غذادهی بی‌قاعده به حیوانات مشکلی است که طی یک دهه گذشته به یک بحران بزرگ محیط زیستی در حوزه حیات وحش بدل شده و بر این اساس توجه کارشناسان را به خود جلب کرده، بدان معنا که ازسوی عامه مردم غذارسانی به حیوانات که در خیابان پرسه می‌زنند و گاهی پوست بر استخوان دارند اقدامی دلسوزانه و از سر محبت تلقی می‌شود؛ اما کارشناسان معتقدند که این اقدام باعث افزایش بی‌رویه جمعیت این حیوانات و ایجاد مشکلات متعددی می‌شود.
تأسف‌بارتر اینکه انجام این کار با فرا رسیدن فصل سرما بیشتر و بیشتر می‌شود، به طوری که با وزیده شدن نخستین باد پاییزی افزایش غذارسانی‌های دستی به حیوانات با این استدلال که در فصل سرما تأمین غذا برای حیات وحش با دشواری همراه است رونق پیدا می‌کند، این در حالی است که به گفته برخی از کارشناسان این کار نه‌تنها به‌دلیل تغییر رفتار اکولوژیک و افزایش بی‌رویه جمعیت آن‌ها خطرناک است؛ بلکه غذارسانی‌های افراطی مشکلاتی را از جهت سلامت برای این‌گونه از حیوانات ایجاد می‌کند.
بر این اساس با توجه به اهمیت موضوع برآن شدیم تا درخصوص غذارسانی به حیات وحش گفت‌و‌گویی با دامپزشک و کارشناس حیات وحش ترتیب دهیم که در ادامه می‌خوانید:
دکتر فهیمه اسلامی با تأکید بر اینکه نخستین موضوع در برخورد با حیات وحش این است که بدانیم به‌طور کل چه حیواناتی را شامل می‌شود که در سیر زندگی خود چندین میلیون سال است در جفت‌گیری، تأمین غذا، انتخاب قلمرو و سکونتگاه و هر چیزی دیگری نیاز به کسی نداشته و توانسته‌اند از پس نیاز خود برآیند، گفت: در این تعریف حیات وحش این حیوانات هیچ نیازی به غذارسانی توسط انسان ندارد.
وی با ابراز اینکه متأسفانه طی چند دهه اخیر در حوزه فرهنگ‌سازی در جامعه در حوزه حفاظت از حیات وحش اتفاقات بدی رخ داده گفت: برای مثال عده‌ای عنوان می‌کنند باقی‌مانده سفره‌تان را در باغچه برای گنجشک‌ها بریزید، این امر طی سال‌های اخیر برای سایر گونه‌های حیات وحش نیز با عنوان غذارسانی مصداق پیدا کرده است.
این کارشناس حیات وحش با تأکید بر اینکه پیامد دوم این است که چرخه‌های زیستی حیوانات وحشی به‌هم می‌خورد، اظهار کرد: این گونه‌ها در فصل‌های مختلف از مواد غذایی متفاوتی استفاده می‌کنند همچنین حجم غذاها و نوع مواد غذایی که در طبیعت پیدا می‌کنند، با غذاهایی که انسان‌ها در اختیار آن‌ها می‌گذارند، کاملاً متفاوت است و همین باعث مشکلات متابولیسمی در آن‌ها می‌شود که در چرخه‌های زیستی آن‌ها مشکلاتی ایجاد و تعارض بین خودشان را زیاد کرده و رفتار طبیعی آن‌ها را تغییر و بروز بیماری‌های مختلف در آن‌ها را افزایش می‌دهد.
اسلامی با اشاره به این نکته که «ممنوعیت غذارسانی» درباره همه حیوانات حیات وحش غیرشهری و شهری صدق می‌کند خاطرنشان کرد: غذا دادن به پرنده‌ها نیز چرخه‌های زیستی طبیعی آن‌ها را به‌هم می‌زند چون دانه و یا برنجی که برای آن‌ها می‌پاشیم یا ته سفره‌ای که برایشان می‌ریزیم، علاوه بر اینکه مواد غذاییِ مورد نیاز بدن آن‌ها نیست، کربوهیدرات بالایی دارد و حتی در برخی موارد این ته‌مانده غذایی به‌دلیل داشتن کپک، عامل انتقال قارچ به بدن گونه‌های حیات وحش می‌شوند.
وی ادامه داد: علاوه بر این، غذارسانی دستی باعث می‌شود آن‌ها تجمع‌های غیرطبیعی داشته و در پی آن بین گونه‌های مختلف یا درون‌گونه‌ای تعارض و دعوا ایجاد شود و درنهایت بیماری‌های مختلف را به همدیگر انتقال داده و در عین حال به مشکلات متابولیک مختلف یکدیگر مبتلا شوند.
وی با اشاره به اینکه روباه جزو گونه‌های حیات وحش به‌شمار می‌رود و طی تکامل زیستی خود یاد گرفته باید برای تأمین غذا دست به شکار بزند اما امروز به‌وفور شاهد غذارسانی به آن هستیم که متأسفانه در این فرایند در حال تبدیل شدن به یک نوع حیوان در حیات وحش شهری است که از دست انسان غذا می‌گیرد.
