فیلم‌های سینمایی، فیلم خانگی و سریال‌ها خالی از سیگار کشیدن سلبریتی‌ها و بازیگران معروف نیست؛ حتی یک فیلم از هزاران بازیگر مشهور وجود ندارد که پُک به سیگار نزنند. سیگار پشت سیگار روشن می‌شود و دود همه فضا را پُر می‌کند؛ انگار فیلمی برای مسابقه سیگار کشیدن است.

دود سیگار بخشی از فیلم‌ها و سریال‌های تلویریزیون، سینما و حتی شبکه‌های خانگی شده است. گاهی چنان دود سیگار چندین تَن از بازیگران فضای اتاق را پُر می‌کند که تصور آتش‌سوزی یا مِه غلیظ را در مخاطب شکل می‌دهد. این همه سیگار کشیدن در فیلم‌هایی که مخاطبان نوجوان و جوان دارد چندان وجهه درستی ندارد اما پس از سال‌های سال به این شیوه تصور می‌شود که اگر یک هنرمند یا بازیگر سیگار بکشد نقش اول فیلم یا سریال به او داده می‌شود.

چه‌بسا نوجوانان و جوانان، بازیگران معروف و چهره‌های شاخص را الگوی زندگی خود قرار دهند و حتی سیگار کشیدن آن‌ها را الگوبرداری کنند؛ این موضوع نیاز به فرهنگ‌سازی دارد تا فیلم‌ها و سریال‌های خانگی و تلویزیونی با این همه آثار منفی کشیدن سیگار به تصویر کشیده نشده و الگوبرداری گروه‌های سنی پایین نیز از این افراد محقق نشود. اگرچه الگو قراردادن بازیگران در حوزه توانمندی‌ها و استعدادها می‌تواند اثرات مثبتی برای همه افراد جامعه داشته باشد.

فیلم‌ها و سریال‌هایی نه‌چندان قدیمی مانند شهرزاد، گناه فرشته و زخم‌کاری سیگار کشیدن همه بازیگران معروف، بیشتر از هر چیزی در سریال نمایان بود تا بازی بازیگران، در برخی فیلم‌ها و سریال‌ها انگار مسابقه بین بازیگران برای سیگار کشیدن وجود دارد. سیگار کشیدن نه‌تنها در فضای عمومی وجهه خوبی ندارد در سریال‌ها و فیلم‌ها که برای هیچکس پذیرفته نیست که دود سیگار بخشی از فیلم شود.

«نه گفتن» برای کشیدن سیگار به‌عنوان یک ماده دخانی مضر همیشه از سوی کارشناسان و آسیب‌شناسان به نوجوانان و جوانان توصیه می‌شود تا از آن استفاده نکنند اما این سریال‌ها و فیلم‌ها به‌عنوان مروجی برای مصرف سیگار در بین گروه‌های نوجوان و جوان جامعه شده که باید برای جلوگیری از کاهش سن اعتیاد و گرایش این گروه‌ها به مصرف دخانیات به‌ویژه سیگار اقداماتی اساسی صورت گیرد.

*ترویج مصرف سیگار در سریال‌های مختلف

مصرف سیگار در سریال‌ها و از سوی بازیگران معروف به حدی گسترش داشته که حجت‌الاسلام والمسلمین عبدالحسین خسروپناه دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی بخشی از سریال‌های خانگی ساخته شده را مورد انتقاد قرار داد و گفت: سریال‌های خانگی به‌شدت سیگار، مشروب، مواد مخدر و روابط ناسالم را ترویج می‌دهند.

شاید تهیه‌کننده، کارگردان یا فیلمنامه‌نویس هر سریال یا فیلمی به همه جوانب فیلم خود توجه داشته باشد اما این قبیل تولیدات فرهنگی از منظر عوارض و آسیب‌های اجتماعی وارده به نوجوانان و جوانان کمتر مورد توجه قرار می‌گیرد. سیگار به‌عنوان ماده دخانی با هزاران مورد آسیب در سال‌های اخیر و سالیان گذشته در همه سرمایه‌ها و فیلم‌ها جای خاصی دارد. انگار اگر ژست سیگار کشیدن در فیلمی وجود نداشته باشد آن فیلم جذابیت چندانی نخواهد داشت.

سیگار کشیدن در سریال‌های خانگی جزئی از ادا و اطوار بازیگران معروف به حساب می‌آید و گاهی هم نوجوانان و جوانان بازیگر در فیلم‌ها و سریال‌ها هم به تبعیت از پدر و یا دوستان و بستگان در فیلم،‌ به کشیدن سیگار روی می‌آورند و از همین جا مشخص می‌شود که سیگار کشیدن برای تماشاگران و دیگر بازیگران نیز مضراتی به دنبال دارد.

اگرچه هنوز برخی از نوجوانان و جوانان برای کشیدن سیگار در کنار اعضای خانواده به نوعی رعایت می‌کنند و در محیط خانواده این رفتار را تکرار نمی‌کنند اما این سریال‌ها قبح سیگار کشیدن فرزندان روبروی والدین را هم شکسته است و فرزند نوجوان به راحتی مقابل پدر یا مادر دود سیگار خود را به هوا کرده و دیگر قبح آن از بین رفته است.

