31 دسامبر روز «ساعت صلح جهانی» است. هر سال از ساعت 11:30 شب 31 دسامبر تا 12:30 بامداد صبح اول ژانویه ساعت صلح جهانی است؛ به امید رسیدن به دنیایی بدون جنگ. اما جهان سال 2023 جهانی بدون جنگ نبود. مصداق آن نیز باریکه 360 کیلومتری غزه است.

 

صلح واژه‌ای است که احترام بسیاری دارد. این احترام به حدی است که در مقدمه منشور ملل متحد «محفوظ داشتن نسل‌های آینده از بلای جنگ» و «زیستن در حال صلح با یکدیگر» به عنوان اهداف اصلی تأسیس سازمان ملل مطرح شده است. در همین حال، ماده 1 منشور سازمان ملل نیز یکی از مقاصد ملل متحد را «حفظ صلح و امنیت بین‌المللی» و «توسعه روابط دوستانه در بین ملل بر مبنای احترام به اصل تساوی حقوق و خودمختاری ملل و انجام سایر اقدامات مقتضی برای تحکیم صلح جهانی» عنوان کرد. دلیل این تأکید بر صلح نیز در همان مقدمه منشور ملل متحد آمده است، جایی که به «حیثیت و ارزش شخصیت انسانی» و ایجاد «شرایط زندگی بهتر» اشاره می‌کند. بنابراین، گزاف نیست اگر بگوییم ایجاد صلح و زیستن در صلح مهم‌ترین آرمان بشریت و نهادهای جهانی است. از همین رو، در تقویم جهانی 21 سپتامبر روز جهانی صلح است و هر سال از ساعت 11:30 شب 31 دسامبر تا 12:30 بامداد صبح اول ژانویه نیز «ساعت صلح جهانی» است.

 

***جهان امروز، جهان جنگ‌ها و بی‌رحمی‌ها است

 

با این وجود، سوال‌های مهمی در این خصوص وجود دارد. آیا جهان امروز شاهد صلح است؟ پاسخ این سوال قطعاً منفی است. شاهد این موضوع نیز اظهارنظر سه روز پیش دبیرکل سازمان ملل متحد است. آنتونیو گوترش روز پنجشنبه در پیامی ویدئویی به مناسبت آغاز سال جدید میلادی گفت: «2023 سال رنج و خشونت عظیم بوده است. بشریت رنج می‌کشد.» گوترش با بیان اینکه مردم به دلیل فقر و گرسنگی فزاینده با شرایط سخت مواجه هستند، افزود: «تعداد جنگ‌ها و بی‌رحمی‌ها در حال افزایش است و اعتماد کاهش یافته است.»

 

***صلح؛ قربانی خشونت داخلی و منافع قدرت‌های غربی

 

یوهان گالتونگ در سال 1996 نظریه صلح مثبت و منفی را وارد حوزه مطالعات صلح جهانی کرد. گالتونگ به عنوان پدر مطالعات صلح جهان شهرت دارد. گالتونگ اغلب به تمایز میان «صلح منفی» و «صلح مثبت» تاکید می‌کند. او می‌گوید که صلح منفی به عدم خشونت و نبود مخاصمه اشاره دارد. به عنوان مثال، وقتی آتش‌بس برقرار شود، صلح منفی برقرار خواهد شد. منظور از صلح در منشور ملل متحد نیز همین صلح منفی است. گالتونگ بیان می‌کند که صلح مثبت به معنی نبود خشونت ساختاری است. صلح مثبت زمانی موجود است که علاوه بر فقدان مخاصمه، موازین حقوق بشر و خصوصاً قواعد دموکراسی نیز رعایت گردد. در واقع صلح مثبت زمانی در جامعه‌ای برقرار می‌شود که خشونت ساختاری- و نه صرفاً درگیری مسلحانه- در آن جامعه وجود نداشته باشد.

 

اما سوال مهم این است که چرا صلح دور از دسترس بشریت شده و جنگ‌ها در حال افزایش است؟ به نظر می‌رسد دو دلیل در این خصوص وجود دارد. دلیل نخست، وجود ساختارهای خشن در داخل برخی از کشورها است، ساختارهایی که مبتنی بر نظام‌های دیکتاتوری و نقض فاحش حقوق بشر است. دلیل دوم که مهم‌ترین دلیل در این خصوص است، عملکرد قدرت‌های غربی است. غزه نمونه زنده از عملکرد قدرت‌های غربی است که صلح را قربانی منافع خود و منافع صهیونیست‌ها کرده‌اند. آنچه در غزه می‌گذرد علنی‌ترین و عریان‌ترین صحنه‌هایی است که نشان می‌دهد صلح نه تنها اولویت قدرت‌های غربی نیست بلکه حتی از ایجاد صلح نیز جلوگیری می‌کنند. در حالی که جهان باید به سمت صلح مثبت یعنی احترام به حقوق بشر حرکت کند، مردم غزه نه تنها حتی از صلح منفی یعنی نبود مخاصمه نیز برخوردار نیستند بلکه شاهد نسل‌کشی بی‌سابقه‌ای هستند.

