ساختمان‌های صنعتی، تکمیل‌کننده هویت شهرها هستند و مسائل مربوط به مرمت، حفاظت و بازسازی آن‌ها همواره مورد توجه طراحان و برنامه‌ریزان شهری است. با توجه به نیازهای آینده و چشم‌انداز هر شهر، تغییر در فضای این ساختمان‌ها می‌تواند به ارتقای زیستگاه شهری در کوتاه‌مدت، میان‌مدت و بلندمدت، همچنین بهبود همه‌جانبه کیفیت زندگی جوامع منجر شود، به همین دلیل چگونگی مداخله در یک ساختمان صنعتی و روند دگرگونی آن از موضوعات مورد بحث در برنامه‌ریزی شهری است.
تبدیل کارخانه‌ها به ساختمان‌های اداری
در همه شهرها، ساختمان کارخانه‌ها با سادگی مصالح به کاررفته در آن از جمله آجر یا بتن مشخص می‌شود. ورودی بزرگ این سازه‌ها، نمایشگر ماهیت کاربردی آن‌هاست که برای یک هدف خاص طراحی شده است. بسیاری از کارشناسان معماری با توجه به سازگاری و انعطاف‌پذیری این ساختمان‌ها، کاربری جدیدی مانند دفتر کار یا فضایی برای فعالیت‌های تجاری مشترک پیشنهاد می‌دهند. در ادامه چند نمونه از پروژه‌های متمایز تغییر کاربری با این مضمون عنوان می‌شود.
تبدیل ساختمان‌های صنعتی بارسلونا به واحدهای اداری بارسلون
طرح بازسازی ساختمان یک کارخانه نساجی قدیمی در بارسلون اسپانیا که در دهه 70 ساخته شده بود، در سال 2023 راه‌اندازی شد. این فضا پیش‌تر نیز به عنوان پارکینگ، انبار و آزمایشگاه علمی تغییر کاربری داده بود و اکنون قرار است تبدیل به دفاتر کاری مدرن شود. تمرکز این پروژه بازسازی، بیشتر بر فضای داخلی ساختمان است تا تقسیم‌بندی‌های داخلی آن را تغییر دهد و درگاه‌هایی رو به حیاط، برای استفاده از تهویه و نور طبیعی، همچنین ارتباط محیط داخلی و فضای بیرون ایجاد کند.
یکی دیگر از ساختمان‌های بارسلون که مورد مداخله برنامه‌ریزی شهری قرار گرفته است، یک ساختمان صنعتی در محله پوبلنو است که قرار است طی یک فرآیند دگرگونی اساسی شامل طراحی مجدد کل فضای داخلی و بخشی از فضای خارجی، به یک ساختمان اداری تبدیل شود. این ساختمان که در سال 1966 ساخته شده دارای چهار طبقه به ارتفاع پنج متر است که در نوع خود استثنایی به‌شمار می‌آید. در طراحی جدید این ساختمان، مسیرها و فضای بین طبقات، بدون تغییر ماهیت کلی ساختمان سازماندهی می‌شود تا یک ساختمان اداری مجهز به شهر بیفزاید.
طرح دگرگونی محله پوبلنو در شهر بارسلون، فرصتی برای ترویج مدل جدیدی از شهر با بافت صنعتی نوسازی شده است تا محله‌ای پایدارتر ایجاد کند. پروژه نوسازی ساختمان صنعتی قدیمی که محل فروش تجهیزات ساختمانی و ابزارآلات تولید بود در سال 2022 راه‌اندازی شد تا با به‌کارگیری مواد و مصالحی مشابه و سازگار با محیط اطراف، ضمن حفظ هویت منحصربه فرد ساختمان، سازه‌ای پایدارتر به ساختار شهر اضافه کند.
***پالایشگاه قند دومینو در بروکلین
پالایشگاه قند دومینو در آمریکا به علت فعال نبودن، به عنوان مرکز فعالیت در کنار اسکله قدیمی شناخته می‌شود. طرح این بازآفرینی در سال 2017 ارائه شد، اما عملیات اجرایی آن از سال 2023 شروع شد. طی این طرح اجرایی نوآورانه قرار است ساختمان پالایشگاه قند با تغییرات ساختاری به محلی شامل فضای اداری، مسکن‌های مقرون‌به‌صرفه و مراکز اجتماعی تبدیل شود. نتیجه این تغییر کاربری یک فضای کاری و مسکونی پیشرفته به مساحت 425 هزار فوت مربع است که تجربه‌ای منحصربه‌فرد را به ساکنان ارائه می‌دهد.