*هنرپیشه‌ها نمادهای رفتاری جوانان هستند

آسیب‌های سیگار کشیدن از سوی بازیگران مشهور، الگوبرداری نوجوانان و جوانان از همه رفتارهای این بازیگران معروف و ضرورت ارائه آموزش در راستای بیان مضرات و زیان سیگار برای همه افراد جامعه در گفت‌و‌گو با رفتارشناس و آسیب‌شناس اجتماعی آمده است.

مجید ابهری اظهار کرد: الگوهای رفتاری در جامعه همانند بازیگران و افراد دارای شهرت در انتقال رفتارهای مثبت و منفی به دیگران به خصوص نوجوانان و جوانان بسیار مؤثر هستند زیرا یکی از این نمادهای رفتاری و الگوهای اخلاقی هنرپیشه‌ها و چهره‌های سینمایی یا همان سلبریتی‌ها محسوب می‌شوند.

وی ادامه داد: با توجه به اینکه بازیگران و هنرپیشه‌ها در فیلم‌ها و سریال‌ها حضور دارند و به خاطر محبوبیت اجتماعی مورد علاقه و پیگیری جوانان و حتی بزرگسالان هستند؛ بنابراین به طور یقین از این افراد به‌عنوان الگو استفاده می‌کنند.

*استفاده از سیگار به‌عنوان یک رفتار زشت در سریال‌ها است

آسیب‌شناس اجتماعی معتقد است: یکی از رفتارهای ناپسند و زشت که در فیلم‌ها و سریال‌ها در تلویزیون یا نمایش خانگی از این گونه شخصیت‌ها ملاحظه می‌کنند، استفاده از سیگار در محصولات نمایشی آن‌ها است. نوجوانان و جوانان با ملاحظه استفاده از سیگار و دخانیات توسط چهره‌های معروف و محبوب تصور می‌کنند این عادت و رفتار یک حرکت پسندیده و مورد علاقه به‌شمار می‌رود.

ابهری ادامه داد: به‌واسطه وجود چنین رفتارهایی از سوی بازیگران و هنرپیشگان معروف، از این جهت در جامعه مشاهده می‌شود که استعمال سیگار به سن 14 سالگی در میان نوجوانان و جوانان رسیده است که این موضوع آسیب‌های اجتماعی فراوانی برای این گروه‌ها و خانواده‌های آنان به‌دنبال خواهد داشت.

وی اضافه کرد: این کاهش سن مصرف دخانیات و استعمال سیگار به خاطر این موضوع است که الگوهای رفتاری همچون بازیگران و سلبریتی‌ها در جامعه موجب انتقال رفتارهای ناپسند و غیرقابل در جامعه مانند مصرف سیگار می‌شوند که معتقدیم باید روی این رفتارهای نادرست در فیلم‌ها و سریال‌ها تجدیدنظر شود.

وی اظهار کرد: بنابراین به‌عنوان یک رفتارشناس و آسیب‌شناس اجتماعی به والدین در درجه نخست توصیه می‌کنم مراقب فرزندان خود باشند و محتویات تلفن همراه یا کامپیوتر و لپ‌تاپ فرزندان خود را مورد توجه قرار دهند تا بتوانند فرزندان خود را از انواع آسیب‌های اجتماعی همچون سیگار کشیدن دور کنند.

*عواقب ناپسند از رفتارهای نادرست در سریال‌ها

این رفتارشناس اضافه کرد: صدا و سیما نیز باید مراقب رفتارهای هنرپیشه‌های داخلی همچنین پخش تولیدات خارجی و عوارض آن‌ها برای جامعه به‌ویژه نوجوانان و جوانان باشد زیرا این گروه از مخاطبان از هنرپیشه‌ها و هنرمندان الگوبرداری می‌کنند.

ابهری ادامه داد: اینگونه محصولات سینمایی و تلویزیونی با داشتن رفتارهای ناپسند و نادرستی همچون سیگار کشیدن، عواقب ناپسندی برای نوجوانان و جوانان در جامعه به‌دنبال خواهد داشت و ممکن است بدآموزی بیشتری برای فرزندان ما برای گرایش به مصرف سیگار به‌وجود آورند.

وی تصریح کرد: تلویزیون، رادیو و رسانه‌های مجازی باید آموزش‌های لازم را درباره زیان مصرف دخانیات مانند سیگار بیان کنند و خطرات جانی آن‌ها را برای فرزندان جامعه بازگو کرده تا این گروه‌های هدف در جامعه به‌دنبال استفاده از این نوع مواد دخانی نرفته و از آسیب‌های اجتماعی به دور باشند.

این رفتارشناس اضافه کرد: با توجه به اینکه سن اعتیاد به سیگار و دخانیات به حدود 14 سال رسیده است و کسی که از این سن اعتیاد به دخانیات را آغاز کند سلامت وی در سنین بالاتر دچار چالش و مخاطره خواهد شد؛ بنابراین باید مدارس و آموزشگاه‌ها در تنظیم اقلام آموزشی عرضه شده به نوجوانان و جوانان موارد لازم را مورد بررسی و ارزیابی قرار دهند تا مشکلات کمتری برای این افراد ایجاد شود.