 

***غزه؛ صحنه نسل‌کشی صهیونیست‌ها با حمایت آمریکا

 

حدود سه ماه از جنایت همه‌جانبه صهیونیست‌ها علیه باریکه غزه می‌گذرد. طی این مدت، نسل‌کشی و جنایت علیه بشریت در غزه اتفاق افتاد. آمارها در این خصوص سخن می‌گویند. بیش از 21 هزار و 600 فلسطینی شهید و بیش از 56 هزار نفر نیز زخمی شده‌اند. 70 درصد شهدا و زخمی‌ها را کودکان و زنان تشکیل می‌دهند، دو گروهی که باید در هر جنگی از بمباران در امان باشند، اما صهیونیست‌ها به صورت ارادی و آگاهانه آنها را در باریکه غزه مورد هدف قرار می‌دهند. حتی بیماران در بیمارستان‌ها و مراکز درمانی نیز در امان نیستند و صهیونیست‌ها در روز روشن این مراکز را با صدها بیمار محاصره کرده و هدف بمباران هوایی و جنگ زمینی قرار می‌دهند. در پی حملات تل‌آویو به کادر درمان، تاکنون 312 نفر به شهادت رسیده‌اند. 142 مرکز درمانی هدف قرار گرفته که 23 بیمارستان و 53 مرکز پزشکی از مدار فعالیت خارج شده است. 99 نفر از کادر درمان هم بازداشت هستند. در همین حال، خطر قحطی برای یک میلیون و 900 هزار آواره که نیازمند آب، غذا و دارو هستند، وجود دارد و 50 هزار زن باردار در مراکز اسکان، از سو تغذیه رنج می‌برند و بیش از 900 هزار کودک هم با سرمای شدید و قطحی مواجه هستند.

 

با وجود این، شورای امنیت تاکنون موفقیتی برای متوقف کردن جنگ صهیونیست‌ها علیه باریکه غزه نداشته است زیرا آمریکا مانع تصویب هر گونه قطعنامه‌ای برای توقف جنگ شده و رسماً از جنایت صهیونیست‌ها دفاع می‌کند و به طرز مضحکی نسل‌کشی مردم غزه را مصداق دفاع مشروع تعریف می‌کند. وضعیت در غزه ثابت می‌کند که اظهار نظر گوترش درباره افزایش جنگ‌ها و بی‌رحمی‌ها در جهان، درست و دقیق است.

 

***پیش‌شرط صلح

 

وضعیت در غزه نشان می‌دهد صلح را نمی‌توان با حرف و روزها و ساعت‌های نمادین ایجاد کرد. پیش‌شرط ایجاد صلح، حرمت قائل شدن برای انسانیت بدون در نظر گرفتن دین و مذهب و قومیت آنها است. پیش‌شرط ایجاد صلح، کنار گذاشتن نگاه گزینشی به خودِ صلح است. نمی‌توان برای رژیم صهیونیستی مجوز جنگ و جنایت صادر کرد و ادعای دفاع از صلح و امنیت جهانی را نیز مطرح کرد. نمی‌توان ادعای حمایت از صلح داشت و برای جنگ‌افروزان و جنایت‌کاران صهیونیست، بودجه جنگی در نظر گرفت و سلاح‌های مدرن ارسال کرد. نمی‌توان ادعای صلح داشت و تعریف دفاع مشروع تصریح شده در ماده 51 منشور ملل متحد را برای نسل‌کشی و جنایت جنگی رژیم صهیونیستی علیه باریکه غزه به کار برد. تردیدی نیست جهان هرگز شاهد پایان جنگ نخواهد بود، اما می‌توان در همین جهان نیز شاهد نسل‌کشی نبود؛ فقط کافی است که قدرت‌های غربی به رهبری آمریکا نگاه گزینشی به انسانیت و صلح را کنار بگذارند و منافع را قربانی ارزش‌ها و کرامت انسانی نکنند.

منبع: خبرگزاری تسنیم