نخستین پروژه توسعه یک میدان نفتی با سرمایه و توان تخصصی ایرانی

در سال 1396، با مطالعات انجام شده از سوی وزارت نفت، ارتباط ساختاری مخازن دو میدان جفیر و سپهر و لزوم توسعه یکپارچه آنها به منظور حداکثر کردن ثروت ملی به اثبات رسید و در روز 27 اسفند 1396، توسعه و بهره برداری از میدان یکپارچه سپهر و جفیر در قالب قراردادهای IPC توسط وزارت نفت به گروه انرژی پاسارگاد واگذار شد. این برای نخستین بار بود که یک شرکت اکتشاف و تولید ایرانی به عنوان پیمانکار اصلی در قراردادهای جدید نفتی موسوم به IPC ایفای نقش کرد و نخستین پروژه توسعه یک میدان نفتی با سرمایه و توان تخصصی یک شرکت ایرانی است.

این قرارداد برای یک دوره 20 ساله امضا شد و هدف از آن دستیابی به تولید روزانه حداکثر 110 هزار بشکه نفت و تولید تجمعی حدود 512 میلیون بشکه در 20 سال است. مهم‌ترین بخش‌های شرح کار این قرارداد شامل مطالعه و تهیه سناریوی توسعه بهینه میدان، تعمیر چاه‌های موجود، نصب پمپ‌های درون‌چاهی، حفاری چاه‌های عمودی و افقی در لایه‌های مخزنی فهلیان و ایلام (در مجموع 126 چاه) و چهار چاه پساب، انجام عملیات شکافت، تزریق آب و گاز به منظور بهبود ضریب بازیافت این میدان‌ها و ساخت خطوط جمع‌آوری و انتقال نفت و خطوط انتقال برق اعلام شده بود.

پس از انعقاد قرارداد، شرکت اکتشاف، توسعه و تولید پاسارگاد که از طرف شرکت گسترش انرژی پاسارگاد (به عنوان سرمایه گذار و شرکت دارای صلاحیت E&P) در سال 1394 تاسیس شده بود، توسعه میدان را آغاز کرد. میزان سرمایه گذاری در این طرح ملی معادل 2.8 میلیارد دلار است که به طور کامل توسط بخش خصوصی تامین می‌شود.

آغاز تولید بیش از پنجاه هزار بشکه نفت در روز

سرانجام روز هجدهم اسفندماه 1402 با دستور رییس جمهور و با حضور وزیر نفت بهره برداری رسمی از میدان نفتی سپهر و جفیر با ظرفیت تولید بیش از پنجاه هزار بشکه در روز آغاز شد. این میزان تولید نفت، با پشتوانه تولیدات داخلی و تجهیزات بومی محقق شد. بومی‌سازی تجهیزات تکمیل چاه با فشار 10 هزار پام برای نخستین بار فعالیت هفت دکل همزمان و دستیابی به نرخ حفاری 6 هزار و 100 متر در ماه حفاری بیش از 55 هزار متر تا کنون و نصب، اجرا و تکمیل 51 کیلومتر خط لوله جریانی نفت و احداث بیش از 32 کیلومتر جاده دسترسی و معابر توسط متخصصان وزارت نفت و بخش خصوصی ایرانی محقق شد.

تعداد چاه‌ها تا انتهای طرح 135 حلقه چاه خواهد بود که روزانه 110 هزار بشکه نفت در پایان اجرای قرارداد از میدان‌های سپهر و جفیر تولید می‌شود. بر اساس این قرارداد، تولید فاز نخست 36 هزار بشکه در روز با حفر 12 حلقه چاه خواهد بود که تاکنون کار حفاری 11 حلقه چاه به انجام رسیده و حفاری چاه دوازدهم نیز در گام پایانی خود قرار دارد؛ چاه‌هایی که در لایه فهلیان و در عمق بیش از 4600 متر و با فشار بالای 10 هزار پی‌اس‌آی به مخزن نفتی رسیده‌اند. با توجه به فشار بالای این مخزن نفتی، استفاده از تجهیزات سرچاهی معمول امکان‌پذیر نبود و از همین رو در جریان توسعه میدان‌های سپهر و جفیر بومی‌سازی تجهیزات تکمیل چاه با فشار 10 هزار پی‌اس‌آی برای نخستین بار در کشور به انجام رسید.

در مجموع در این میدان‌ها بیش از 60 هزار متر حفاری تاکنون انجام شده و با فعالیت هفت دکل حفاری همزمان، رکورد حفاری 6100 متر در ماه به ثبت رسیده است. همچنین کاهش مدت زمان حفاری از 330 روز به 90 روز در عمیق‌ترین چاه، نصب، اجرا و تکمیل 51 کیلومتر خط لوله جریانی نفت و احداث بیش از 32 کیلومتر جاده دسترسی و معابر از دیگر اقدام‌هایی است که در توسعه میدان‌های سپهر و جفیر به انجام رسیده است. با این اقدام‌ها و با سرمایه‌گذاری 330 میلیون دلاری بخش خصوصی در این میدان‌ها تا این جای کار، فتح یکی از عمیق‌ترین و پرچالش‌ترین لایه‌های نفتی ایران با اتکا بر مدیریت، دانش و سرمایه ایرانی محقق شد.

بیشترین حجم استفاده از ساخت داخل در قراردادهای بالادستی

از جمله ویژگی‌های مهم طرح توسعه میدان سپهر-جفیر که می‌توان از آن نام برد، این است که این طرح نخستین قرارداد سرمایه گذاری و توسعه میدان با شرکت کاملا ایرانی بوده و بیشترین حجم سرمایه گذاری محقق شده در قراردادهای بالادستی بخش خصوصی رامحقق کرده است، همچنین این طرح بیشترین حجم استفاده از ساخت داخل در قراردادهای جدید بالادستی و بیشترین تعداد دکل همزمان و سرعت توسعه در قراردادهای جدید بالادستی، نخستین ساخت داخل تجهیزات تکمیل 10 هزار PSI و رانش موفق آنها و بیشترین تولید نفت در قراردادهای جدید بالادستی را رقم زده است.

نکته مهم در این میان آن است که میزان تولید نفت از چاه‌ها میدان‌های سپهر و جفیر با تولیدی‌ شدن چاه‌ها افزایش یافته است که می‌تواند در ادامه باعث افزایش پیش‌بینی نفت قابل استحصال از این میدان‌ها باشد. در واقع می‌توان از میدان نفتی سپهر و جفیر به عنوان بلوغ توسعه ایرانی در جوانترین میدان‌ نفتی یاد کرد چراکه این میدان کاملا ایرانی بوده و منشا ظهور توانمندی مهندسان ایرانی است که در دولت سیزدهم متولد شده است.