سپهرغرب، گروه خبر - طاهره ترابی‌مهوش: مراکزخرید قدیمی، فرسوده و ناایمن، بازار همدان را همچون بمب‌های ساعتی احاطه کرده‌اند.

ساختمان‌های بلندمرتبه جزء جدایی‌ناپذیر ساختار شهرهای امروزی هستند که با کاربری‌های اغلب تجاری و خدماتی، بخش مهمی از فعالیت‌های روزمره را در شهرها به خود اختصاص داده‌اند و ایمنی این بناها به‌عنوان مؤلفه‌ای مهم در ارائه خدمات مدیریت شهری محسوب می‌شود.

دراین‌بین کلان‌شهر همدان یکی از کانون‌های جمعیتی کشور با قدمتی به درازای چندصد سال است که سابقه بلندمرتبه سازی در آن به بیش از نیم قرن می‌رسد؛ سازه‌هایی که با هدف ارائه خدمات تجاری و عمومی در این شهر پاگرفته و با گذر زمان، فرسوده و ناایمن شده‌اند و هر آن ممکن است آبستن حادثه‌ای تلخ نظیر پلاسکو باشند.

داستان بلند مرتبه‌های ناایمن همدان به قصه طولانی و لاینحلی بدل شده که ماجرایی از کسب‌وکار در دل خطر را یادآوری می‌کند؛ البته از رهاورد این خطر، بهره‌برداران و دریافت‌کنندگان خدمت نیز در صورت بروز هر اتفاق ناگواری بی‌بهره نخواهند بود.

موضوع فرسودگی و عدم رعایت مباحث مرتبط با ایمنی برخی از مجتمع‌های تجاری در همدان چند سالی است که در محافل رسانه‌ای مطرح می‌شود و هربار که حادثه‌ای در گوشه و کنار کشور رخ می‌دهد به نوعی این زخم کهنه سرباز کرده و کانون بررسی و تبادل نظر قرار می‌گیرد، اما واقعیت این است که با همه هشدارها، مشکل در این حوزه همچنان پابرجاست و برای نوسازی و ترمیم این سازه‌های ناایمن و رفع خطر آن‌ها همچنان مشکلاتی وجود دارد.

درواقع در بیشتر موارد با طرح مسئله خصوصی بودن سازه‌های ناایمن، صورت‌مسئله پاک و یا کم‌رنگ شده، اما دراین‌بین غصه مراکز خرید که اغلب آن‌ها در دل بازار همدان جانمایی شده‌اند درد را مضاعف می‌کند چراکه 10 مردادماه سال جاری حسین محرابی، رئیس اتاق اصناف همدان در شورای گفت‌وگوی دولت و بخش خصوصی با اشاره به حادثه تلخ پلاسکو و سرنوشت سوزناک بازار تبریز، خواهان رسیدگی به وضعیت ایمنی در «پاساژ قدس» و بازار همدان شد و اظهار کرد: پاساژ قدس به دلیل همجواری با راسته‌بازارهای مهم نخودبریزها، کفاش‌ها و قنادها بسیار حادثه‌خیز است چنانکه در صورت بروز آتش‌سوزی با مشکلات عدیده‌ای مواجه می‌شود.

البته وضعیت پاساژ استقلال و قائم نیز به دلیل جانمایی آن‌ها در بازار مرکزی از این قاعده مستثنا نیست زیرا در صورت عدم رعایت مقررات ایمنی می‌توان آن‌ها را به یک بمب ساعتی شبیه دانست.

البته گروه خبری سپهرغرب بارها به لزوم توجه به نکات ایمنی در مراکز خرید این چنینی پرداخته و خواهان رسیدگی به وضعیت آن‌ها از سوی مدیران متولی شده، اما گویی همچنان مشکلات پابرجاست چراکه یکی از کسبه پاساژ قائم از وضعیت اسفبار ایمنی در این پاساژ گلایه کرد و گفت: وضعیت ایمنی این پاساژ صفر است.

نجفی با تأکید بر اینکه باوجود پیگیری‌های رسانه‌ها اما همچنان مشکلات حوزه ایمنی در این پاساژ پابرجاست، اظهار کرد: شبکه برق‌رسانی این پاساژ به یک فوت بند است و هر آن امکان دارد با کوچک‌ترین جرقه منجر به آتش‌سوزی واحدهای تجاری شود.

