سپهرغرب، گروه خبر - عطیه صفی‌‌زاده: معاون فنی اداره کل حفاظت محیط‌زیست همدان با بیان اینکه 26 گونه جانوری در استان همدان در معرض خطر انقراض قرار گرفته‌اند، عنوان کرد: گونه بالابان و کرکس مصری نیز در وضعیت حفاظتی و در معرض خطر و انقراض و عقاب شاهی، پلیکان پاخاکستری و دلیجه کوچک هم در وضعیت حفاظتی آسیب‌پذیر هستند.

محیط‌زیست استان همدان ازجمله مناطق ویژه در کشور به‌شمار می‌آید که توانسته مأمنی برای زندگی و حیات گونه‌های مختلف از حیوانات و گیاهان باشد.

استان همدان به‌دلیل مرتفع و کوهستانى بودن از زیستگاه‌هاى انواع حیات ‌وحش بزرگ و کوچک محسوب مى‌شود که وحوشى از قبیل کل، بز، قوچ، میش، روباه، راسو، خرس قهوه‌اى، کبک معمولى و انواع دیگر پرندگان را در خود جاى داده است؛ زیستگاه‌هاى حیات ‌وحش استان چه در ارتفاعات و چه در جلگه و حواشى تالاب جزء مناطق حفاظت‌‌شده ‌هستند و شکار در آن‌ها ممنوع است.

مناطق مهم حفاظت‌شده استان همدان عبارت‌اند از ارتفاعات اولدوز، خانگرمز، سروه و آهنگران، بوقاطى، خرقان، ‌ اسدآباد، جیحون‌آباد (دشت) و نشر.

مناطق حفاظت‌شده همدان به‌طور قطع می‌توانند مناطق بکر و شگفت‌انگیزی برای علاقه‎مندان به گردشگری در حیات وحش باشند؛ اما از آنجا که هنوز تدبیری برای ورود تورهای گردشگری و علاقه‌مندان به حیات وحش به مناطق حفاظت‌شده اندیشیده نشده، این نوع از گردشگری منحصر به برخی کشورهای خاص است.

آنچه مسلم است اینکه گونه‌های منحصربه‌فرد مناطق حفاظت‌شده همدان باید بیش از این به مردم و علاقه‌مندان به محیط‌زیست و حیوانات معرفی شوند تا شاید دراین‌بین جای خالی گردشگری محیط طبیعی در قالب تورهای گردشگری تا حدی جبران شود.

استان همدان با دارا بودن هشت منطقه حفاظت‌شده، پتانسیلی غنی در تقویت گردشگری طبیعی محسوب می‌شود که این مقوله نیز در کنار سایر موارد عنوان‌شده است.

از طرفی می‌توان با فرهنگ‌سازی در این راستا جلوی بسیاری از کارها مثل دست‌کاری در طبیعت و تغییر اراضی یا برداشت بی‌مورد آب از رودخانه‌ها و غیره را گرفت.

در همین راستا با معاون محیط‌زیست اداره کل حفاظت محیط‌زیست همدان به گفت‌وگو نشستیم که نتیجه را در ادامه می‌خوانید:

      12 گونه نادر جانوری در همدان وجود دارد

معاون فنی اداره کل حفاظت محیط‌زیست همدان با بیان اینکه براساس پایش صورت‌گرفته مشخص شد که 12 گونه نادر جانوری در استان همدان شناسایی شده است، عنوان کرد: ازجمله گونه‌های موجود در فهرست قرمز که در همدان نیز وجود دارند، می‌توان به پستاندارانی همچون کل و بز، قوچ و میش ارمنی و نوعی راسو به اسم زرده بر (پهلوی زرد) اشاره کرد.

مهدی صفی‌خانی با بیان اینکه 6 منطقه حفاظت‌شده در استان همدان وجود دارد، خاطرنشان کرد: مناطق حفاظت‌شده همدان شامل لشگردر و گل‌پرآباد در ملایر، خانگرمز تویسرکان، ملوسان در نهاوند، آق‌بلاغ در اسدآباد و شراء در همدان است.

صفی‌‌خانی با بیان اینکه در استان همدان 13 منطقه شکارممنوع و هفت تالاب وجود دارد، اذعان کرد: مناطق شکارممنوع استان شامل تالاب آقگل، تالاب شیرین‌سو، منطقه تجرک فامنین، آبشینه همدان، الوند همدان، زند ملایر، غینرجه رزن، کرفس رزن، علوی ملایر، آردوشان نهاوند، مجموعه اکباتان همدان و منطقه گرین نهاوند است.

      309 گونه جانوری در همدان حیات دارند

معاون فنی اداره کل حفاظت محیط‌زیست همدان با بیان اینکه یک‎هزار و 131 گونه جانوری در استان وجود دارند، عنوان کرد: از این تعداد 309 گونه جانوری در همدان حیات دارند که این تعداد 27 درصد تنوع زیستی کشور را تشکیل می‌دهند.

