شکی نیست که رشد اقتصاد اسرائیل در حالت سقوط آزاد است و جنگ این رژیم علیه نوار غزه مانند همه جنگ‌ها، از نظر اقتصادی بسیار پرهزینه است، اما اقتصاد اسرائیل چگونه در این مدت تاب آورده است؟

وبگاه فرانسوی Orian 21 با اتکا به ارزیابی کالین پاورز، اقتصاددان سیاسی سعی در پاسخ به آن داشته است.پاورز توضیح می‌دهد، اقتصاد اسرائیل 21 درصد کاهش تولید ناخالص داخلی را در سه ماهه آخر سال 2023 ثبت کرده که دو برابر انتظار بانک مرکزی پس از عملیات 7 اکتبر طوفان الاقصی است به خصوص که کاهش رتبه اعتباری اسرائیل و پنج بانک تجاری این رژیم از سوی موسسه اعتباری آمریکایی مودیز را به همراه داشت.

کالین پاورز، یکی از اعضای برنامه خاورمیانه و شمال آفریقا در بنیاد تحقیقات نوریا است که می‌گوید، جنگ غزه بر صنعت فناوری اسرائیل تأثیر گذاشته است؛‌ در حالی که این صنعت از هر هفت اسرائیلی یک نفر را استخدام و حدود نیمی از صادرات اسرائیل را تولید می‌کند، یعنی یک پنجم تولید ناخالص داخلی و بیش از یک چهارم درآمد مالیات بر درآمد اسرائیل را تأمین می‌کند و البته که سوددهی آن تنها از طریق دسترسی به سرمایه خارجی قابل حفظ است.

*تداوم روند کاهش سرمایه‌گذاری در فناوری اسرائیل

از پایان سال 2022، سرمایه‌گذاری در فناوری‌های پیشرفته اسرائیل به کاهش خود ادامه داده و تا پایان سال 2023 در مقایسه با اعداد پایین سال قبل از آن، 20 درصد کم‌تر شده است و اولین داده‌ها برای سال 2024 نیز نشان می‌دهد که به پایین‌ترین سطح خود در 9 سال گذشته رسیده است. از آنجایی که مدل رشد اسرائیل به بخش فناوری مرتبط است، چنین نتایجی مشکلات بزرگی را ایجاد می‌کند، به‌ویژه با شکست برنامه‌های نتانیاهو برای هدایت اقتصاد به سمت تولید مواد خام به جای این بخش فناوری که او در مورد وفاداری سیاسی آن تردید دارد، به‌ویژه پس از آن که شرکت‌های اماراتی ADNOC و بریتیش پترولیوم به‌دلیل ترس از موشک‌های حوثی‌ها و پیامدهای سیاسی، بحث در مورد دستیابی به نیمی از محصول گاز طبیعی در اسرائیل را متوقف کردند.

به گفته وزارت دارایی رژیم صهیونیستی عملیات شمشیر آهنین، نامی که این رژیم برای جنگ علیه غزه گذاشته برای اقتصاد اسرائیل روزانه 269 میلیون دلار هزینه دارد. علاوه بر این، یک مطالعه انجام شده توسط شرکت مشاوره آمریکایی RAND نشان داد که خسارات اقتصادی اسرائیل در صورت یک لشکرکشی محدود، اما طولانی مدت علیه فلسطینیان، به همین ترتیب، طی 10 سال به 400 میلیارد دلار خواهد رسید.

*اتکا به بازارهای مالی و ذخایر ارزی

به عقیده نویسنده علیرغم فشارهای مالی بر اسرائیل، دلیل موجهی وجود ندارد که معتقد باشیم فشارهای اقتصادی در کوتاه‌مدت و میان‌مدت بر آن، توقف جنگ غزه را تسریع خواهد کرد و این به‌دلیل بزرگی بازارهای مالی اسرائیل و ذخایر ارز خارجی از یک سو و از سوی دیگر به روابط خارجی و اقتصاد اسرائیل از سوی دیگر است.

وی افزود: عمق بازارهای سرمایه اسرائیل به ائتلاف حاکم بر این رژیم اجازه می‌دهد تا بخش بزرگی از پروژه‌های نظامی خود را در داخل تامین مالی کند و امسال حدود 70 درصد از 60 میلیارد دلار اوراق قرضه دولت را در بازارهای محلی به فروش خواهد رساند که نرخ بهره را پایین نگه می‌دارد و وزارت دارایی اسرائیل را قادر می‌سازد در مجموع 16.7 میلیارد یورو وام بدون متحمل شدن هزینه‌های بازپرداخت بالا بگیرد.

