اگر مادران به وظیفه سنگین و مقدس مادرى آشنا باشند و با برنامه صحیح نونهالان اجتماع را پرورش دهند، می‌توانند اوضاع عمومى‏ یک اجتماع بلکه جهان را به طور کلى دگرگون سازند. بنابراین ترقى وتنزل، پیشرفت و عقب‏‌ماندگى اجتماع در دست‏ بانوان و به اختیار آن‌هاست.

بدین جهت پیغمبر اسلام (ص) فرمود: بهشت در زیر پاى مادران است. (1)

  ثمره ازدواج

وجود فرزند میوه درخت زناشویى و یک‏ آرزوى طبیعى است. ازدواج بى‏‌فرزند مانند درخت‏ بی‌بار است. وجود فرزند پیوند زناشویى را استوار می‌سازد، مرد و زن را به خانه و زندگى‏ علاقه‏‌مند می‌گرداند. محیط خانه را با صفا و طراوت می‌کند و مرد را به تلاش و کوشش بیشتر وادار و زن را به خانه و کاشانه دلگرم می‌سازد.

امام سجاد علیه‌السلام فرمود: سعادت انسان در این است که فرزندان ‏صالحى داشته باشد که به آنان استعانت جوید. (2)

اطفالى که هم‌اکنون در محیط کوچک خانه پرورش مى‏یابند مردان‏ و زنان آینده اجتماع خواهند بود. هر درسى را که در محیط خانه و در دامن‏ پدر و مادر فرا گیرند در اجتماع فردا به مرحله عمل خواهند رساند. اگر خانواده‏ها اصلاح شوند اجتماع نیز حتماً اصلاح خواهد شد. چون ‏اجتماع به غیر از همین خانواده‏ها چیزى نیست. اگر کودکان امروز دروغگو، بداخلاق، ترسو، خجول، نادان، خودخواه، پول‌پرست و... پرورش یابند جامعه بزرگ فردا نیز به همین صفات و اخلاق زشت گرفتار خواهد شد. اگر امروز با تملق و چاپلوسى از شما چیزى گرفتند فردا هم در مقابل زورگویان چاپلوسى خواهند کرد.

و بالعکس اگر کودکان امروز درستکار، شجاع، بلندهمت، با ایمان، غیرمتجاوز، عدالتخواه، بزرگ نفس، حقگو، امانتدار، دانا، روشنفکر، راستگو، صریح‌اللهجه و... تربیت ‏شوند فردا هم همین صفات عالى را به‌صورت‏ کاملترى ظاهر خواهند ساخت.

بنابراین، پدران و بالأخص مادران در قبال فرزندان خویش و اجتماع، بزرگترین و سنگین‏ترین مسئولیت را خواهند داشت.

  بدین جهت امام سجاد علیه‌السلام فرمود:

حق فرزندت این است که‏ بدانى که او از تو است. بد باشد یا خوب با تو نسبت دارد. در قبال‏ پرورش و تأدیب او و راهنمایى‏اش به سوى خدا و کمک کردنش به‏فرمانبردارى مسئولیت دارى. رفتارت با او رفتار کسى باشد که یقین دارد در مقابل احسان کردن به او پاداش نیک خواهد داشت و در مقابل ‏بدرفتارى کیفر بد خواهد دید. (3)

در اینجا باید یادآور شویم که چنان نیست که هر بانویى از شغل ‏مادرى و تربیت صحیح آگاه باشد بلکه رموز آنرا باید یاد گرفت. لیکن در این متن کوتاه نمی‌توان وارد فن تربیت ‏شد و مباحث دقیق آنرا مورد تجزیه و تحلیل قرار داد.

خوشبختانه کتاب‌هایى در این باره تألیف شده و در اختیار خوانندگان قرار دارد. مادران علاقه‏مند می‌توانند آن‌ها را تهیه و مطالعه نمایند و از تجربیات خودشان نیز استفاده کنند.