وی با اشاره به اتاقک شیشه‌ای نگهبان که در صورت بروز کوچک‌ترین حادثه‌ای یقیناً چیزی جز کشته شدن نگهبان را در پی نخواهد داشت، تصریح کرد: تأسف‌بارتر اینکه این اتاقک محصور شده با شیشه چهار میلی‌متری در آخرین طبقه پاساژ قرار دارد و در صورت بروز حادثه جان نگهبان در خطر است.

این کاسب با سابقه 26 سال فعالیت در پاساژ قائم، افزود: وضعیت مگوی پله‌ها و نرده‌های محافظ نیز در صورت بروز کوچک‌ترین حادثه‌ای فاجعه‌آفرین است.

رئیس هیئت‌امنای پیشین پاساژ قائم نیز با بیان اینکه مالکان این پاساژ به‌هیچ‌عنوان جهت تأمین ایمنی آن با کسبه همراهی ندارند، خاطرنشان کرد: حتی تاریخ مصرف دو کپسول ضد حریق موجود در پاساژ نیز گذشته است.

نجفی با بیان اینکه البته طی سال‌های اخیر برخی فعالیت‌ها در حوزه تأمین ایمنی پاساژ را پیگیری و به ثمر رساندیم، اذعان کرد: اما متأسفانه مالکان با اعمالی همچون دیوارنویسی و اذیت و آزار، مانع ادامه کار شدند.

وی با بیان اینکه اتاق اصناف و اداره اماکن با هیئت‌مدیره جدید همراهی نمی‌کند، ادامه داد: ای‌کاش کسی باشد به داد کسبه این پاساژ برسد، زیرا شب که از مغازه می‌رویم امیدی نداریم که فردا قائمی وجود داشته باشد.

رئیس هیئت‌امنای پیشین پاساژ قائم با اشاره به اینکه بعد از 26 سال فعالیت و کسب روزی در این پاساژ، متوجه شده‌ام که مغازه فروخته‌شده به بنده جزء راهرو پاساژ بوده، ابراز کرد: در حال حاضر ثمره سال‌ها تلاش و زندگی بنده نمی‌دانم که چه تکلیفی خواهد داشت.

رهبری یکی دیگر از کسبه پاساژ قائم نیز با تأکید بر فرسوده بودن سازه این مرکز خرید، گفت: باور کنید نهایت عمر قابل پیش‌بینی برای پاساژ قائم یک یا دو سال بیشتر نیست.

وی که گویا دارای سابقه 11 سال فعالیت در این مرکز خرید است، عنوان کرد: در صورت بروز حادثه و فروریختن ساختمان به دلیل فرسودگی، ما کسبه زیرزمین این پاساژ همچون اتفاقی که در پلاسکو افتاد زیر خروار‌ها آوار دفن خواهیم شد، زیرا اغلب مسیرها توسط مالکان به مغازه تبدیل شده‌ و راه‌های دسترسی با توجه به حجم تردد در مواقع بحران خود یک معضل بحرانی است.

این کسبه پاساژ قائم با تأکید بر اینکه مالکان تریلیاردی این مرکز خرید، کوچکترین قدمی برای بهبود شرایط ایمنی آن برنمی‌دارند، یادآوری کرد: حتی برای افرادی که به دنبال حل بخشی از مشکلات هستند نیز مسئله درست می‌کنند.

رهبری با اشاره به اینکه اگر کسی به اتاق برق این پاساژ سری بزند امکان زنده ماندن و خارج کردن جنازه هم وجود ندارد، گفت: البته وضعیت این اتاق طی سال‌های اخیر و در پی فعالیت‌های صورت گرفته از سوی هیئت‌امنا بهبودیافته، اما پیش‌ازاین به دلیل سوراخ شدن ایزوگام، آب از پشت بام روی تأسیسات برق چکه می‌کرد که خوشبختانه این مشکل تا حدودی با تجدید ایزوگام مرتفع شده‌است.