کالین پاورز معتقد است که تل‌آویو می‌تواند به بدهی متوسل شود بدون اینکه متحمل رنج مالی زیادی شود که به رهبران آن، استقلال زیادی برای تداوم جنگ می‌دهد، به خصوص که انباشت ذخایر ارز خارجی در دو دهه گذشته اثر محافظتی مشابهی داشته است.

ارزش ذخایر بانک مرکزی اسرائیل در ابتدای سال 2024 بالای 200 میلیارد دلار بوده که به پایین نگه داشتن تورم کمک کرده است. پاورز افزود با این حال، خشونت نسل‌کشی ارتش اسرائیل در نوار غزه به مقادیر مهماتی بسیار بیشتر از آنچه تولیدکنندگان داخلی می‌توانند در حال حاضر تولید کنند، نیاز دارد و اگر ارسال دائمی گلوله‌های توپخانه، موشک، کلاهک‌های جنگی و غیره از سوی ایالات متحده و آلمان، نباشد حملات فعلی علیه غزه و جنوب لبنان به سرعت به پایان خواهد رسید.

به عقیده وی،‌ همانطور که بدون ابر ارائه شده توسط گوگل و مایکروسافت و داده‌های واتس اپ از شرکت متا، طرح اسرائیل برای ترورهای جمعی علیه فلسطینیان که توسط هوش مصنوعی هدایت می‌شود، به سرعت از بین می‌رفت.

*حمایت‌های مالی و تسلیحاتی آمریکا و اروپا

به گفته نویسنده دومین عامل و شاید مهم‌ترین عامل در تبیین تاب‌آوری اقتصاد اسرائیل در میان‌مدت، استحکام روابط خارجی آن است، زیرا تل‌آویو از انواع حمایت‌ها، از جریان‌های مالی گرفته تا تجارت و حمایت لجستیکی برخوردار است علاوه بر اینکه نباید از ارتش نیروهای کارگر ذخیره این رژیم غافل شویم برای مثال هند وعده داده که 50 تا 100 هزار کارگر را جایگزین کارگران فلسطینی کرانه باختری خواهد کرد و به اسرائیل خواهد فرستاد که همین برای ادامه نسل‌کشی در غزه کافی است.

علاوه بر این، مجموعه گسترده‌ای از طرف‌های تأثیرگذار دولتی و خصوصی در آمریکا وجود دارند که در حال حاضر از کابینه، ارتش و اقتصاد اسرائیل حمایت مالی می‌کنند، زیرا کمک مالی سالانه‌ای که توسط برنامه تأمین مالی نظامی خارجی ایالات متحده ارائه می‌شود سالانه 3.3 میلیارد دلار یا حدود 15 درصد از هزینه‌های دفاعی اسرائیل را پوشش می‌دهد افزون بر اینکه خط اعتباری رایگان دولت ایالات متحده به اسرائیل در سال 2024 به میزان قابل توجهی افزایش خواهد یافت.

مشارکت‌های خصوصی آمریکا در تامین مالی جنگ غزه علی‌رغم نسل‌کشی مداوم اسرائیل، به همین جا ختم نمی‌شود، زیرا شرکت انویدیا، رهبر جهانی در تولید تراشه‌ها و هوش مصنوعی، مبالغ هنگفتی را برای خرید شرکت‌های اسرائیلی با وجود کاهش سرمایه‌گذاری‌ها در حوزه فناوری اسرائیل سرمایه‌گذاری کرد و اینتل نیز با ساخت یک کارخانه نیمه هادی جدید در اسرائیل موافقت کرده است.

همانطور که با مشارکت دویچه بانک و BNP Paribas در انتشار اوراق قرضه یورو نشان می‌دهد، اروپا نقش مهمی ایفا می‌کند، زیرا بانک سرمایه‌گذاری اروپا، متعلق به کشورهای عضو، قصد خود را برای تزریق 900 میلیون دلار به اقتصاد اسرائیل حفظ کرده است.

