سیب‌زمینی یکی از محصولات کشاورزی مهم در جهان بوده و پایه بسیاری از غذاها برپا این محصول تهیه می‌شود از آنجائیکه سیب زمینی خاصیت سیرکنندگی و انرژی‌زایی دارد پای ثابت سفره خانواده‌های کم درآمد است لذا باید به عنوان یک محصول راهبردی برای عرضه محصول با کیفیت و قیمت مناسب برنامه ریزی شود
بر اساس آمار همدان به‌عنوان قطب تولید سیب‌زمینی ایران، سالانه حدود 870 تا 950 هزار تن از این محصول را تولید می‌کند که عمده آن از شهرستان‌های بهار و کبودراهنگ تأمین می‌شود. این استان با تولید یک‌پنجم سیب‌زمینی کشور، نقش مهمی در تأمین بازار داخلی دارد و متوسط برداشت در هر هکتار بین 34 تا 40 تن است. اما هر سال تولید و عرضه این محصول با چالش‌های متعددی از قیمت گرفته تا کیفیت آن مواجه است
اگر بخواهیم نگاه دقیقی به علت افزایش قیمت سیب‌زمینی طی روزهای اخیر بپردازیم علاوه بر موضوع نظارت و تنظیم بازار باید به مشکلات تولید این محصول نیز توجه کنیم یکی از مهم‌ترین مشکلات در حوزه آب و خاک است به عبارتی تغییر اقلیم و کاهش نزولات جوی باعث کاهش حجم خروجی چاه‌ها و رودخانه‌ها شده است لذا کمیت و کیفیت محصول با این وضعیت تحت‌الشعاع قرار می‌گیرد به این وضعیت کیفیت خاک را اضافه کنید بر اساس گفته کشاورزان شهرستان بهار که یکی از مراکز مهم تولید سیب‌زمینی در استان همدان است تا حدود سی‌سال پیش به جای سیب‌زمینی، گندم می‌کاشته‌اند و بر اساس خواست دولت به سمت کشت سیب‌زمینی رفته‌اند و از آن زمان تاکنون کشت مداوم سیب‌زمینی حتما بر کیفیت خاک و حفظ میزان بهره‌وری آن تاثیر گذاشته که کشاورزان با استفاده از کود مرغی و کود‌های شیمیایی سعی می‌کنند کیفیت خاک را در حد قابل قبولی نگهدارند که بالطبع این امر بر قیمت تمام شده محصول اثرگذار است از سوی دیگر افزایش قیمت نهاده‌های کشاورزی، اجاره زمین، هزینه‌های کارگر و بسته‌بندی، تولید را غیراقتصادی کرده است در این میان با توجه به اهمیت این محصول مسئولان باید به دنبال مدیریت کشت برای حفظ کمیت و کیفیت آن باشند که نه کشاورزان و نه مصرف‌کنندگان متضرر نشوند.
با عنایت به مسائل مطرح‌شده بر آن شدیم تا به این بهانه گفت‌وگویی را با خسرو طالبی‌رحیق رئیس انجمن سیب‌زمینی‌کاران ایران درخصوص آخرین وضعیت تولید و صادرات این محصول ترتیب دهیم که در ادامه می‌خوانید:
رئیس انجمن سیب‌زمینی‌کاران ایران در پاسخ به چرایی افزایش قیمت سیب‌زمینی در همدان،گفت: یقینا یک عامل باعث بالا و پایین رفتن قیمت نیست بلکه چندین عامل دراین زمینه تاثیرگذار است اما مهم‌ترین عامل دستورالعمل‌ها و بخشنامه‌های خلق‌الساعه‌ای است که فکر و برنامه تولید‌کننده را به هم می‌ریزد.
خسرو طالبی‌رحیق با تاکید براینکه عدم امیدواری به آینده، عدم ثبات بازار، اعتماد به نفس را از تولیدکننده این محصول گرفته‌است ابراز کرد: درواقع کشاورز نمی‌تواند آینده روشنی را درعرصه فروش با ثبات و یا امکان صادرات محصول در صورت تولید ترسیم کند.