وی افزود: 40 گونه پستاندار، 181 گونه پرنده، 43 گونه خزنده، 39 گونه ماهی و چهار گونه دوزیست در استان همدان وجود دارند.

معاون فنی اداره کل حفاظت محیط‌زیست همدان با بیان اینکه شرایط زیستی گونه‌های جانوری نسبت به گذشته بهتر شده است، عنوان کرد: در چندسال اخیر نسبت به شناسایی گونه‌ها اقدامات خوبی صورت گرفته است و گونه‌های بیشتری نسبت به گذشته پایش شده‌اند.

صفی‌خانی با بیان اینکه ارتقا و افزایش تجهیزات و امکانات باعث شده است که بتوانیم گونه‌های بیشتری را شناسایی و پایش کنیم، اظهار کرد: تلاش علاقه‌مندان محیط‌زیست در این حوزه و تجهیز امکانات موجب شده است که بتوانیم گونه‌های بیشتری را نسبت به گذشته شناسایی و پایش کنیم.

وی با بیان اینکه تغییر زیستگاه و تغییر کاربری اراضی موجب آسیب به زیست‌بوم گونه‌های حیوانی و جانوری می‌شود، مطرح کرد: دست‌کاری طبیعت یکی از عوامل تهدید در تنوع زیست‌محیطی گونه‌ها بوده که حیات آن‌ها را به خطر انداخته است.

معاون فنی اداره کل حفاظت محیط‌زیست همدان با بیان اینکه انسان به طرق مختلف باعث تخریب زیستگاه‌های جانوری می‌شود عنوان کرد: تغییر کاربری زمین‌های کشاورزی، آتش‌سوزی مراتع و زمین‌های کشاورزی، تغییر شیوه زندگی، خشک شدن رودخانه‌ها، کاهش دبی آب رودخانه‌ها، برداشت بیش از حد آب از سفره‌های زیرزمینی از عوامل تأثیرگذار در تخریب زیستگاه‌ها به‌شمار می‌آیند.

صفی‌خانی با اشاره به گونه‌های جانوری درحال انقراض استان همدان، خاطرنشان کرد: متأسفانه در سال اخیر اثری از پرنده زیبا و نادر میش‌مرغ در دشت اسدآباد نیست و شواهد حاکی از آن است که این گونه جانوری منقرض شده و یا درحال انقراض است.

      26 گونه جانوری در استان همدان در معرض خطر انقراض قرار گرفتند

وی با بیان اینکه 26 گونه در استان همدان در معرض خطر انقراض قرار گرفتند، عنوان کرد: گونه بالابان و کرکس مصری نیز در وضعیت حفاظتی و در معرض خطر و انقراض و عقاب شاهی، پلیکان پاخاکستری و دلیجه کوچک هم در وضعیت حفاظتی آسیب‌پذیر هستند.

صفی‌خانی خاطرنشان کرد: در رده خزندگان نیز سه گونه افعی زنجانی، آگاما وزغی ایرانی و لاک‌پشت مهمیزدار در وضعیت حفاظتی در معرض آسیب هستند.

معاون فنی اداره کل حفاظت محیط‌زیست همدان با بیان اینکه سعی شده است با تدوین و اجرای «طرح حفاظت از گونه‌ها» از انقراض آن‌ها جلوگیری به‌عمل آوریم، مطرح کرد: بعد از اجرای این برنامه برخی از گونه‌های درحال انقراض که سالیان گذشته اثری از آن‌ها نبود را در برخی از زیستگاه‌های استان مشاهده کردیم.

صفی‌خانی در ادامه گفت: در همین راستا می‌توان به غاز پیشانی‌سفید کوچک اشاره کرد که سال‌ها اثری از این گونه در همدان وجود نداشت و با اجرای این روش امسال این گونه در دو منطقه آبیشنه و روستاهای اطراف آن مشاهده شد.

وی با بیان اینکه شکار از گذشته وجود داشته و با تغییر شیوه زندگی و دسترسی علاقه‌مندان به اسلحه‌های شکاری این موضوع با شتاب و آسیب بیشتری انجام می‌شود، گفت: در چندسال گذشته با همکاری یگان حفاظت محیط‌زیست و عدم مجوز شکار، تا حدودی این مسئله را در همدان حل کرده‌ایم و در سال‌های اخیر میزان شکار‌های غیر مجاز به‌طور چشمگیری کاهش پیدا کرده است.

معاون فنی اداره کل حفاظت محیط‌زیست همدان اظهار کرد: در سال جاری مجوز شکار هیچ‌گونه جانوری در استان همدان صادر نشده است.

