دولت‌ها برای انجام وظایف‌شان به منابع درآمدی مختلف دسترسی دارند. مالیات یکی از مهم‌ترین منابع پایدار درآمد دولت‌ها محسوب می‌شود. کشورهای پیشرفته با استفاده از درآمدهای مالیاتی به پیشبرد امور جاری کشور و انجام پروژه‌های توسعه‌ای و عمرانی روی می‌آورند. در این کشورها، ارائه خدمات به مردم در گروی تحقق درآمدهای مالیاتی است.

در کشور ما که به درآمدهای نفتی دسترسی داریم، مالیات به‌عنوان یک منبع درآمد پایدار و مطمئن آن طور که شایسته بوده، مورد توجه قرار نگرفته است. در دولت سیزدهم اقدامات اساسی در راستای مقابله با فرار مالیاتی و اصلاح نظام مالیاتی کشور صورت گرفت. بر اثر این اقدامات درصد قابل توجهی از درآمدهای مالیاتی دولت محقق شد.

همان طور که دریافت مالیات حقه از همگان حق دولت است، مردم نیز حق دارند بدانند که درآمدهای مالیاتی کجا هزینه می‌شوند. در همین راستا باید بگوییم که چهار درصد از درآمدهای مالیاتی به شهرداری‌ها برای افزایش ارائه خدمات به مردم تعلق گرفت. سهم یک درصدی نیز برای بخش بهداشت و درمان در نظر گرفته شد.

وابستگی بودجه کشور به درآمدهای نفتی به‌زعم بسیاری از کارشناسان یک اشتباه راهبردی است. زیرا هزینه کردن درآمد ناشی از فروش دارایی‌های کشور برای امور جاری منفعتی برایمان ندارد.

دولت حسن روحانی به علت ناکامی در فروش نفت و عدم تمایل به دریافت مالیات از فراریان مالیاتی و دانه‌درشت‌ها برای جبران کسری بودجه خود دو اقدام تورم‌زا انجام داد. در سال 1398 دولت روحانی اقدام به افزایش ناگهانی قیمت بنزین کرد که سبب ناآرامی‌ اجتماعی در کشور شد و تبعات تورمی هم داشت. اما این حربه هم تکافوی کسری بودجه دولت روحانی را نکرد و تا پایان آن دولت شاهد چاپ پول تورم‌زا بودیم به طوری که فقط در چهار ماه نخست سال 1400 بیش از 50 هزار میلیارد تومان از منابع بانک مرکزی استقراض شد که تبعات تورمی سنگینی بر اقتصاد ایران گذاشت.

اما دولت شهید رئیسی به جای این اقدامات خسارت‌بار و تورم‌زا، دریافت مالیات از دانه‌درشت‌ها را پیگیری کرد و بخش زیادی از منابع خود را از این محل حاصل کرد بدون آن که به بخش تولید و عموم مردم فشاری وارد شود.

*مالیات‌ستانی واقعی و به حق در دولت سیزدهم

در این باره نماینده دوره دوازدهم مجلس شورای اسلامی با اشاره به این موضوع که در دولت سیزدهم اقدامات مهمی در راستای اصلاح نظام مالیاتی کشور صورت گرفت، تصریح کرد: در دولت شهید رئیسی اقدامات بسیاری انجام شد تا دریافت مالیات هدفمند شود و مالیات‌ستانی حقه از همگان در دستور کار قرار بگیرد. اقداماتی صورت گرفت تا درآمد کشور از محل مالیات افزایش یابد و متناسب با درآمد افراد مالیات‌ستانی صورت بگیرد.

سید سلمان ذاکر، نماینده دوره دوازدهم مجلس شورای اسلامی در ادامه با اشاره به اهمیت اصلاحات مالیاتی انجام شده در دولت سیزدهم گفت: دریافت مالیات حقه از همگان به نحوی که هر کسی متناسب با درآمدش مالیات بپردازید و درآمدهای مالیاتی دولت محقق شود، کمک می‌کند که ثبات اقتصادی در کشور به وجود بیاوریم. رصد کردن فرار مالیاتی و مقابله با آن راهکاری برای افزایش درآمدهای مالیاتی دولت و دسترسی به منابع پایدار درآمدی برای دولت است. به این ترتیب، زمینه برای افزایش ارائه خدمات به مردم فراهم می‌شود. این روندها به نفع کشور است و منافع مردم و دولت را تأمین می‌کند و دولت سیزدهم در این مسیر گام برداشت و با دریافت مالیات از دانه‌درشت‌ها و مصرف آن در توسعه کشور، اصلاح بزرگی در نظام مالیاتی رقم زد.

