‌شوند.
مع‌الوصف با توجه به آنچه گفته شد همه کارهایی که در دستور کار اداره ارتباط دانشگاه با جامعه و صنعت دانشگاه آزاد اسلامی انجام‌شده، ستودنی است. اجرای طرح پویش، نقط عطف جدید و بکری است در راستای تقویت توانمندی و کارورزی دانشجویان در ارتباط با صنعت. بنابراین چنانکه گفته شد این طرح دارای ویژگی‌هایی ازجمله بهره‌گیری دانشجویان از فرصت‌های شغلی شناسایی‌شده توسط دانشگاه، امکان جذب و استخدام دانشجویان در صنایع و مؤسسات، استفاده از طرح بورسیه تحصیلی برای پرداخت شهریه و استفاده از خدمات بیمه‌ای در صورت موافقت صنعت است.
درواقع می‌توان گفت مهارتی که دانشجویان از طریق اجرای طرح پویش، (اشتغال همزمان با تحصیل) به‌دست می‌آورند، تحولی در آموزش عالی، ایجاد اشتغال و امید به ایجاد شرکت‌های دانش‌بنیان به وجود آورده و به الگویی کارآمد برای اجرا در سطح ملی تبدیل خواهد شد زیرا با اجرای این طرح نیروهای ماهرتری برای صنعت و بنگاه‌های اقتصادی تربیت می‌شوند.

طاهره ترابی مهوش