سپهرغرب، گروه - طاهره ترابی مهوش : کشت زعفران یکی از بهترین انتخاب‌ها برای کشاورزان در مسیر تغییر الگوی کشت است زیرا کشاورزان و علاقه‌مندان به پرورش آن به‌خوبی می‌دانند که این گیاه علاوه بر کم‌آب‌بر بودن و سازگاری بالا با اقلیم خشک به هزینه زیادی نیاز ندارد، در واقع برای کاشت زعفران فقط سال نخست به سرمایه اولیه نیاز است چراکه برخلاف بیشتر کشت‌های زراعی نیازی به تهیه پیاز و کشت سالانه نیست به این معنا که فقط یک سال فرایند کشت انجام می‌شود و تا هفت سال بعد مزرعه گل می‌دهد و زعفران برداشت می‌شود.علاوه بر مزایای گفته‌شده، درآمد این طلای سرخ به میزان قابل توجهی از محصولات زراعی رایج مانند گندم و سایر محصولات زراعی و باغی بیشتر و از سوددهی ایده‌آلی برخوردار است. طی چند سال اخیر یکی از محصولات مطرح در تغییر الگوی کشت در استان همدان زعفران بوده به طوری که در حال حاضر بخشی از اراضی استان در شهرستان مختلف به زیر کشت این محصول رفته است.

بر این اساس با توجه به اهمیت موضوع برآن شدیم تا با مریم باقرزاده؛ دانش‌آموخته فیزیولوژی گیاهی و کورش کاظمی؛ کارشناس مسئول امور باغبانی جهاد کشاورزی استان همدان گفت‌و‌گویی ترتیب دهیم که در ادامه می‌خوانید:

دانش‌آموخته فیزیولوژی گیاهی با اشاره به وضعیت مطلوب آب و هوای همدان برای کشت زعفران گفت: طبق آخرین یافته علمی گویا همدان، اطراف خرم‌آباد و نهاوند خاستگاه نخست این محصول در کشور بوده‌اند که در پی تغییر اقلیم،‌ از فهرست کشاورزی استان خارج شده و در سایر استان‌هایی همچون خراسان نسبت به کشت آن اقدام می‌کردند.

مریم باقرزاده با تأکید بر اینکه خوشبختانه طی چند سال اخیر با توجه به شرایط اقلیمی، کمبود آب در استان و در پی آن مطرح شدن طرح تغییر الگوی کشت این محصول جزو اولویت‌های مطرح‌شده از سوی سازمان جهاد کشاورزی استان قرار گرفته، اذعان کرد: آنچه حائز اهمیت است اینکه کشت این محصول طی چند سال اخیر در استان به خوبی جواب داده است.

وی با اشاره به اینکه خوشبختانه زعفران همدان به لحاظ کیفی هیچ تفاوتی با ارقام مطرح این محصول ندارد گفت: با توجه به اینکه زمان کاشت این محصول در نیمه دوم سال یعنی اواخر شهریور و مهرماه است، با شرایط آبی استان این محصول به لحاظ استفاده از نزولات جوی در صورت فراهم بودن شرایط بارشی از سایر محصولات مقرون به‌صرفه‌تر است.

وی با بیان اینکه مزیت دیگر این محصول کشت تلفیقی آن است گفت: از طرفی چون به‌صورت پیازچه کاشت می‌شود، در قطعات کوچک مثل باغ‌ها نیز می‌توان از آن بهره‌مند شد.

دانش‌آموخته فیزیولوژی گیاهی با تأکید بر اینکه نخستین آبیاری یا همان بسار آب (قبل از گلدهی) معمولاً از اواسط و یا اواخر مهرماه آغاز می‌شود، اذعان کرد: عموماً گلدهی دو تا سه هفته پس از آبیاری آغاز شده و دوره آن 15 الی 20 روز به طول می‌انجامد.

باقرزاده عنوان کرد: دوره‌ رشدی این گیاه در زمستان و پاییز است. برای رشد و شکوفایی اغلب نیاز آبی خود را با آب باران و برف تأمین می‌کند.

وی با تأکید بر اینکه زاج آب دومین آبدهی زعفران است که 15 روز پس از گلدهی انجام می‌شود البته چند آبیاری به عناوین مختلف همچون (وجین آب، یخ آب، بارآب) نیز برای این محصول راهبردی ضروری است که اغلب از محل بارش‌ها تأمین می‌شود، گفت: این گیاه با نیاز آبی کم معروف است به همین دلیل بسیاری فکر می‌کنند می‌توانند آن را به‌صورت دیم بکارند و نیازی به آبیاری ندارد اما باید بدانید یکی از مهم‌ترین مراحل در موفقیت بیشتر کاشت، زمان و دفعات آبیاری و رعایت نکات مربوط به آن است.

دانش‌آموخته فیزیولوژی گیاهی با اذعان کرد: دوره‌ رشدی زعفران در زمستان و پاییز است این گیاه برای رشد و شکوفایی اغلب نیاز آبی خود را با آب باران و برف تأمین می‌کند.