وی با تاکید براینکه ما تولیدکنندگان سیب‌زمینی طی دو سال گذشته در راستای تولید محصول متحمل ضرر و زیان جبران‌ناپذیری شدیم و قطعا این مهم در انگیزه کشاورزان تاثیرگذار بوده‌است،تشریح کرد: طی دوسال گذشته بخش اعظمی از سرمایه سیب‌زمینی‌کاران بر اثر این دستورالعمل‌های ناگهانی از بین رفت.
رئیس انجمن سیب‌زمینی‌کاران همدان با بیان اینکه همواره تاکید ما بر این بوده که باید مسیر تولید محصول راهبردی سیب‌زمینی هموار و با کمترین بی‌برنامگی همراه باشدگفت: بنابراین مسئولان دولتی نباید کاری کنند که کشاورز انگیزه و سرمایه خود را از دست‌داده و از ادامه فعالیت در این حوزه سر باز بزند.
طالبی‌رحیق با بیان اینکه قیمت فعلی با توجه به هزینه‌ها گران نیست تصریح کرد: اینکه امروز شما دم از گرانی قیمت این محصول می‌زنید باید درپاسخ به شما بگویم از آن‌جایی که طی دو سال گذشته مصرف‌کننده با قیمت خیلی پایین‌تر از هزینه تولید این محصول را خریداری کرده امروز این قیمت را گران قلمداد می‌کند.
این کشاورز همدانی در پاسخ به این سوال که یعنی شما می‌فرمایید 25 هزار تومان برای یک کیلو سیب‌زمینی گران نیست گفت: نخیر نسبت به تورمی که هست و نسبت به نهاده‌هایی که تولید‌کننده درحال حاضر مصرف می‌کند گران نیست.
*برای کنترل قیمت باید نظارت بر فرایند از مبدا بار تا خرده‌فروشی تقویت شود
وی با بیان ینکه قیمت سیب‌زمینی هم در حال‌حاضر با توجه به وضعیت و شرایطی که ما تولید داریم فعلا گران نشده تشریح کرد: ما نیاز به مدیریت و نظارت از مبدا بار تا خرده‌فروشی داریم چرا که امروز هر کیلو سیب‌زمینی بر سر زمین 12 هزار تومان است و تا میدان بار قیمت آن به 14 تا 15 هزار تومان می‌رسد لذا اینکه چگونه قیمت از 14 هزار تومان به یکباره درخرده فروشی به 25 هزار تومان می‌رسد نکته‌ای است که باید مسئولان نظارتی به آن پاسخ دهند.
وی با تاکید براینکه نباید انگیزه را در تولید‌کننده همچون دو سال گذشته ازبین برد تصریح کرد: آنچه مسلم است کاهش تولید نداریم بلکه دیگر شاهد تولید مازاد نیستم.
وی با تاکید براینکه خوشبختانه طی 12 ماه سال در نقاط مختلف کشور امکان تولید این محصول فراهم است بنابراین کمبودی در کار نیست عنوان کرد: امروز استان گلستان آماده کشت است و یا اینکه در شهرستان جیرفت برداشت محصول تازه از مزارع آغاز شده است بنابراین دراین زمنیه ما نیازمند مدیریت بازار به لحاظ قیمتی هستیم.
*وزارت جهادکشاورزی به طرح‌های ما برای ذخیره‌سازی توجه نکرد
وی با تاکید براینکه ما به عنوان انجمن جهت تنظیم بازار محصول امسال از اردیبهشت‌ماه چندین مکاتبه با وزارت جهاد در رابطه با ذخیره‌سازی احتیاطی محصول با مشارکت مردم داشتیم که حتی بار مالی بر دوش دولت تحمیل نمی‌کرد اما عدم همکاری و تعلل این وزارتخانه و مسئولان باعث شد که تاکنون نتوانیم ذخیره‌سازی احتیاطی انجام دهیم.
طالبی رحیق با تاکید براینکه بالاخره پس از ماه‌ها چانه‌زنی قراراست هفته آینده ذخیره‌سازی احتیاط انجام شود گفت: بازهم تاکید می‌کنم ما دربحث تولید کمبود نداریم بلکه این مدیریت قیمت از مبدا بار یعنی سردخانه تا خرده‌فروشی است که مغفول مانده است.
