بر اساس اعتقاد اقتصاددانان‌، مالیات و عوارض به‌عنوان پاک‌ترین و پایدارترین منبع درآمد برای دولت‌ها به شمار می‌رود؛ مالیات علاوه بر مأموریت تأمین درآمد پایدار برای دولت،‌ به‌عنوان ابزار مهم سیاست‌های مالی دولت به‌شمار می‌رود و وظیفه توزیع عادلانه درآمد را نیز بر عهده دارد.
در این زمینه مسئله عدالت مالیاتی و دیدن خدمات دولت که در نتیجه خرج‌کردن مالیات ارائه می‌شود‌، نقش مهمی در افزایش میل و رغبت مردم به پرداخت مالیات دارد.
بر اساس قانون بودجه 1403 در تبصره 15 میزان درآمد مشمول معافیت مالیاتی در سال جاری سالانه 144 میلیون (ماهانه 12 میلیون) تومان است و درآمد مازاد بر آن قبل از اینکه در حساب کارگر یا کارمند قرار گیرد،‌ مالیاتش کسر می‌شود؛ رقمی که بسیاری از اصنافی که مالیات نمی‌دهند در کمتر از یک ماه به آن دست می‌یابند.
عدالت مالیاتی بین اصناف و قشر حقوق‌بگیر باید رعایت شودعدالت مالیاتی حکم می‌کند که همان‌گونه که دولت از قشر کارمند و کارگر و صاحبان کارگاه و کارخانه تولیدی مالیات می‌گیرد،‌ از افراد دارای درآمد که کسب و کار شفاف و رسمی ندارند و به اصطلاح فرار مالیاتی دارند،‌ نیز مالیات بستاند.
مالیات مقطوع 87 درصد اصناف و مشاغل کمتر از مالیات کارمندان‌اما بر اساس آمار سازمان امور مالیاتی کشور،‌ مالیات مقطوع 87 درصد اصناف و مشاغل کمتر از مالیات کارمندان است، در حالی که درآمد اصناف بسیار بیشتر است.مالیات مقطوع تبصره ماده 100 قانون مالیات‌های مستقیم در سال جاری زیر 20 میلیون تومان تعیین شده است.
*54 درصد اصناف سال گذشته معاف از مالیات بودند، کارگر 30 میلیون می‌پردازد
همچنین 54 درصد اصناف به تعداد 5.2 میلیون نفر، سال گذشته کلا معاف از مالیات بوده‌اند و عملا مالیات صفر داده‌اند، اما یک کارمند معمولی یا یک کارگر سالانه حدود 30 میلیون تومان می‌پردازد.
بر اساس قانون بودجه 1403، منابع و مصارف بودجه عمومی دولت از لحاظ درآمدها و واگذاری دارایی‌های سرمایه‌ای و مالی، بالغ دو میلیون و 837 هزار میلیارد تومان معادل سرانه برای 85 میلیون ایرانی 33.3 میلیون تومان در سال (2.7 میلیون تومان در ماه) است.
به عبارت دیگر دولت برای اداره خود (پرداخت حقوق کارمندان،‌ هزینه جاری و هزینه بودجه عمرانی) از هر کارگر و کارمند ایرانی سالانه 33.3 میلیون تومان (مالیات،‌ عوارض و درآمد فروش نفت) می‌گیرد تا خود را اداره کند،‌ آیا این حکمرانی خوب است یا گران اداره می‌شود؟ فرار مالیاتی چرا بین اصناف زیاد است؟
به گفته کارشناسان افرادی دارای درآمد کلان از کسب و کار غیر رسمی و غیر شفاف (مانند دلالی ملک،‌ مسکن،‌ سکه،‌ ارز،‌ اینفلوئنسری فضای مجازی و حتی قاچاق) درآمدهای کلان و گردش مالی بالایی دارند،‌ اما چون مالیات بر مجموع درآمد و مالیات بر عایدی سرمایه اجرا نمی‌شود،‌ فرار مالیاتی زیاد است.
برای بر قراری عدالت مالیاتی،‌ باید مالیات از فراریان مالیاتی گرفته شود. مالیات مقطوع تبصره ماده 100 قانون مالیات‌های مستقیم در سال جاری زیر 20 میلیون تومان تعیین شده است.تابستان هر سال فصل مالیات ستانی به‌شمار می‌رود، چون مجامع عمومی برای تصویب صورت‌های مالی عملکرد سال مالی گذشته مربوط به شرکت‌های بورسی و غیر بورسی تا آخر تیرماه برگزار و میزان سود و زیان هر شرکت مشخص می‌شود،‌ بنابراین طبق قانون باید مالیات تعلق گرفته را هم بپردازند.
به گفته رئیس سازمان امور مالیاتی، ‌تبصره ماده 100 قانون مالیات‌های مستقیم،‌ مقرر کرده اصناف و صاحبان مشاغل اگر شرایط تبصره 100 را بپذیرند، مالیات مقطوع آن‌ها مشخص می‌شود و اگر این شرایط را نپذیرند، در فرآیند رسیدگی قرار می‌گیرند.
