ماه «ذیقعده»‌ از ماه‌های حرام است که حق تعالی در قرآن مجید ذکر فرموده و سید بن طاووس روایتی نقل کرده که «ذی‌القعده در وقت شدت و در سختی‌ها، محل اجابت دعا است». پیغمبر (ص) نیز درخصوص این ماه فرموده‌اند: هرکس در ماه حرام سه روز پنجشنبه و جمعه و شنبه را روزه بگیرد، خداوند برای او عبادت یک‌سال را بنویسد؛ شیخ عباس قمی در کتاب مفاتیح‌الجنان درخصوص اعمال این ماه چنین ذکر کرده است:

* آداب و اعمال:

فضیلت نماز روز یکشنبه این ماه: در روز یکشنبه این ماه نمازی با فضیلت بسیار از رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله روایت شده که مجملش آن است که هر که آن را به‌جا آورد، توبه‏‌اش مقبول و گناهش آمرزیده شود و دشمنان او در روز قیامت از او راضی شوند و با ایمان بمیرد و دینش گرفته نشود و قبرش گشاده و نورانی شود و والدینش از او راضی و مغفرت شامل حال والدین او و ذریه او شود و توسعه رزق پیدا کند و ملک‌الموت با او در وقت مردن مدارا کند و به‌آسانی جان او بیرون شود.

کیفیت نماز روز یک‌شنبه ماه ذی‌القعده به این شرح است: در روز یکشنبه غسل کند و وضو بگیرد و چهار رکعت نماز گزارد در هر رکعت حمد یک مرتبه و قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ سه مرتبه و معوذتین یک مرتبه، (پس از اتمام نماز) هفتاد مرتبه استغفار کند و پس از اتمام استغفار، بگوید‏ لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ الْعَلِی الْعَظِیم،ِ‏ سپس بگوید:

یا عَزِیزُ یا غَفَّارُ اغْفِرْ لِی ذُنُوبِی وَ ذُنُوبَ جَمِیعِ الْمُؤْمِنِینَ وَ الْمُؤْمِنَاتِ فَإِنَّهُ لَا یغْفِرُ الذُّنُوبَ إِلَّا أَنْتَ‏. ظاهر آن است که این استغفار مذکور و دعای بعد را بعد از نماز باید به‌جا آورد.

سه روز متوالی روزه‌داری: روایت شده که هر که در یکی از ماه‌های حرام سه روز متوالی که پنجشنبه و جمعه و شنبه باشد روزه بدارد، ثواب 900 سال عبادت برای او نوشته شود. 

بیان حقیقت استغفار: از امیرالمؤمنین علی (ع) روایت شده است که گوینده‌ای در محضر آن حضرت گفت: اَستَغفِرُ الله. حضرت به او فرمود: مادرت بر تو بگرید آیا می‌دانی استغفار چیست؟ استغفار درجه علّیین است و آن نامی است برای 6 معنی، اول: پشیمانی از گذشته. 

دوم: عزم بر اینکه به آن گناه رجوع نکند و دیگر آن را انجام ندهد.

سوم: اگر حقی از مردم برعهده اوست، ادا کند تا خدا را که ملاقات می‌کند، پاک باشد و حقی از دیگران بر او نمانده باشد.

چهارم: هر واجبی که برعهده اوست و آن را ضایع ساخته است، حق آن را ادا کند.

پنجم: بر خود حتم کند گوشتی که از گناه بر تن او روییده است، به‌وسیله حزن و اندوه، آب شود تا پوست به استخوان بچسبد و بین آن‌ها گوشت تازه بروید.

ششم: به بدن خود اَلَم و سختی طاعت را بچشاند؛ همان طوری که شیرینی گناه و معصیت را چشانیده بود. در این وقت بگوید: اَستَغفِرُ الله (المراقبات ص ۳۶۹) 

* چله کلیمیه 

در بین چله‌های مختلف، یک مورد خاص و مهم وجود دارد، به‌نام «چله کلیمیه» که از نخستین روز ماه ذی‌القعده است که امسال از جمعه ۲۱ اردیبهشت‌ماه آغاز می‌شود.

حضرت آیت‌الله جوادی آملی درباره این اربعین می‌فرماید: «از اول ذی‌القعده تا دهم ذی‌حجه که اربعین موسای کلیم است، این یک فصل مناسبی است؛ بهار این کار است. این اربعین‌گیری، این چله‌نشینی همین است! وجود مبارک موسای کلیم ۴۰ شبانه‌روز مهمان خدا بود. فرمود: و واعدنا موسی ثلاثین لیلهً فاتممناها بعشر فتمّ میقات ربّه اربعین لیله. به او وعده دیدار و ملاقات خصوصی دادیم؛ آمد به دیدار ما. اول ۳۰ شب بود، بعد ۱۰ شب اضافه کردیم، راهش باز بود؛ جمعاً شد ۴۰ شب». 

باید توجه داشت که به قول فرمایش حضرت آیت‌الله جوادی آملی، انسان در طول سال هر زمانی که بخواهد می‌تواند چله بگیرد، اما بهار چله، این ۴۰ شب است؛ یعنی از اول ذی‌القعده تا دهم ذی‌حجه. انجام چله هم آداب خاصی دارد، لازم است انسان مراقبت‌هایی را داشته باشد، به‌طور مثال مواظب دهانش باشد که غذای بد وارد دهانش نشود، مواظب زبانش باشد که حرف بد نزند، مواظب گوشش باشد که حرف بد نشنود و مواظب چشمش باشد که نگاه بد نکند؛ آن وقت سایر کارها خوب است.