وی با انتقاد از عدم استقرار صنایع تبدیلی و فرآوری استان با توجه به حجم بالای تولید این محصول دراستان گفت: چرا باید این محصولی که برای تولید آن سرمایه زیادی صرف می‌شود صنایع فرآوری درقطب تولید آن وجود نداشته باشد که در پی این کمبود به صورت خام شاهد صادرات آن به دیگرشهرها و کشورها باشیم.
*کشاورز همدانی برای فرآوری محصولش در هر کیلو 2000تومان برای حمل و نقل پرداخت می‌کند
طالبی‌رحیق با طرح این سوال که چرا نباید در استان همدان که رتبه یک کشوری تولید سیب‌زمینی را داراست صنایع مرتبط با حجم تولید این محصول ایجاد شده و دراین زمینه هم رتبه دارباشیم خاطر نشان کرد: همین محصولی که درهمدان تولید‌شده امروز با صرف هزینه بالا دراستانی همچون مشهد فرآوری می‌شود به‌طوریکه برای ارسال هرکیلو سیب زمینی دو هزار تومان هزینه حمل و نقل از سوی تولید‌کننده پرداخت می‌شود.
وی ایجاد صنایع مرتبط با محصول سیب‌زمنی را یک ضرورت برای استان همدان قلمداد کرد و افزود: ازاین طرق شاهد اشتغالزایی و درعین حال بالا رفتن ارزش افزوده در حوزه صادرات خواهیم بود علاوه بر این تخصص و تجربه تولید کننده همدان در تولید محصول با کیفیت نیز توسط سایرین به یغما نخواهد رفت.
با توجه به آنچه گفته شد وقتی به موضوع دلایل گرانی سیب زمینی در بازار که دقت می‌کنیم باز هم پای دلالان و واسطه‌ها به میان می‌آید چراکه محصولی که هم‌اکنون در بازارها عرضه می‌شود یا سیب زمینی‌های انبار شده از تابستان گذشته در سردخانه‌ها است یا سیب‌زمینی‌های استان‌های جنوبی که در هر دوی این موارد واسطه‌ها هستند که بازار را به دست گرفته و حکمرانی می‌کنند.
در این میان آنچه ضرورت مدیریت شرایط حاکم را دوچندان می‌کند اینکه سیب‌زمینی و درمجموع تره‌بار از جمله محصولاتی هستند که طبقه اقتصادی نمی‌شناسند و اقشار جامعه مصرف این محصول را در سبد روزانه خود دارند پس ناچار به تهیه آن با هر قیمتی که فروشنده به آن‌ها عرضه کند، هستند.
این یک واقعیت است که عدم تنظیم چرخه تولید و عرضه به ویژه در حوزه محصولات کشاورزی به گرانیگاه امنیت اقتصادی جامعه به ویژه در حوزه غذایی تبدیل شده است اینکه یک محصول مانند سیب‌زمینی در مزرعه 12 هزار تومان فروخته می‌شود و وقتی به محلات شهر همدان می‌رسد به یک باره قیمت آن 25 هزار تومان بشود این افزایش بیش از دو برابری هیچ دلیلی ندارد مگر ناکارآمدی و عدم نظارت مسئولان امر به ویژه جهادکشاورزی استان بر بازار تره‌بار. درحالی که هنوز زمستان و سرما بر بازار حاکم نشده دلالان از مردم برای یک کیلو سیب‌زمینی بیش از دو برابر سود خالص دریافت می‌کنند مدیران ککشان هم نمی‌گزد از فشاری که مردم باید تحمل کنند این داستان سیب‌زمینی است وضعیت گوجه‌فرنگی، خیار و سایر ملزومات سفره مردم هم به مدد برنامه‌ریزی و تحرک حضرات مسئولان، مثنوی هفتاد من کاغذ است
به این بلبشوی بازار و قیمت‌ها باید داستان دردآور نبود واحدهای تولیدی فرآوری سیب‌زمینی را اضافه کرد که بسیار جای تعجب دارد که در مشهد صنایع تبدیلی سیب‌زمینی ساخته شده اما در همدان نه! در این میان سوالی مطرح می‌شود و آن اینکه آیا دست‌هایی پشت پرده است که در همدان کارخانه فرآوری این محصول پا نگیرد؟

طاهره ترابی مهوش