این کارشناس حیات وحش با ابراز اینکه در فرایند غذارسانی روباهی که یاد گرفته از جوندگانی مثل جرد، جربیل و انواع موش‌های صحرایی تغذیه کند را از سیر طبیعی زیستی خارج می‌کنیم، خاطرنشان کرد: دخالت در اکوسیستم طبیعی در پی غذارسانی در گونه‌های مختلف حیات وحش آسیب‌های متفاوتی را به‌دنبال دارد.
* خلأ قانونی در خصوص غذارسانی به حیات وحش
اسلامی اظهار کرد: غذارسانی انسان‌ها به حیوانات یکی از عواملی است که باعث جذب حیات وحش به حریم شهرها می‌شود؛ بنابراین در بسیاری از کشورها دستورالعمل‌هایی مبنی بر ممنوعیت هرگونه غذارسانی به حیوانات وحشی تدوین و برای تخطی از آن جریمه، مشخص کرده‌اند تا افراد در شهر و روستا به حیوانات غذا ندهند چراکه باعث تغییر در عادت رفتاری گونه‌های جانوری شده و از آن پس برای تأمین منابع غذایی وارد حریم شهر و روستا می‌شوند تا با غذارسانی انسان‌ها تغذیه شوند.
وی ادامه داد: متأسفانه در ایران دستورالعمل‌ها و اعلامیه‌های رسمی در راستای ممنوعیت غذارسانی به حیات وحش در کشور نداریم تا بتوان با ایجاد محدودیت‌ها و ممنوعیت‌های قانونی از ورود حیات وحش به حریم شهرها پیشگیری و جلوگیری کرد.
این کارشناس حیات وحش با اشاره به موضوع فرهنگ‌سازی در زمینه غذادهی دستی به حیات‌وحش گفت: امروز اگر منِ دامپزشک مخالف غذارسانی باشم، متهم به حیوان‌ستیزی می‌شوم در حالی که غذارسانی نوعی حیوان‌آزاری محسوب می‌شود؛ زیرا زیست طبیعی و چرخه زندگی گونه‌های مختلف را تهدید می‌کند به همین دلیل باید با فرهنگ‌سازی در این زمینه آن‌ها را متوجه این موضوع کنیم که دوستی آن‌ها گاهی به ضرر حیات‌ وحش تمام می‌شود.
اسلامی با اشاره به اینکه پیامدهای مخرب غذارسانی به جوامع بشری نیز آسیب می‌زند، خاطرنشان کرد: برای مثال روباه گونه‌ای از سگ‌سانان بوده و احتمال گزش از آن بسیار است، در عین حال بسیاری از پستانداران هم ممکن است بیماری هاری را در بدن خود داشته که در صورت گزش انسان امکان انتقال این بیماری وجود دارد.
مع‌الوصف با توجه به آنچه گفته شد؛ برخی‌ها باوجود تذکرات محیط زیستی یا عامدانه و یا به‌صورت غیر عمدی و از روی دلسوزی بی‌مورد، در طول هفته یا ماه، استخوان‌های گوشت و باقیمانده غذاها را جمع‌آوری کرده تا وقتی به باغ دوستان و اقوام سر می‌زنند یا چند ساعتی در یک پارک و محیط طبیعی دور هم جمع می‌شوند، به حیوانات حاضر در محیط غذا بدهند، جالب‌تر اینکه باقی‌مانده‌ها را گوشه‌ای می‌گذارند تا به قولی کار خیر و طبیعت‌دوستانه یا حتی «ثواب» کرده باشند؛ غافل از اینکه چنین کاری، عین کباب کردن طبیعت است!
تأسف‌بارتر اینکه موضوع غذارسانی به حیوانات به خصوص سگ‌ها، امروزه به یک ژست حیوان‌دوستی تبدیل شده، به‌نظر می‌رسد برخلاف همه توضیحات رسانه‌ای و اطلاع‌رسانی‌ها، گروهی هنوز از عواقب این کار خبر ندارند و تحت تأثیر تبلیغاتی قرار می‌گیرند که در مورد غذا دادن به حیوانات منتشر شده، غافل از اینکه در پشت پرده این تبلیغات چیزی جز منفعت شخصی و یا گروهی دیده نمی‌شود.
مسئله این است که ماجرا به گروه خاصی از جامعه، مذهبی یا غیرمذهبی محدود نمی‌شود؛ تصور غلط کمک به گونه‌های مختلف حیات وحش از گنجشگ گرفته تا گربه، سگ و روباه با غذارسانی این روزها در گروه‌های مختلف جامعه دیده می‌شود در حالی که این کار نه‌تنها عقلانی نیست بلکه به نوعی رواج حیوان‌آزاری است؛ بنابراین انتظار می‌رود با توجه به خلأ قانونی در حوزه غذارسانی به حیات وحش این موضوع ازسوی نمایندگان مجلس در راستای صیانت از محیط زیست به‌عنوان یک اولویت در قانون‌گذاری دنبال شود، چراکه خلأ موجود بستر را برای منفعت‌طلبان در این عرصه باز کرده است.

طاهره ترابی مهوش