بازآفرینی ساختمان انبار قدیمی در پکن
در سال 2022 یک طرح بازآفرینی تطبیقی برای ساختمان انبار قدیمی منسوجات پنبه‌ای پکن ارائه شد تا دفاتر اداری و قنادی‌های کوچک در آن مستقر شوند. در این پروژه، ساختار اصلی که از یک انبار اصلی و سه ساختمان الحاقی به‌اضافه یک حیاط تشکیل شده حفظ می‌شود و تغییرات در راستای تغییر کاربری و استفاده به عنوان غرفه‌های خرده‌فروشی، گالری و دفاتر اداری ایجاد می‌شود.
استفاده ترکیبی در طرح‌های بازآفرینی تطبیقی
بازآفرینی تطبیقی شامل تجزیه‌وتحلیل ساختمان‌های موجود از لحاظ مقیاس، مورفولوژی، محیط پیرامون و عوامل دیگر است تا بتوان از ساختمان‌های بلااستفاده برای کاربری‌های بهینه‌تری استفاده کرد. نمونه‌هایی مانند هتل Tapetfabriken در سوئد یا رستوران دامیان در لس‌آنجلس نشان می‌دهد که چگونه ساختمان‌های صنعتی می‌توانند کاربردهای جدید و چندجانبه‌ای را در خود جای دهند. در ادامه چند مورد از این طرح‌های موفق معرفی می‌شود.
نیروگاه Battersea در لندن
برنامه بازسازی تطبیقی نیروگاه Battersea در لندن در سال 2022 شروع شد که با حفظ ساختار اصلی ساختمان، توربین‌ها و نمای بصری آن، یک منطقه مسکونی را جایگزین این نیروگاه می‌کند. در این منطقه، ترکیبی از آپارتمان‌ها و ویلاهای مسکونی در کنار مجموعه وسیعی از رستوران، فروشگاه و فضاهای عمومی ساخته شده است.
مجتمع چندکاربری Ant-nio Granjo در پورتو
در سال 2021 طرح مداخله‌ای تبدیل زمین خالی یک کارخانه مصالح ساختمانی قدیمی در شهر پورتوی پرتغال به یک پروژه مسکونی ارائه شد که طی آن با حفظ هویت تاریخی این مکان، زندگی شهری را تقویت می‌شود. این شهرک مسکونی شامل آپارتمان‌های شخصی، خوابگاه‌های دانشجویی و یک فضای سبز مشترک وسیع متشکل از درختان پرتقال، راش و صنوبر قدیمی است.
از مصارف صنعتی تا مصارف فرهنگی
درحالی‌که پروژه‌های بازآفرینی متعددی، انبارهای صنعتی را به فضاهای مسکونی تغییر داده‌اند، فضای بسیاری از کارخانه‌ها نیز به مکانی برای کاربری‌های فرهنگی تبدیل شده است. با در نظر گرفتن متغیرهایی مانند منابع موجود، شرایط طبیعی و سایر موارد تأثیرگذار، بسیاری از انبارها، آسیاب‌ها و بازارهای قدیمی بازطراحی شده و برای انطباق با کاربری‌های فرهنگی به موزه‌، گالری و محل تجمع‌های فرهنگی تبدیل شده‌اند. چند نمونه از این تغییر کاربری‌ها در ادامه بیان شده است.
مرکز فرهنگی The Beams در لندن
مرکز فرهنگی جدید The Beams با مساحت 55 هزار فوت مربع، در واقع انبار یک ساختمان صنعتی در لندن بوده که در سال 2022 تغییر کاربری داده شده است و این شهر را به بستری برای پرورش و رشد هنر تبدیل کرده است. در این پروژه، ویژگی‌های اصلی معماری و زیبایی‌شناسی این انبار از جمله راه‌پله خیره‌کننده، شکل متمایز سقف دندانه اره‌ای، پنجره‌هایی با اسکلت فلزی، شیشه‌های لعاب‌دار بزرگ و گذرهای دایره‌ای نور حفظ شده است که نور طبیعی فراوانی را برای ساختمان فراهم می‌کند و الهام‌بخش نام مکان است.
موزه زمین‌شناسی کوه پوگونگ در سین یانگ
منطقه پوگونگ در شهر سین یانگ واقع شده است که پیش‌تر به عنوان معدن سنگ آهک از آن استفاده می‌شد. به‌منظور ترویج مفهوم توسعه پایدار، در سال 2021 یک طرح بازآفرینی ارائه شد تا آن را به یک موزه با موضوع کوره‌های آهک‌سازی تبدیل کند و از آن به عنوان دروازه ورود به ژئوپارک استفاده شود.