باقرزاده با تأکید بر اینکه وجین آب و زرد آب را حتماً زمانی که نزولات جوی اعم از باران و برف کافی نبود به مزرعه زعفران می‌دهند تصریح کرد: اگر زمستانی خشک و سرد را تجربه کرده و بارندگی خوبی نداشتید در اواخر اسفند باید زمین را آبیاری کرد تا رطوبت پیاز در خاک حفظ شود.

وی با تأکید بر اینکه آخرین آبیاری در فصل بهار و فروردین‌ماه و در حین خزان و زردشدن برگ‌ها انجام می‌شود به همین دلیل به آن زرد آب زعفران می‌گویند، اذعان‌کرد: علیرغم عملکرد مناسب محصول در استان ما همچنان در بسته‌بندی و وجود محصولات تقلبی با مشکل مواجهیم.

در ادامه کارشناس مسئول امور باغبانی جهاد کشاورزی استان همدان نیز با اشاره به اینکه کل سطح زیر کشت این محصول در استان 335 هکتار است، گفت: از این میزان 42 هکتارکشت جدید و در سال جاری انجام شده است.

کورش کاظمی با اشاره به مزایای کاشت این محصول، گفت: از زعفران به‌عنوان یک کشت کم‌آب‌بر یاد می‌شود که کمترین وابستگی را به‌ آبیاری در فصل زراعی دارد.

وی با تأکید بر اینکه فصل زراعی این محصول از مهر آغاز شده و عمر زراعی آن تا اواخر اردیبهشت‌ماه است بنابراین در صورت مساعد بودن شرایط آب‌وهوایی باتوجه به نزولات جوی نیاز اندکی به آبیاری دارد زیرا طی این مدت ما با بارندگی‌های پاییزه، زمستانه و بهاره مواجه خواهیم بود، گفت: در بین شهرستان‌های استان، ملایر، نهاوند و تویسرکان در کشت زعفران خوب عمل کرده‌اند به طوری که در حال حاضر 146 هکتار از اراضی شهرستان ملایر به کشت این محصول اختصاص یافته و در شهرستان نهاوند نیز سطح زیر کشت به 30 هکتار رسیده است.

این کارشناس مسئول امور باغبانی جهاد کشاورزی به عمده مسئله و مانع پیش رو برای افزایش سطح زیر کشت زعفران در استان اشاره کرد و گفت: به دلیل اینکه فصل برداشت محصول متقارن با فصل سرد سال است، کارگران رغبت کمتری برای کار در مزارع دارند از طرفی تولیدکننده نیز در دو بخش برداشت محصول و جدا کردن گل نیازمند نیروی کارگری بسیاری است بنابراین افزایش سطح کشت به معنای افزایش هزینه است.

کاظمی در پاسخ به این سؤال که چرا برداشت و جداسازی گل این محصول را به‌صورت مکانیزه انجام نمی‌دهید؟ گفت: نخست مسئله اینکه اراضی سطح زیر کشت کوچک و قطعه‌قطعه هستند از طرفی چون تولید این محصول بیشتر در ایران است، ماشین‌آلات خاصی در سطح بین‌المللی وجود ندارد اما تا مرحله تولید ماشین‌آلات صنعتی در سطح تحقیقاتی پیش رفته‌ایم ولی هنوز به تولید انبوه نرسیده‌ایم.

وی افزود: البته بازهم تأکید می‌کنم حتی در صورت تولید این دستگاه‌ها به‌دلیل آنکه سطح مزارع زعفران کوچک است امکان بهره‌مندی از این ماشین‌آلات با دشواری روبه‌رو است.

وی در واکنش به لزوم صنایع بسته‌بندی مناسب این محصول گفت: متأسفانه عدم یکپارچگی مزارع در این عرصه نیز خلأ وارد کرده به طوری که در حال حاضر تعداد صنایع مرتبط با این محصول در استان وجود دارد اما محصول در دسترس آن‌ها اندک است از طرفی کشاورزان نیز با توجه به محدود بودن محصولاتشان ترجیحشان بر این است که خودشان محصول را بسته‌بندی کنند.

این مسئول درخصوص چگونگی حمایت و تشویق کشاورزان زعفران‌کار، گفت: حمایت‌های ما همچون ارائه تسهیلات، ارائه یارانه کشت و کشت قراردادی از چند طریق برحسب اعتبارات تخصیصی متفاوت است.

کاظمی ادامه داد: برای سال جاری در حوزه گیاهان دارویی که زعفران هم جزو آن‌هاست نوع حمایت از طریق کشت قراردادی است؛ البته بیمه گیاهان دارویی نیز امسال در دستور کار قرار گرفته به طوری که به ازای هر هکتار 250 هزار تومان یارانه بیمه محصول از سوی دولت در این محصول پرداخت می‌شود.

طاهره ترابی مهوش