محمدهادی سبحانیان گفت: بر اساس سازوکار تبصره 100 قانون مالیات مستقیم، 50.6 از اصناف به تعداد چهار میلیون و 124 هزار پرونده مالیاتی برای عملکرد سال 1402 خود مشمول مالیات صفر درصد (معاف از مالیات) شده‌اند. همچنین مالیات عملکرد سال قبل برای 87 درصد از دارندگان مشاغل و اصناف به استعداد پنج میلیون و 288 هزار و 964 پرونده کمتر از 20 میلیون تومان تعیین شده که این رقم در حدود مالیات حقوق یک کارمند معمولی است. 15.7 درصد از اصناف به استعداد یک میلیون و 513 هزار و 235 پرونده مالیاتی تا پنج میلیون تومان برای عملکرد یک سال می‌پردازند.
8.1 درصد اصناف به استعداد 783 هزار و 110 پرونده بین 5 تا 10 میلیون تومان مالیات می‌پردازند. 5.1 درصد اصناف به تعداد 491 هزار پرونده مالیاتی به میزان 10 تا 15 میلیون تومان مالیات می‌پردازند،‌ 3.3 درصد اصناف و مشاغل به استعداد 316 هزار و 826 پرونده به میزان 15 تا 20 میلیون تومان مالیاتبرای یکسال می‌پردازند.
2.3 درصد اصناف و مشاغل به تعداد 226 هزار پرونده مالیات بین 20 تا 25 میلیون تومان مالیات می‌پردازند. 1.5 درصد اصناف و مشاغل به تعداد 147 هزار و 861 پرونده به مبلغ 25 تا 30 میلیون تومان مالیات می‌پردازند. 3.3 درصد اصناف به استعداد 321 هزار پرونده بین 30 تا 50 میلیون تومان در سال مالیات می‌دهند و فقط 5.9 درصد اصناف و مشاغل به تعداد 561 هزار و 994 پرونده به میزان بیش از 50 میلیون تومان در سال مالیات می‌پردازند.
بر اساس قانون بودجه 1403 تبصره 15 بند ث - در سال،١٤٠٣ سقف معافیت مالیاتی و نرخ مالیات بر مجموع درآمد حقوق کارکنان دولتی و غیردولتی که تحت عناوینی از قبیل حقوق و مزایا، مقرری یا مزد، حق شغل، حق شاغل، فوق‌العاده‌ها، اضافه‌کار، حق‌الزحمه، حق مشاوره، حق حضور در جلسات، پاداش، حق‌التدریس، حق‌التحقیق، حق پژوهش و کارانه اعم از مستمر یا غیرمستمر که به‌صورت نقدی و غیرنقدی، از یک یا چند منبع، در بخش دولتی و یا غیر دولتی تحصیلمی‌کنند، چه از کارفرمای اصلی و یا غیر اصلی (موضوع تبصره ( ١) ماده ( ٨) قانون مالیات‌های مستقیم) باشد، به شرح زیر است:
جزئیات مالیات‌ستانی از کارگران و کارمندان
١-سقف معافیت مالیاتی سالانه موضوع ماده (84) «قانون اصلاح قانون مالیات‌های مستقیم» مصوب /٤/٣١ ١٣٩٤ با اصلاحات و الحاقات بعدی در سال 140٣ مبلغ یک میلیارد و چهارصد و چهل میلیون (١،٤٤٠،٠٠٠،٠٠٠) ریال تعیین می‌شود.
٢ - نرخ مالیات بر مجموع درآمد اشخاص حقیقی به شرح زیر است:
-١-٢ نسبت به مازاد یک میلیارد و 440 میلیون (١،٤٤٠،٠٠٠،٠٠٠) ریال تا یک میلیارد و 980 میلیون (١،٩٨٠،٠٠٠،٠٠٠) ریال، 10 درصد (درصد10)
-٢-٢ نسبت به مازاد یک میلیارد و 980 میلیون (١،٩٨٠،٠٠٠،٠٠٠) ریال تا سه میلیارد و دویست و چهل میلیون (٣،٢٤٠،٠٠٠،٠٠٠) ریال، 15درصد (درصد15)
-٣-٢ نسبت به مازاد سه میلیارد و 240 میلیون (٣،٢٤٠،٠٠٠،٠٠٠) ریال تا چهار میلیارد و 800 میلیون(٤،٨٠٠،٠٠٠،٠٠٠) ریال، 20 درصد (٪٢٠)
-٢ ٤ - نسبت به مازاد چهار میلیارد و هشتصد میلیون ( ٤،٨٠٠،٠٠٠،٠٠٠) ریال به بالا، سی درصد (٪٣٠)
همه افرادی که در قبال ارائه خدمت در دستگاه‌ها تحت هر عنوان ازجمله ساعتی، روزمزد، قراردادی، حق‌التدریس، حق‌التحقیق، حق‌الزحمه، حق نظارت، حق‌التألیف و پاداش شورای حل اختلاف دریافتی دارند، مشمول حکم این بند هستند. اعضای‌ هیئت علمی‌ها دانشگاه و مؤسسات پژوهشی و آموزشی و قضات دادگستری از شمول این حکم مستثنی و مشمول ماده (‌85)‌ مالیات‌های مستقیم هستند.

منبع: خبرگزاری فارس