ورود مردم به شهرها و علاقه آن‌ها به سبک زندگی شهری باعث شده است که بسیاری از شهرها به‌دنبال راه‌هایی باشند تا اطمینان حاصل کنند که شهرهایشان برای سال‌های آینده قابل زندگی و لذت‌بخش خواهند بود. رشد هوشمند مفهومی برای ترویج استفاده کارآمد، پایدار و عادلانه از زمین در مناطق شهری است که بر ایجاد یک محیط شهری بادوام اقتصادی، پایدار زیست‌محیطی، عادلانه از نظر امکانات اجتماعی و از نظر زیبایی‌شناسی دلپذیر تمرکز دارد.

*رشد هوشمند و تأثیر آن بر ارتقای کیفیت زندگی

رشد هوشمند یک فرآیند برنامه‌ریزی شهری است که بر پایداری محیطی و توسعه جوامع پررونق و قابل زندگی در میان شلوغی شهر متمرکز است و به طور فزاینده‌ای در شهرهای سراسر جهان مورد استقبال قرار می‌گیرد، زیرا شهرها به‌دنبال تعادل توسعه اقتصادی و رشد مبتنی بر جامعه هستند. رشد هوشمند از اصول برنامه‌ریزی شهری پیروی می‌کند که سعی می‌کند از منابع، استفاده بهینه داشته باشد و در عین حال اثرات منفی بر محیط‌زیست و جوامع اطراف را به حداقل برساند.

جامعه فشرده‌تر و قابل پیاده‌روی را ترویج می‌کند، نیاز به سفر با ماشین را کاهش می‌دهد و گزینه‌های حمل‌ونقل سالم‌تر و فعال‌تر را در اختیار ساکنان قرار می‌دهد. همچنین راهی برای بهبود زیست‌پذیری یک شهر، از طریق افزایش فضاهای عمومی و بهبود سلامت روان و ایمنی عمومی است.

یکی از عناصر اصلی رشد هوشمند، تأکید بر ارائه گزینه‌های گسترده حمل‌ونقل است و شامل ایجاد شبکه‌های حمل‌ونقل عمومی کارآمد، سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های پیاده‌روی و دوچرخه‌سواری و جایگزینی سوخت فسیلی با سوخت پاک می‌شود. به این ترتیب وابستگی به خودرو را کاهش می‌یابد و باعث می‌شود افراد بدون نیاز به داشتن خودرو، راحت‌تر رفت‌وآمد کنند. رشد هوشمند همچنین انتخاب هوشمندانه‌تر برای نحوه استفاده از زمین را تشویق می‌کند.

یکی دیگر از عناصر رشد هوشمند، کاهش مصرف انرژی از طریق ساختمان‌های با انرژی کارآمد، کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای و تشویق فناوری پایدارتر و کارآمدتر، بهبود کیفیت هوا، کاهش آلودگی آب و صرفه‌جویی در مصرف آب است.

رشد هوشمندانه می‌تواند تأثیر مثبتی بر زیست‌پذیری یک شهر داشته باشد و این کار را از طریق حفاظت از مناطق طبیعی و ایجاد فضاهای سبز مانند پارک‌ها و باغ‌ها برای تفریح و آرامش شهروندان انجام می‌دهد تا ارتباطات بین مردم را تقویت کند، سلامت و ایمنی عمومی را بهبود ببخشد و آثار محیط شهری بر زندگی افراد را کاهش دهد. تقویت اقتصاد محلی از طریق ایجاد مکان‌های مطلوب‌تر برای زندگی و کار، کاهش نابرابری و طرد اجتماعی نیز از اهداف رشد هوشمند است.

*ابتکارات رشد هوشمند

افزایش سریع جمعیت شهرهای بزرگ در قرن بیست‌ویکم منجر به شلوغی، ترافیک و کمبود منابع شده و چالش‌های پیچیده‌ای را برای برنامه‌ریزان شهری و دولت‌ها ایجاد کرده است. رشد هوشمند برای مقابله با این مسائل راه‌حل‌های مبتکرانه عملی و پایدار ارائه می‌دهد. با تمرکز بر افزایش تراکم مراکز شهری، حفظ منابع زیست‌محیطی و ایجاد انواع مسکن و گزینه‌های اقتصادی، ابتکارات رشد هوشمند می‌تواند به ایجاد و گسترش شهرهای سرزنده کمک کند.

این ابتکارات بر ارائه گزینه‌های مسکن و حمل‌ونقل متنوع نیز تأکید دارند تا با ایجاد خانه‌های اشتراکی و حمل‌ونقل عمومی، به کاهش ازدحام بیش از حد و آلودگی هوای شهر کمک کنند، همچنین با ایجاد محله‌های متصل به هم و شهرهای فشرده، پیاده‌روی و دوچرخه‌سواری را افزایش دهد و به‌عنوان یک مزیت اضافی، مشاغل محلی و فرصت‌های شغلی بیشتری را به همراه داشته باشد.