اگر بانویی با هوش و علاقه‏مندى باشد می‌تواند علاوه بر تربیت کردن فرزندان، خدمات علمى‏ ارزنده‏اى هم انجام دهد. با بکار بستن دستورهاى تربیتى و ملاحظه آثار و نتایج آن‌ها به‌زودى در فن تربیت تخصص پیدا خواهد کرد. در آن صورت می‌تواند به وسیله اطلاعات جالبى که در این باره بدست آورده در راه اصلاح‏ و تکمیل کتاب‌هاى تربیتى خدمات علمى و ارزنده‏اى انجام دهد.

لیکن یادآورى یک نکته ضرورت دارد. بسیارى از مردم از معناى‏ صحیح تربیت غافل بوده و بین تعلیم و تربیت فرق نمی‌گذارند. تربیت را نیز یک نوع تعلیم مى‏پندارند. خیال می‌کنند با یاد دادن یک سلسله مفاهیم و مطالب سودمند دینى یا تربیتى و به وسیله پند و اندرزهاى حکما و شعرا و نقل سرگذشت مردان نیک می‌توان کودک را کاملاً تحت تأثیر قرار داد و مطابق دلخواه تربیتش نمود.

مثلاً گمان می‌کنند اگر آیات و روایات مربوط به مذمت دروغگویى را به اطفال یاد دادند و وادارشان کردند چندین حدیث ‏و داستان درباره فضیلت راستگویى از بر کنند و حتى در حضور مردم ‏بخوانند و جایزه بگیرند، راستگو تربیت ‏خواهند شد. در صورتی که در مورد تربیت ‏به این مقدار نمی‌توان اکتفا کرد. البته از بر کردن آیه و حدیث و داستان‌هاى آموزنده بى‏اثر نیست. لیکن آثارى را که از تربیت انتظار داریم ‏نباید از این قبیل برنامه‏هاى صورى انتظار داشته باشیم.

محیط پرورش کودک اگر محیط راستى، درستى، امانتدارى، ایمان، پاکیزگى، انضباط، شجاعت، خیرخواهى، مهر، وفا، صمیمیت، عدالت، کار و کوشش، عفت، آزادى، بلندهمتى، غیرت، فداکارى باشد، کودک نیز با همین صفات خو گرفته‏ تربیت می‌شود. همچنین اگر در محیط خیانت، نادرستى، دروغ و... پرورش یافت،‏ خواه‌ناخواه بدین صفات زشت‏ خو گرفته فاسد و بد عمل تربیت‏خواهد شد. و در اینصورت پند و اندرزهاى دینى و ادبى‏گرچه آن‌ها را از بر بخواند اصلاحش نخواهد کرد.

صدها آیه و روایت و شعر و داستان به مقدار یک عمل آموزنده تأثیر نخواهد کرد- دو صد گفته ‏چون نیم‌کردار نیست. پدر و مادر دروغگو نمی‌توانند به‌وسیله آیه و حدیث ‏کودک را راستگو تربیت کنند. پدر و مادر بى‏انضباط با عمل‏خودشان بچه را کثیف و بى‏انضباط بار می‌آورند. کودک بیش از آن مقدار که به سخنان شما توجه دارد در اعمال و رفتارتان دقت می‌کند.

بنابراین پدر و مادرانی که در صدد اصلاح و تربیت فرزندان خویش‏هستند باید قبلاً محیط خانوادگى و روابط خودشان و اخلاق و رفتارشان‏ را اصلاح کنند تا فرزندانشان خواه‌ناخواه صالح و شایسته تربیت ‏شوند.

پى‏نوشت‌ها:

1-مجمع‌الزوائد ج 8 ص 138.

2-وسائل ج 15 ص 96.

3-بحار ج 74 ص 6.

منبع: برگرفته از کتاب «همسرداری» – نویسنده: ابراهیم امینی