وی ادامه داد: دولت سیزدهم در زمینه مقابله با فرار مالیاتی و شناسایی مودیان جدید و اخذ مالیات از دانه‌درشت‌ها موفق عمل کرد. طی سه سال گذشته، موفق به تحقق 60 درصد از ظرفیت مالیاتی کشور شدیم اما هنوز 40 درصد دیگر از ظرفیت مالیاتی کشور باقی مانده است که باید در راستای تأمین آن گام برداریم و به طور کامل بودجه دولت را با مالیات جواب دهیم. مهم‌ترین مزیت اقدامات مالیاتی و اصلاحات در نظام مالیاتی کشور مسئله مربوط به تخصیص مشخص مالیات پرداختی مردم برای ارائه خدمات و همچنین توسعه کشور و تکمیل پروژه‌های نیمه‌تمام عمرانی است که به‌وقوع پیوسته است و امروز شاهد این هستیم که مالیات مردم برای خدمت به مردم خرج می‌شود.

عضو مجلس شورای اسلامی در پایان خاطرنشان کرد: نیاز است روندهایی که در دولت سیزدهم شروع شد ادامه یابد تا بتوانیم در نهایت به مالیات‌ستانی هوشمند و منطبق با اطلاعات دسترسی پیدا کنیم و از مزیت‌های این امر بهره‌مند شویم. باید مسیر تخصیص مالیات مردم برای مردم در دولت بعدی نیز ادامه یابد به مانند دولت سیزدهم به سمع و نظر مردم برسد.

درآمدهای مالیاتی صرف هزینه‌های عمرانی و خدماتی

ذاکر ادامه داد: بخشی از درآمدهای مالیاتی در حوزه بهداشت و درمان به کار افتاد و دولت توانست به پشتوانه این درآمدها به افتتاح چندین بیمارستان تخصصی کودکان در تهران، همدان و شهرهای دیگر مبادرت کند، بهره‌برداری از 17 هزار تخت بیمارستانی محقق شد و تکمیل پروژه‌های نیمه‌تمام بیمارستانی را شاهد بودیم.

وی خاطرنشان کرد: هدفمند کردن مصارف مالیات موضوع بسیار حیاتی است. باید مشخص شود که درآمدهای مالیاتی در کجا هزینه می‌شود. در برنامه هفتم توسعه نیز این موضوع را مدنظر قرار داریم. به نحوی که حتی مؤدیان می‌توانند مشخص کنند مالیاتی که می‌پردازند در کجا هزینه شود.

عضو مجلس شورای اسلامی گفت: ساخت مدرسه، پل و جاده می‌تواند از بخش‌هایی باشد که مالیات در آن‌ها هزینه می‌شود. به کار انداختن مالیات در این حوزه‌ها به معنای افزایش سطح ارائه خدمات به مردم است. به این ترتیب، کارکرد مالیات که بازتوزیع ثروت در کشور و افزایش عدالت اجتماعی است، محقق می‌شود.

ذاکر ادامه داد: یکی از اولویت‌های مصارف مالیات، حوزه سلامت بود. یک درصد از مالیات بر ارزش افزوده به این حوزه تعلق گرفت. به این ترتیب، زمینه برای پرداخت بیمه بیکاری، حمایت از بیماران خاص، اعطای یارانه دارو و... فراهم شد. تمام این روندها به نفع مردم و به‌ویژه اقشار ضعیف و متوسط است.

وی در پایان خاطرنشان کرد: به‌درستی در دولت سیزدهم گام‌های اولیه در زمینه اصلاح نظام مالیاتی کشور برداشته است. بخش زیادی از ظرفیت مالیاتی کشور محقق شد و نیاز است برای تحقق بقیه این ظرفیت تلاش کنیم.