صفی‌خانی با بیان اینکه پایین بودن سطح مناطق حفاظت‌شده و تنوع نوع مناطق از مهم‌ترین و دیرینه‌ترین مشکلات زیستگاه این استان محسوب می‌شود، عنوان کرد: از مجموع مناطق چهارگانه محیط‌زیست حفاظت‌شده که تحت نظارت این سازمان فعالیت می‌کنند (شامل آثار طبیعی ملی، پناهگاه‌های حیات وحش، مناطق حفاظت‌شده و پارک ملی) فقط مناطق حفاظت‌شده در استان همدان وجود دارند ‌که این مناطق 3/2 درصد نسبت به کل استان را در برمی‌گیرد.

وی با اشاره به تغییر رویکرد محیط‌زیست همدان در بحث مناطق چهارگانه حفاظت‌شده، مطرح کرد: با توجه به شرایط حاکم بر جامعه درصدد آن هستیم که درصد نسبی استان را افزایش داده و مناطق حفاظت‌شده را تنوع بخشیده و از مجموع چهار منطقه محیط‌زیست دو یا سه منطقه را در همدان ایجاد کنیم.

      سه منطقه حفاظت‌شده در استان همدان ارتقا می‌یابد

صفی‌خانی با بیان اینکه سه منطقه حفاظت‌شده الوند، خانگرمز و غار سراب ارتقا می‌یابند، عنوان کرد: با ارتقای خانگرمز به حیات وحش و غار سراب به‌عنوان اثر ملی، تنوع مناطق چهارگانه در استان افزایش پیدا می‌کند.

      قوچ ارمنی در حیات وحش استان همدان

وی با اشاره به گونه شاخص استان همدان، خاطرنشان کرد: قوچ ارمنی به‌عنوان نماد حیات ‌وحش، از گونه‌های با ارزش این استان محسوب می‌شود.

معاون فنی اداره کل حفاظت محیط‌زیست همدان با بیان اینکه شکار و صید یکی از مهم‌ترین علل تأثیرگذار در کاهش جمعیت گونه‌های جانوری است، اظهار کرد: شکار شدن توسط سایر گونه‌های بالادستی و بیماری‌های حیوانات یکی از علل تأثیر در کاهش جمعیت گونه‌ها است.

صفی‌خانی با بیان اینکه خوشبختانه بسیاری بیماری‌های شایعی که در بین پرندگان و گونه‌های مختلف در کشور وجود دارد در استان همدان وجود ندارد، ابراز کرد: در سال‌های اخیر در استان همدان شاهد بیمارهایی همچون آنفلوآنزای پرندگان و برخی بیماری‌های شایع دیگر نبوده‌ایم.

حال با توجه به آنچه که گفته شد، به نظر می‌رسد که باید توجه ویژه‌ای به حیوانات نادر و حفاظت‌شده کرد و با فرهنگ‌سازی و اطلاع‌رسانی، جلوی انقراض گونه‌ها و تخریب زیستگاه‌های آن‌ها را گرفت.

از آنجایی که برخی گونه‌های گیاهی و جانوری جزء آثار و ارزش‌های ملی محسوب می‌شوند، می‌بایست از مهاجرت آن‌ها به سرزمین‌های دیگر جلوگیری کرد و باید شرایطی را به‌وجود آورد که گونه‌های نادر در کمال آرامش به حیات خود ادامه دهند.

هرکدام از مناطق حفاظت‌شده استان همدان دارای ویژگی‌های منحصربه‌فردی هستند که می‌توانند به رونق گردشگری و اقتصاد کمک کنند.

استان همدان با داشتن گونه‌های نادر و جانوری می‌بایست با احداث مناطق چهارگانه زیست‌محیطی، توجه ویژه‌ای به گونه‌ها کند و عملکرد خود را در این زمینه ارتقا دهد؛ چراکه عملکرد این استان در حفظ حیوانات و گونه‌های حفاظت‌شده قابل قبول نیست، به‌طوری که در چندسال اخیر بسیاری از گونه‌های نادر از بین رفته‌اند.

و از طرفی شنیده‌ها حاکی از آن است که استان همدان در رتبه‌های آخر کشوری درخصوص حفاظت و یا ایجاد مناطق چهارگانه و زیستگاه‌ها قرار دارد که جای تفکر و تأسف دارد که چنین استانی با این آب‌وهوای بکر، نتواند پناهگاه امنی برای گونه‌های نادر باشد.

ناگفته پیداست که مناطق حفاظت‌شده میراث گران‌بها برای نسل آینده هستند که باید در حفظ و نگهداری آن‌ها کوشا باشیم.

در آخر این نکته را هم فراموش نکنیم که همه موجودات زنده در این کره خاکی حق حیات دارند و نباید با خودخواهی این حق را از آن‌ها گرفت.