در ادامه، یکی از کسبه پاساژ قدس همدان نیز با بیان اینکه جانمایی این مرکز خرید خود معضل بزرگی برای امدادرسانی در مواقع بحرانی است، خاطرنشان کرد: البته بخشی از مشکلات ایمنی آن طی سال‌های اخیر مرتفع شده‌است.

شعبانی با انتقاد از اینکه آموزشی برای مدیریت بحران و الزامات ایمنی به کسبه داده نمی‌شود، تصریح کرد: در نبود این آموزش‌ها کسبه به‌خصوص در طبقه همکف با قرار دادن وسیله‌ در راهروها راه فرار را بر مراجعه‌کنندگان و کسبه در صورت بروز خطر می‌بندند.

با توجه به مباحث عنوان‌شده بر آن شدیم تا در خصوص مشکلات این مراکز خرید گفت‌وگویی را با محمدرضا بیاناتی، مدیرعامل سازمان آتش‌نشانی و خدمات ایمنی شهرداری همدان ترتیب دهیم که در ادامه می‌خوانید:

مدیرعامل سازمان آتش‌نشانی و خدمات ایمنی شهرداری همدان با اشاره به پایش‌های صورت‌گرفته در حوزه ایمنی در سطح شهر، بیان کرد: این پایش‌ها در خصوص کلیه اماکن تجمعی در قالب 29 بند به‌عنوان مقررات ملی ساختمان انجام می‌شود.

محمدرضا بیاناتی با بیان اینکه متأسفانه مراکز تجاری و تجمعی همچون سالن‌های ورزشی، اجتماعات و سالن‌های عمومی در ادارات و مراکز درمانی شهر همدان از حداقل ایمنی برخوردار هستند و یا اینکه درمجموع قواعد و اصول ایمنی را رعایت نکرده‌اند، اضافه کرد: البته وضعیت سالن‌های عمومی در فضاهای درمانی طی چند سال اخیر در حال بهبود و ارتقای الزامات ایمنی هستند.

وی با بیان اینکه در خصوص مشکلات ایمنی مطرح‌شده در مراکز خرید چند عامل مختلف دخیل است، اذعان کرد: نخست اینکه اغلب در این‌گونه مراکز مالکان، واحدهای خود را به‌صورت سرقفلی و اجاره مدت‌دار واگذار کرده و بر این اساس دیگر در قبال مشکلات خود را مسؤول نمی‌دانند.

مدیرعامل سازمان آتش‌نشانی و خدمات ایمنی شهرداری همدان ادامه داد: از طرفی کاسب و مستأجر ساکن در این واحدها نیز تأمین ایمنی به دلیل هزینه‌بر بودن را مقرون‌به‌صرفه نمی‌داند، حال آنکه هزینه‌کرد در این زمینه چه از طرف مالکان و چه از طریق مستأجران به نوعی تضمین جان و دارایی خود آن‌ها است.

آتش‌پاد بیاناتی با اشاره به اینکه ما نیز به‌عنوان یک دستگاه ناظر فقط در چهارچوب خاص، ضوابط و تا یک حدود مشخص می‌توانیم ورود کنیم، یادآوری کرد: البته همراهی دستگا‌ه‌هایی همچون فرمانداری، مدیرکل بحران، پدافند غیرعامل و حتی معاون پیشگیری دادگستری نیز همواره کمک‌حال ما بوده‌است.

وی با بیان اینکه در حوزه ایمنی مراکز خرید نیازمند ورود یک حوزه اداری و یک تشکل صنفی هستیم، تصریح کرد: اداره کل صنعت، معدن و تجارت استان در حوزه ادارای و اتاق اصناف در حوزه تشکل‌ها وظیفه‌مند هستند.

مدیرعامل سازمان آتش‌نشانی و خدمات ایمنی شهرداری همدان با تأکید بر لزوم همگرایی دو نهاد اداری و صنفی در بخش ایمنی مراکز خرید، افزود: اعلام و ابلاغ خطر از سوی آتش‌نشانی فقط برای حفظ و حراست از جان و مال کاسبان این‌گونه مراکز است، در صورت لزوم می‌بایست برای ایمن‌سازی این‌گونه مراکز، اعتبار لازم در نظر گرفته شود و در مسیر درست قرار گیرد، زیرا فقط با حرف زدن نمی‌توان انتظار حل مشکلات را داشت.