برنامه سرمایه‌گذاری تحقیقات و نوآوری Horizon Europe نیز اجازه داده است که نزدیک به 100 کمک هزینه به شرکت‌ها و مؤسسات اسرائیلی اعطا شود و هیئت سرمایه‌گذاری غیرانتفاعی اروپا اخیراً سرمایه‌گذاری‌های خود را در استارتاپ‌های اسرائیلی افزایش داده است.

علاوه بر این، جریان مداوم صادرات اسرائیل به بازار اروپا نقش مهمی در دستیابی به مازاد تجاری 5.1 درصدی برای اسرائیل در سه ماهه آخر سال 2023 ایفا کرد و اولین داده‌های منتشرشده برای سال 2024 نشان می‌دهد که اروپا به واردات محصولات اسرائیلی ادامه می‌دهد.

*اعزام کارگر از هند به اسرائیل

حفظ روابط خارجی پنهان و آشکار تل‌آویو با اقتصادهای غیرغربی، توانایی اقتصاد جنگی آن را برای دوام آوردن در برابر تبعات جنگ، تقویت کرده است، علیرغم اینکه این روابط به‌دلیل مداخلات حوثی‌ها که شرکت‌های کشتیرانی را مجبور به تعلیق تجارت مستقیم کرده کاهش یافته است.

در این راستا، داده‌های گزارش شده توسط بانک مرکزی اسرائیل نشان می‌دهد که واردات از چین همچنان زیاد است و در سه ماهه نخست سال 2024 به 10 میلیارد دلار نزدیک می‌شود و این یکی از عناصر حیاتی اقتصاد اسرائیل است. اگرچه سرمایه‌گذاری چینی‌ها در اسرائیل در نتیجه فشارهای ایالات متحده بر تل‌آویو کم‌تر شده است.

سهم هند نیز که مقادیر زیادی تسلیحات اسرائیلی وارد می‌کند و نیروی کار ارزان برای پر کردن مشاغل خالی فلسطینیان صادر می‌کند، بسیار مهم است و کالاهای آن که کماکان از طریق خلیج‌فارس و اردن به اسرائیل منتقل می‌شود، قفسه‌های فروشگاه‌های اسرائیل را پر کرده است.

این محقق با اشاره به اهمیت روابط مبهم ترکیه – طبق توصیف نویسنده- با اسرائیل گفت که بعید است که این روابط منجر به تأثیرگذاری فوری بر اقتصاد اسرائیل شود، اگرچه وزارت بازرگانی آنکارا ممنوعیت تدریجی تجارت با اسرائیل را اعمال کرده اما مهلت ارائه‌شده به شرکت‌های اسرائیلی اجازه داده تا سفارشات فعلی را از طریق... کشورهای ثالث برآورده کنند.

*لزوم قطع حمایت خارجی از اقتصاد اسرائیل

به باور نویسنده در درازمدت، عناصر متعددی وجود دارد که می‌تواند علیه این اقتصاد جنگی اسرائیل کار کند، ازجمله تمایل به خروج سرمایه گذاری‌های ذکر شده در بالا، که می‌تواند مداخلات کابینه اسرائیل ازجمله افزایش مالیات برای تکمیل ذخایر را ناکام گذارد افزون بر اینکه ادامه نسل کشی اسرائیل در نوار غزه تنش‌های اجتماعی در اسرائیل را در ماه‌ها و سال‌های آینده تشدید خواهد کرد.

پاور گفت: با وجود تمام افسانه‌هایی که پیرامون «ملت استارت‌آپ» در اسرائیل وجود دارد، معلوم شده که دستاوردهای رشد و بهره‌وری به‌دست‌آمده در این حوزه طی دو دهه گذشته در واقع نسبتاً ناچیز بوده و پیامدهای فرار مغزها را به همراه داشته است.

در پایان آمده است: هرکسی که امیدوار است به این نسل‌کشی پایان داده شود تنها می‌تواند از انزوای اقتصاد اسرائیل در همه زمینه‌ها به‌عنوان تنها راه رسیدن به این هدف حمایت کند تا زمانی که روابط قوی خارجی اسرائیل تضعیف یا قطع نشود، موتورهای خشونت اسرائیل بدون تأخیر به کار خود ادامه خواهند داد و تنها با ایجاد اختلال در محافل مالی و تجاری موجود در اسرائیل می‌توان از تداوم نسل‌کشی علیه فلسطینیان جلوگیری کرد.