علاوه بر این، ابتکارات رشد هوشمند مدیریت پسماند و فضاهای سبز را ارتقا می‌دهد. یک محیط شهری با برنامه‌ریزی مناسب، دارای پارک‌ها و راه‌های سبز بسیاری است که کیفیت هوا را بهبود می‌بخشد و امکانات تفریحی را فراهم می‌کند. برای کاهش ضایعات، شهرها می‌توانند شیوه‌های بدون زباله، کمپوست‌سازی و مصالح ساختمانی پایدار را اجرا کنند.

شبیه‌سازی‌های رایانه‌ای، یادگیری ماشین و تجزیه‌وتحلیل داده‌ها نیز برای تنظیم دقیق ابتکارات رشد هوشمند استفاده می‌شوند تا اطمینان حاصل شود که شهرها در آینده قابل زندگی، کارآمد و پایدار خواهند بود.

*مزایای رشد هوشمند برای ساکنان و جوامع

هدف اصلی رشد هوشمند فراهم کردن دسترسی به خدمات و امکانات محلی با حفظ محیط زیست، حفظ منابع طبیعی و کاهش نابرابری اقتصادی است و به دلیل مزایای بی شماری که برای ساکنان کلان‌شهرها دارد، از محبوبیت قابل‌قبولی برخوردار است.

به‌عنوان مثال، رشد هوشمند مردم را در اولویت برنامه‌های شهری قرار می‌دهد و با ایجاد خیابان‌ها و محله‌های جذاب و مناسب برای عابر پیاده، مردم را به پیاده‌روی، دوچرخه‌سواری و استفاده نکردن از خودرو تشویق می‌کند که همزمان با کاهش تراکم ترافیک، آلودگی هوا و تصادفات، شهر را به مکانی امن تر و سالم‌تر تبدیل می‌کند.

علاوه بر این، رشد هوشمند فضاهای سبز و باز را در سطح شهرها گسترش می‌دهد زیرا فضاهای باز، پارک‌ها، پیاده‌راه‌ها و مسیرهای دوچرخه‌سواری برای سلامت جسمی و روانی ضروری هستند، به کاهش استرس کمک می‌کنند، فرصت‌های تفریحی برای ساکنان فراهم می‌کنند، آلودگی هوا را کاهش می‌دهند و زیستگاهی برای حیات وحش فراهم می‌کنند که مانع از بین رفتن تنوع گونه‌های زیستی می‌شوند. علاوه بر این، فضاهای سبز با عمل به‌عنوان عایق حرارتی، اثر جزیره گرمایی شهری را کاهش می‌دهند و به این ترتیب هزینه‌های مربوط به خنک‌کردن را کاهش می‌دهند.

فضاهای سبز شهری به حفاظت از حوزه‌های آبخیز و کاهش سیلاب کمک می‌کند، کاشت درختان و درختچه‌ها، جذب کربن را نیز افزایش می‌دهد و به کاهش تغییرات آب و هوایی کمک می‌کند و به این طریق باعث افزایش تاب‌آوری شهر می‌شود.

در نهایت، رشد هوشمند باعث توسعه اقتصادی می‌شود و از افتتاح مشاغل و خدمات کوچک محلی مانند کافی شاپ‌ها و سوپرمارکت‌ها پشتیبانی می‌کند و دسترسی آسان ساکنان به نیازهای اولیه را افزایش می‌دهد. با این کار هم کیفیت زندگی مردم محلی را بهبود می‌بخشد و هم درآمد کل جامعه را بالا می‌برد.

**چالش‌های پیش روی حامیان رشد هوشمند

حامیان رشد هوشمند در حال برداشتن گام‌های مهمی در بهبود کیفیت زندگی در مناطق شهری هستند. این کار در درجه نخست به‌دلیل تأکید آن‌ها بر رویه‌های پایدار است که منابع طبیعی را حفظ می‌کند، توسعه اقتصادی و برابری اجتماعی را ارتقا می‌دهد و از جوامع سالم حمایت می‌کند.

با این وجود حامیان رشد هوشمند در راه رسیدن به اهداف خود با چالش‌هایی مواجه هستند که اصلی‌ترین آنها کمبود منابع مالی در دسترس برای حمایت از تلاش‌های آن‌ها است. ابتکارات رشد هوشمند نیازمند سرمایه‌گذاری‌های بزرگ برای اجرا و تداوم است. اگرچه دولت‌ها در سراسر جهان نیاز به ابتکارات را تشخیص داده‌اند و بودجه‌ای برای آن‌ها فراهم می‌کنند، اما حمایت از تلاش‌های جامع برای کلان شهرها کافی نیست و دولت‌ها باید بودجه را برای این تلاش‌ها در اولویت قرار دهند.