بیاناتی با بیان اینکه البته از طریق اعمال برخی فشارها جهت رعایت ایمنی و ضوابط آن در برخی از مراکز خرید که مالکیت آن با شهرداری است شاهد تغییراتی در ساختار ایمنی هستیم، عنوان کرد: ازجمله این مراکز می‌توان به پاساژ استقلال اشاره کرد که در مسیر ایمن‌سازی روند خوبی را آغاز کرده‌است.

وی با بیان اینکه سازه‌های این‌گونه مراکز، اغلب قدیمی و در زمان ساخت مقررات اصولی ایمنی به آن‌ها ابلاغ نشده‌است، گفت: این ساختمان‌ها در زمان خود خوب بوده‌اند اما در حال حاضر با ابلاغ مقررات، سختگیری در مقررات ایمنی و نیز مصوبه هیئت دولت به سازمان آتش‌نشانی که در آن طول عمر ساختمان‌ها ملاک عمل نیست دارای برخی کمبود‌ها و نواقص در حوزه تأمین ایمنی هستند.

مدیرعامل سازمان آتش‌نشانی و خدمات ایمنی شهرداری همدان در پاسخ به این سؤال که اگر کسبه و مالکان اقدام به ایمن‌سازی در مراکز خرید نکنند از‌آنجایی‌که مردم در این مراکز تردد دارند امکان پیگیری از سوی مراجع قضائی وجود دارد؟ اعلام کرد: قطعاً از طریق دستگاه قضا با توجه به همراهی مناسبی که با ما دارد این مهم قابل پیگیری است.

بیاناتی خاطرنشان کرد: حتی معاونت پیشگیری دادگستری طی یک مکاتبه با سازمان آتش‌نشانی خواهان توجه به حوزه ایمنی در فضاهای تجمعی ادارات شده و در آن عنوان کرده که به بهانه‌هایی همچون نبود اعتبارات نمی‌توان جان و مال مردم را به خطر انداخت.

وی ادامه داد: بر این اساس به طریق اولی مراکز خرید نیز به دلیل حضور و تردد عموم مردم از این قاعده مستثنا نیستند، بنابراین کلیه مکاتبات خود را در خصوص عدم ایمنی این‌گونه مراکز به دستگاه قضا (معاونت پیشگیری از جرم دادگستری) رونوشت و ارسال می‌کنیم.

مدیرعامل سازمان آتش‌نشانی و خدمات ایمنی شهرداری همدان با بیان اینکه رونوشت مکاتبات حتی به حوزه‌های مختلف استانداری ازجمله معاونت سیاسی و امنیتی نیز ارسال می‌شود، اذعان کرد: این رونوشت‌ها برای این است که مراجع مربوطه از فرآیند پیگیر‌ی‌ها و ابلاغیه‌ها اطلاع داشته باشند، چراکه متأسفانه بعد از بروز حادثه به دنبال علاج کار هستیم، اما رویکرد سازمان آتش‌نشانی این‌گونه نیست و هر لحظه نیرو‌های ما با حادثه دست‌وپنجه نرم می‌کنند.

مع‌الوصف؛ با توجه به آنچه گفته شد به نظر می‌رسد این روزها مراکز خرید قدیمی و فرسوده شهر همانند بمب‌های ساعتی، بازار همدان را احاطه کرده و هر آن ممکن است با کوچک‌ترین خطای انسانی و حتی حادثه طبیعی به فاجعه‌ای بزرگ بدل شوند و جان و مال هزاران نفر از همشهریان را بگیرند، بنابراین انتظار می‌رود دستگاه‌های متولی همچون سازمان صنعت، معدن و تجارت به‌عنوان اصلی‌ترین دستگاه نظارتی و نیز اتاق اصناف که به‌منزله دست‌های پرتوان بخش خصوصی است در این راستا گام‌های مؤثری بردارند و در عین حال در صورت صلاح‌دید از ید قوه قضائیه نیز برای تأمین ایمنی در این‌گونه مراکز بهره‌مند شوند، چراکه همگان بر این امر واقف هستند که حادثه خبر نمی‌کند.