جامعه عشایر هر ساله در فصول بهار و پاییز برای یافتن چراگاه به مراتع مناطق گرمیسر (قشلاق) و معتدل (ییلاق) کوچ می کنند؛ در گذشته کوچ آنها به صورت منزل به منزل یا اتراق در میان بندها بود که حدود یک ماه طول می کشید و در این مدت به نظر کارشناسان منابع طبیعی پوشش گیاهی مراتع فرصت کافی برای رشد و تطبیق خود با محیط پیدا می کرد و چرای دام به آن آسیب نمی زد.

اما امروز با تغییر کوچ سنتی به ماشینی و حذف کوچ های میان بند؛ شاهد ورود زود هنگام دام به مراتع هستیم؛ در حالی که هنوز گیاهان به حد رشد کافی نرسیده و چرای دام بذر گیاه را از زمین ریشه کن می کند.

و از طرفی با حذف کوچ های میان بند؛ عشایر تا رسیدن فصل کوچ در یک جا می مانند و در اصطلاح دیر هنگام کوچ می کنند و این باعث چرای بیش از حد ظرفیت در مراتع می شود که این خود یک آسیب جدی دیگر است.

در این میان رقابت عشایر برای عقب نماندن از دامداران محلی و ترس تضرر از سهم و حق مرتع شان توسط دیگران منجر به کوچ زود هنگام به مراتع شده که حتی جرایم منابع طبیعی نیز جلودار آنها نیست.

۷۰۰ هزار راس دام مازاد ظرفیت در مراتع استان کرمانشاه چرا می‌کند

در این راستا مدیرکل منابع طبیعی و امور آبخیزداری استان کرمانشاه روز چهارشنبه دام اضافه‌تر از ظرفیت مراتع، خشکسالی، ورود زود هنگام و کوچ دیر هنگام عشایر از مراتع را از جمله موارد آسیب‌زا به پوشش گیاهی عنوان کرد.

«ماشالله کولانی » مراتع استان کرمانشاه را یک میلیون و ۲۰۰ هزار هکتار با ۶۰۰ هزار هکتار پوشش جنگلی اعلام کرد و افزود: ۶۰ هزار بهره‌بردار در استان کرمانشاه از مراتع استفاده می‌کنند.

وی در ادامه ظرفیت چرا در مراتع استان کرمانشاه را یک میلیون و ۳۰۰ هزار راس دام عنوان کرد و افزود: این در حالی است در حال حاضر ۷۰۰ الی ۸۰۰ هزار راس دام اضافه بر این تعداد از مراتع استان استفاده می کنند و این فشار مضاعفی به مراتع کرمانشاه وارد می نماید زیرا چرای بیش از حد ظرفیت باعث از بین رفتن پوشش گیاهی می شود.

کولانی همچنین ورود زود هنگام به مراتع در زمانی که گیاهان در مرحله اولیه رشد است را از دیگر موارد مهم تخریب و آسیب به پوشش گیاهی مراتع دانست و توضیح داد: چرای زود هنگام دام در زمانی که گیاه هنوز به حد رشد نرسیده و ضعیف است باعث بیرون آمدن بذر آن از خاک می شود و این کار، ذخایر ژنتیکی گیاهان مراتع را از بین می رود و پوشش گیاهان آنجا از بین می رود و دیگر گیاهی سبز نمی شود و این خسارت جبران‌ناپذیری است.

وی با اشاره به آغاز کوچ بهاره عشایر استان؛ از آنان خواست از تعلیف دام در مراتع خودداری کنند و به آنها توصیه کرد تا ۱۵ اردیبهشت کوچ میان بند داشته باشند و یا علوفه به دام های خود بدهند.

گرمی هوا عامل کوچ بهاره عشایر استان کرمانشاه است

مدیرکل امور عشایر استان کرمانشاه نیز روز چهارشنبه تقویم رسمی کوچ بهاره عشایر کرمانشاه در سال جاری را از ۱۵ فرودین تا ۱۵ اردیبهشت اعلام کرد و گرم شدن هوا در مناطق گرمسیری بویژه در استان ایلام را عامل کوچ زود هنگام عشایر عنوان کرد.

«علی‌جعفر رضایی» اما تاکید کرد: عشایر تا ۱۵ اردیبهشت ماه حق ورود به مراتع ییلاق استان را ندارند، زیرا پوشش گیاهی مراتع اکنون ضعیف است و استفاده از آن آسیب جدی به مراتع وارد می کند بنابراین ورود زود هنگام ممنوع است و اگر کسی تخلف کند به ازای هر راس ۷۰۰ هزار تومان جریمه می شود.

وی در ادامه تعداد جمعیت عشایر کرمانشاه را ۷۶ هزار نفر در قالب ۱۳ هزار و ۸۰۰ خانوار در ۱۴ ایل اعلام کرد و گفت: از این تعداد حدود چهار هزار خانوار ۲ سر کوچ می کنند که بیشتر آنها از ایل زنگنه و ایل زوله هستند.

عشایر کرمانشاه شامل ۱۴ ایل می‌شوند و دو ایل‌ سنجابی و زوله پرجمعیت‌ترین هستند. عشایر کرمانشاه ۱.۴میلیون راس دام دارند و ۳۰درصد گوشت استان را تامین می‌کنند.