به همان اندازه که محدودیت‌های مالی مرتبط با رشد هوشمند چالش‌برانگیز است، مقاومت سیاسی مخالفان نیز یک مسئله اصلی است. بسیاری از دولت‌ها از ترس اینکه رشد هوشمند ساختار قدرت آن‌ها را مختل کند و ساختار سیاسی فعلی را تغییر دهد، تمایلی به پذیرش ایده‌ها ندارند. غلبه بر این مقاومت می‌تواند دشوار باشد و پیشرفت را برای حامیان رشد هوشمند دشوار کند.

علاوه بر این موانع، ابتکارات رشد هوشمند اغلب به مشارکت بسیاری از سهامداران مختلف نیاز دارد و همیشه کار آسانی نیست که آن‌ها بتوانند با هم کار کنند. علاوه بر این، برنامه‌ها اغلب پیچیده هستند و برای موفقیت به انواع راهبردها و تاکتیک‌های مختلف نیاز دارند. ابتکارات ذاتاً پیچیده هستند و ایجاد یک چشم‌انداز واحد در مورد اینکه آینده چگونه باید باشد دشوار است زیرا شهرها اغلب از نظر ظرفیت توسعه بسیار متفاوت هستند و ارائه رویکردی که به یک اندازه برای همه شهرها متناسب باشد، همیشه امکان‌پذیر نیست.

*نقش فناوری در کلان‌شهرهای در حال رشد هوشمند

فناوری به سرعت در حال تحول در دنیای مدرن به یکی از مهم‌ترین عوامل رشد هوشمند در کلان‌شهرها تبدیل شده است. این اصطلاحی است که برای توصیف شهر یا منطقه‌ای استفاده می‌شود که قادر به حفظ و ارتقای عملکردهای اصلی خود مانند زیرساخت‌ها، مسکن و بهره‌وری اقتصادی از طریق تخصیص کارآمد منابع و برنامه‌ریزی است. رشد هوشمند عمدتاً با اجرای ابتکارات یکپارچه‌ای حاصل می‌شود که با اهداف شهر در همه سطوح، از برنامه‌ریزی کاربری زمین و حمل‌ونقل، تا توسعه اقتصادی و فرهنگ مرتبط است. همانطور که شهرها رشد می‌کنند و زمین کمیاب‌تر می‌شود، به‌کارگیری فناوری‌های جدید در حوزه حمل‌ونقل و ساخت‌وساز به شهرها امکان می‌دهد که در عین رفع نیازهای شهروندان، کارآمدتر شوند.

یکی از مهم‌ترین حوزه‌هایی که فناوری به‌طور قابل‌توجهی بر رشد هوشمند تأثیر گذاشته است، حمل‌ونقل است. از طریق تجزیه‌وتحلیل داده‌ها و هوش مصنوعی، شهرها می‌توانند بینشی در مورد طیف گسترده‌ای از شبکه‌های حمل‌ونقل و رفتارهای مسافران به دست آورند و با استفاده از این نوع اطلاعات برای توسعه راهبردها و برنامه‌های متناسب با نیازها و اولویت‌های خاص یک شهر، حمل‌ونقل را بسیار کارآمدتر کنند. به‌عنوان مثال، امروزه هوش مصنوعی برای توسعه سیستم‌های پیشرفته ترافیک و پارکینگ و ساده‌سازی حمل‌ونقل عمومی با تجزیه‌وتحلیل روندهای رفت‌وآمد استفاده می‌شود.

فناوری همچنین نقش مهمی در بهره‌وری انرژی ایفا می‌کند و از سنسورهای هوشمند و سیستم‌های پایش انرژی برای ردیابی مصرف انرژی و گزارش داده‌ها استفاده می‌کند. به‌عنوان مثال، در ساختمان‌های شهری، سنسورها، سیستم‌های نظارت و کنترل‌کننده‌ها برای تنظیم دما، رطوبت و کیفیت هوا استفاده می‌شوند که نه‌تنها کارایی را بهبود می‌بخشند، بلکه هزینه‌های انرژی را نیز کاهش می‌دهند که منجر به شهری پایدارتر می‌شود.

علاوه بر این، در مدیریت بهتر سیستم‌های مدیریت پسماند و آب نیز می‌توان از فناوری بهره‌مند شد. استفاده از حسگرها و تجزیه‌وتحلیل‌های پیشرفته به شهرها کمک می‌کند تا مدیریت زباله و زیرساخت‌های خود را بهینه کنند تا به پایداری بیشتر و آلودگی کمتر دست یابند. این فناوری همچنین می‌تواند به شهرها کمک کند تا کیفیت آب را نظارت کنند و نشت آب را قبل از تبدیل شدن به یک مشکل تشخیص دهند.