انقلاب اسلامی ایران در سال 1357 نه‌تنها تحولی عمیق در ساختار سیاسی و اجتماعی ایران ایجاد کرد، بلکه تأثیرات گسترده‌ای در سطوح منطقه‌ای و جهانی داشت؛ در سطح آسیا، انقلاب اسلامی به‌عنوان الگویی برای جنبش‌های اسلامی و مردمی مطرح شد که خواهان رهایی از سلطه قدرت‌های خارجی و تحقق حکومت‌های مبتنی بر ارزش‌های دینی بودند و کشورهایی مانند لبنان، افغانستان و برخی کشورهای جنوب شرق آسیا، از این انقلاب تأثیر پذیرفتند. جنبش‌هایی مانند حزب‌الله لبنان و گروه‌های مقاومت فلسطینی نیز تا حد زیادی از گفتمان انقلاب اسلامی الهام گرفتند؛ این انقلاب همچنین باعث تقویت حس هویت اسلامی و مبارزه با استعمار در میان ملت‌های مسلمان آسیا شد و به احیای تفکر سیاسی اسلام در منطقه کمک کرد.
در سطح جهانی، انقلاب اسلامی ایران به‌عنوان نقطه عطفی در تاریخ معاصر جهان شناخته می‌شود که توانست نظام سلطه‌گر دوقطبی دوران جنگ سرد را به چالش بکشد؛ این انقلاب با تأکید بر استقلال، عدالت‌خواهی و مبارزه با استکبار جهانی، الهام‌بخش بسیاری از جنبش‌های آزادی‌بخش و ضد استعماری در آفریقا، آمریکای لاتین و حتی اروپا شد. علاوه‌بر این، انقلاب اسلامی باعث تغییر در معادلات قدرت جهانی شد و نقش ایران را به‌عنوان یک بازیگر مهم در صحنه بین‌المللی، تقویت کرد. این انقلاب همچنین به بازتعریف مفهوم قدرت نرم در روابط بین‌الملل کمک کرد و نشان داد که یک جنبش مردمی می‌تواند بدون تکیه بر قدرت نظامی، تحولات بزرگی در سطح جهانی ایجاد کند.
مانند هر رخداد بزرگ و تاریخ‌ساز، سالگرد پیروزی ملت بزرگ ایران بر حکومت ستمشاهی که درواقع نماینده استکبار جهانی در کشور و منطقه بود، گرامی داشته می‌شود و یکی از مهم‌ترین اهداف برنامه‌های سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی، تبیین و بازخوانی آرمان‌های انقلاب است. آرمان‌هایی همچون استقلال، آزادی، عدالت اجتماعی، مبارزه با استکبار جهانی و ترویج ارزش‌های اسلامی، ازجمله اصولی هستند که انقلاب اسلامی بر پایه آن‌ها شکل گرفت. یکی از نقاط قوت این برنامه‌ها، مردمی بودن آن‌ها است؛ به‌نحوی که از سال 57 تاکنون هرسال طی بهمن‌ماه مردم در قالب جشن‌ها و برنامه‌های مختلف، به مرور حماسه پیروزی انقلاب اسلامی و دستاوردهای آن می‌پردازند، اما متأسفانه در برخی از این برنامه‌ها، شاهد سطحی‌نگری و کلیشه‌سازی در بیان آرمان‌ها هستیم؛ این موضوع باعث می‌شود نسل جوان که از فضای سیاسی و اجتماعی دوران انقلاب فاصله گرفته، نتواند ارتباط عمیقی با این آرمان‌ها برقرار کند.
نپرداختن به عمق و معنای واقعی آرمان‌های انقلاب و به بیان کلیشه‌ها و شعارهای تکراری بسنده کردن، باعث می‌شود که پیام انقلاب به‌درستی به نسل جدید منتقل نشود و حتی ممکن است باعث ایجاد فاصله و بی‌تفاوتی در میان جوانان شود.
درعین‌حال در برخی از برنامه‌های سالگرد، شاهد تأکید بیش از حد بر آمار و ارقام هستیم. هرچند ارائه آمار و ارقام می‌تواند به نشان دادن دستاوردهای انقلاب کمک کند، اما تأکید بیش از حد بر این موضوع، می‌تواند باعث کاهش توجه به جنبه‌های کیفی و معنوی انقلاب شود؛ برای پرهیز از آمارگرایی، لازم است که برنامه‌های سالگرد بر جنبه‌های کیفی و معنوی انقلاب تأکید کنند. بیان داستان‌ها و تجربه‌های واقعی مردم، پرداختن به تأثیرات فرهنگی و اجتماعی انقلاب و نشان دادن دستاوردهای انقلاب در زندگی روزمره مردم، می‌تواند به افزایش عمق و اثربخشی برنامه‌ها کمک کند.
از آنجایی که انقلاب اسلامی از همان بدو تأسیس بیش از هر جنبه دیگر، بعد فرهنگی آن مطرح بوده و طی سال‌ها نیز با تمرکز بر این حوزه توانسته پیام خود را به ملت‌های جهان برساند (به بیان دیگر انقلاب اسلامی نه‌تنها یک رویداد سیاسی، بلکه یک تحول فرهنگی عمیق بود که بر تمامی جنبه‌های زندگی مردم تأثیر گذاشت) برنامه‌های سالگرد باید به‌گونه‌ای طراحی شوند که بتوانند این تحول فرهنگی را به‌درستی بازتاب دهند. در برخی موارد برنامه‌های سالگرد به‌جای پرداختن به جنبه‌های فرهنگی انقلاب، به مسائل سیاسی و اقتصادی محدود می‌شوند؛ این موضوع باعث می‌شود که برنامه‌ها نتوانند به‌درستی تأثیرات فرهنگی انقلاب را نشان دهند.
برای توجه به کار کیفی فرهنگی، لازم است که برنامه‌های سالگرد بر جنبه‌های فرهنگی انقلاب تأکید کنند؛ برگزاری نمایشگاه‌های هنری، تولید فیلم‌ها و مستندهای فرهنگی و پرداختن به تأثیرات انقلاب بر ادبیات، هنر و معماری ایران، می‌تواند به افزایش عمق و اثربخشی برنامه‌ها کمک کند.
برنامه‌های سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی فرصتی ارزشمند برای بازخوانی آرمان‌ها و دستاوردهای انقلاب است. بااین‌حال این برنامه‌ها با چالش‌ها و آسیب‌هایی مواجه هستند که نیازمند بررسی و تحلیل دقیق است؛ تبیین درست آرمان‌های انقلاب، پرهیز از شعارزدگی و آمارگرایی و توجه به کار کیفی فرهنگی، از جمله مواردی هستند که باید در طراحی و اجرای برنامه‌های سالگرد مورد توجه قرار گیرند. تنها در این صورت است که برنامه‌های سالگرد می‌توانند به‌درستی پیام انقلاب را به نسل جدید منتقل کرده و به نیازها و دغدغه‌های واقعی جامعه پاسخ دهند.
شناسه خبر 91637
